NG gemeente Loxton

Die NG kerk op kerkplein, Loxton. Dit is ontwerp deur die eerste Afrikaanse argitek, Wynand Louw. Ds. F.S. Malan het die hoeksteen van die gebou op 6 September 1924 gelê.

Ds. J.A. Koch, van 1903 tot 1905 Loxton se eerste leraar.

Die sogenaamde noodkerk op Loxton was in gebruik van 1900 tot die inwyding van die nuwe en huidige kerkgebou in 1924.

Ds. A.G.T. Venter was van 1905 tot 1909 Loxton se tweede leraar. Daarna was hy leraar van die NG gemeente Prieska van 1909 tot sy dood op 6 Desember 1914.

Loxton, gesien van die R63 tussen Carnarvon en Victoria-Wes.

Ds. G.A. Maeder het as leraar van die NG gemeente Victoria-Wes die leiding geneem in die afstigting van die gemeente Loxton in 1899.

Ds. C.W. Alheit was van 1910 tot 1917 Loxton se derde leraar.

Ds. F.S. Malan, vierde leraar van 1917 tot 1925. Dié foto is omstreeks 1917 geneem.

Ds. P.A. Alheit was die vyfde leraar van Loxton, van 1926 tot 1937.

Ds. W.S. Conradie, leraar van 1935 tot 1941, toe hy 'n beroep aanneem na die NG gemeente Rondebosch.

Ds. Beyers Naudé se eerste gemeente was Loxton, van 1942 tot 1945. Hy het later bekend geword vir sy sterk standpunt teen apartheid wat in 1963 tot sy bedanking uit die bediening sou lei.

Ds. P.F. De V. Muller, leraar van 1945 tot 1948.

Die preekstoel en orrelgalery in Loxton se kerk.

Die NG gemeente Loxton is 'n klein gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk op die gelyknamige dorpie in die provinsie Noord-Kaap en die Sinode van Noord-Kaapland.

Agtergrond

Omdat die gemeente Victoria-Wes in die ou taal 18 uur te perd lank en 13 uur te perd breed was en 1 250 lede getel het, is daar 'n behoefte gevoel om hom kleiner te kry. So het eers Vosburg ontstaan, 10 uur te perd van Victoria-Wes af op die hoofpad na Prieska, en daarna Loxton, agt uur te perd op die groot pad tussen Victoria-Wes en Fraserburg.

Die NG Kerk het 'n leidende rol gespeel in die totstandkoming van die dorp Loxton toe die gemeente in 1899 op die plaas Phezantefontein (ook gespel Fizantefontein) gestig is. Die Ringskommissie van Beaufort het dié plaas bo Slangfontein verkies en 'n komitee het toe die plaas van die heer A.E. Loxton aangekoop teen £7 500 en die plek na hom genoem omdat hy £50 geskenk het vir die predikant se sustentasiefonds.

Ds. G.A. Maeder, predikant van die NG gemeente Victoria-Wes, het in die stigting 'n leidende en besielende rol gespeel en die nuwe gemeente jare lank as konsulent gedien. Volgens die stigtingsnotule het "de Rings-commissie van den Ring van Beaufort", na heelwat voorbereidingswerk, op 12 Julie 1899 op die plaas Phezantefontein vergader en finaal tot die stigting van 'n gemeente aldaar oorgegaan.

Die eerste kerkraad is op die stigtingsdag gekies. Dieselfde aand nog is genoemde plaas deur ds. Maeder, "in zijn capasiteit als voorzitter van de Ned. Ger. Gemeente te Phezantefontein", van die eienaar, die heer A.E. Loxton, vir die som van £7 500 gekoop. Ds. Maeder en sy kerkraad het dadelik die inisiatief in die opmeting van die dorp en die verkoop van erwe geneem. Die opbrengs van die verkoop van erwe op die nuwe dorpie het mettertyd vir die aankoop van die plaas betaal. Die sterk bronwater aan die oostelike kant van die dorp het aansienlike erfbesproeiing moontlik gemaak. Baie mense het erwe gekoop en Loxton het vinnig ontwikkel tot die boomryke dorpie wat dit vandag is.

Kerklike geboue

Die kerkdienste is voorlopig in die kafhok van die plaas gehou; 'n behoorlike kerkgebou was dus 'n dringende behoefte. Die gemeente het egter mildelik gegee en reeds met die tweede Nagmaal het ds. Maeder die hoeksteen van die kerkie gelê, waarna die boukommissie die voltooide sogenaamde noodkerk op 20 April 1900 in ontvangs kon neem. Met groot vreugde is die kerk op 8 Julie 1900 op luisterryke wyse tydens die derde Nagmaal in die gemeente se bestaan deur ds. Maeder ingewy. Vanaf die kafhok het 'n algemene optog plaasgevind na die kerk, waar die inwydingsrede deur ds. W.P. de Villiers gehou is. Die verrigtinge is opgeluister met koorsang. Hierdie eerste kerkgebou het later die kerksaal geword. Intussen is 'n mooi en gerieflike pastorie gebou wat dekades daarna nog diens gedoen het.

