The Matrix

The Matrix
Regisseur	Andy en Larry Wachowski
Produksieleier	Joel Silver
Draaiboek	Andy en Larry Wachowski
Met	Keanu Reeves Laurence Fishburne Carrie-Anne Moss Hugo Weaving Joe Pantoliano
Musiek deur	Don Davis
Kinematografie	Bill Pope
Redigeerder	Zach Staenberg
Ateljee	Village Roadshow Silver Pictures
Verspreider	Warner Bros.
Uitgereik	31 Maart 1999
Speeltyd	136 min
Land	Verenigde State  Australië
Taal	Engels
Begroting	VS$ 63 miljoen
Bruto wins	VS$ 463,517,383
Opgevolg deur	The Matrix Reloaded
IMDb-profiel

The Matrix is 'n Amerikaanse film wat in 1999 vrygestel is, onder regie van die Wachowski's.

Genre

Wetenskapsfiksie

Hoofrolspelers

• Keanu Reeves (Neo, Thomas Anderson)
• Laurence Fishburne (Morpheus)
• Carrie-Anne Moss (Trinity)
• Hugo Weaving (Agent Smith)

Agtergrond

Die verhaal gaan oor 'n jong rekenaarprogrammeerder, met 'n tweede lewe as 'n kuberkraker met die skuilnaam "Neo", wat op soek is na die ware natuur van realiteit. Hy word deur Morpheus en Trinity ingelig dat alles wat hy gedink het "realiteit" is, eintlik 'n soort rekenaarprogram is; die matriks. Neo (Keanu Reeves) kom in aanraking met 'n groep wat glo dat hy die Een persoon is wat die mensdom kan red uit hierdie rekenaarprogram. Die heersers van die program staan bekend as agente wat wil voorkom dat Neo die mensdom moet bevry.

Verhaal

Thomas A. Anderson is 'n programmeerder by 'n sagteware-ontwikkelaar en het 'n onwettige deeltydse ekstra inkomste as kuberkraker, alias Neo. Neo word gekontak deur 'n groep 'rebelle' onder leiding van Morpheus. Hulle onthul aan Neo dat die wêreld waarin hy leef 'n skynwêreld is, waarna hulle verwys as die Matriks. Die Matriks is in werklikheid 'n rekenaarsimulasie van die wêreld soos dit in 1999 was, gemaak om mense te beheer. Morpheus gee Neo die keuse om van die Matriks na die 'regte wêreld' te ontsnap, of om onkundig terug te keer en daar te bly.

Neo kies die 'regte wêreld' en word wakker binne 'n reuse battery vir mense. Hy word deur die kragsentrale uitgespoeg en deur die bemanning van die Nebukadnesar, Morpheus se ruimteskip, opgetel. Hy word teen 'n vinnige pas opgeknap en opgelei. Die 'regte wêreld' is in die toekoms, hoewel niemand weet watter jaar dit is nie; Morpheus vermoed dat dit iewers rondom die jaar 2199 is. Wat Morpheus wel weet, is dat kunsmatige intelligensie iewers in die 21ste eeu uitgevind is. Niemand weet hoe dit verkeerd gegaan het nie, maar kunsmatige intelligensie en die mensdom het in 'n oorlog beland waarin die mensdom die son permanent verduister het om die sonkrag-aangedrewe masjiene uit hul energievoorrade te sny. Uiteindelik het die masjiene egter die mensdom se mag oorgeneem, en sedertdien het mense net as 'n herbruikbare bron van energie vir die masjiene gedien. Die Matriks is 'n illusie om hulle onkundig en kalm te hou.

Die Matriks is egter nie 'n foutvrye simulasie nie en sommige reëls in die sagteware kan uitgebuit word. Dit is noodsaaklik, want die Matriks word bewaak deur Agente, intelligente programme wat oral kan opduik, is blitsvinnig en sterk en funksioneer as 'n soort antivirus om onreëlmatighede op te spoor en uit te skakel. Agent Smith is die belangrikste van hierdie 'antivirusse' en die gevaarlikste teenstander van Neo en die rebelle. Tydens sy verblyf op die skip ontwikkel Neo 'n verhouding met Trinity.

Morpheus glo dat Neo die Een is (Engels: 'the One', anagram van 'Neo'), die een wat die Matriks-programmering tot sy voordeel kan manipuleer en van wie voorspel is om die oorlog tussen die mensdom en die masjiene te beëindig. Om seker te maak, moet die Orakel egter geraadpleeg word, 'n ou vrou wat in die Matriks woon.

Cypher, wat eens deur Morpheus bevry is, maar moeg is om in die 'regte wêreld