Die kerkraad het toe sy aandag aan die so noodsaaklike opvoeding gewy. 'n Voorlopige skoolgeboutjie is opgerig en op 13 Oktober 1900 kon die eerste skooltjie in die aanwesigheid van die onderwyser, mnr. Du Toit de Villiers, en 40 leerlinge geopen word.

Sendingwerk het ook aandag geniet. 'n Sendinggeboutjie, of "kapelletjie", is in 1901 opgerig. Afgesien van eerw. De Villiers, is die sendinggemeente al die jare deur plaaslike persone bearbei, t.w. in die eerste 50 jaar deur die heer Christiaan Maritz, C.J. Mans, J. Rossouw en mnr. P.J. Sauerman, wat meer as 20 jaar die geestelike werk van die gemeente behartig het.

In 1904 is die meent Loxton formeel aan die plaaslike munisipaliteit oorgemaak. Die harde werk van die stigtingsjare was verby en die gemeente kon voortbou en groei tot volwassenheid op die fondamente wat gelê is. 'n Hoogtepunt was die voltooiing van die pragtige nuwe kerk in 1924, waartoe die ywer van die destydse leraar, ds. F.S. Malan, baie bygedra het.

Leraars

Die gemeente Loxton is in die eerste halfeeu van sy bestaan agtereenvolgens bedien deur di. G.A. Maeder (as konsulent), J.A. Koch, wat in 1903 hier bevestig is toe daar reeds 'n balans van £400 in die kerkkas was, A.G. Venter, wat die gemeente help vooruitgaan het deur sy sakevernuf en besadigdheid, C.W. Alheit, in wie se tyd meer as £2 000 vir 'n behoorlike kerkgebou ingesamel is, F.S. Malan, wat met hart en siel die werk van sy voorgangers voortgesit het en in wie se tyd die huidige kerk voltooi is, P.A. Alheit, W.S. Conradie, Beyers Naudé, P. de V. Muller en C. van der Merwe.

Ons gemeentelike feesalbum berig in 1952: "'n Terugblik op die ontwikkelingsgeskiedenis van die gemeente Loxton bring 'n mens onder die indruk van die harde en moedige werk in die aangesig van groot moeilikhede gedurende die stigtingsjare. Die geloof, onversaagde ywer en deursettingsvermoë van ds. Maeder en sy eerste kerkraadslede verdien, naas hulle Meester, die eerbiedige dank en hulde van die gemeente wat vandag die vrugte van hulle werk pluk."

’n Groot ramp het die gemeente en gemeenskap getref toe die damwal bokant die dorp in Maart 1961 tydens swaar neerslae breek. Die watervloed het sowat twee derdes van die geboue op die dorp in puin gelê of beskadig.

Lys leraars

• Johann Augustinus Koch, 1903 tot 1905
• Alexander Gustav Timon Venter, 1905 tot 1909
• Christoph Wilhelm Alheit, 1910 tot 1917
• Francois Stephanus Malan, 1916 tot 1925
• Pieter Albertyn Alheit, 1926 tot 1937
• Willem Stephanus Conradie, 1935 tot 1941
• Christiaan Frederick Beyers Naudé, 1942 tot 1945
• Pieter Francois de Vos Muller, 1945 tot 1948
• Cornelis van der Merwe, 1949 tot 1954
• Andreas Urbanus Badenhorst, ? tot 2012
• Andrea Werner, 2012 tot 2020

Bronne

• (af) Brown, dr. E. 1973. Gemeentelike geskiedskrywing van die Afrikaanse kerke van gereformeerde belydenis – 'n kompilasie en kerk-historiese oorsig. Durban: Drakensbergpers.
• (en) Bulpin, T.V. (2001). Discovering Southern Africa. Cape Town: Discovering Southern Africa Publications cc.
• (af) Geldenhuys, ds. J.N. 1959. Jaarboek van die Gefedereerde Nederduitse Gereformeerde Kerke. Kaapstad: N.G. Kerk-Uitgewers.
• (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• (af) Oberholster, dr. J.A.S. 1948. Jaarboek van die Gefedereerde Nederduitse Gereformeerde Kerke. Kaapstad: Jaarboek-kommissie van die Raad van die Kerke.
• (af) Olivier, ds. P.L., 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.

Eksterne skakels

• (af) Loxton-gemeente adverteer vir 'n leraar in Mei 2012. Geargiveer 8 Augustus 2013 op Wayback Machine URL besoek op 10 Oktober 2013.
• (af) Loxton se mense gesels oor hul dorp, Beeld, 4 Junie 2001. URL besoek op 10 Oktober 2013.
• (af) Inligting oor die gemeente op die Sinode van Noord-Kaapland se webtuiste Geargiveer 4 September 2016 op Wayback Machine. URL besoek op 3 November 2014.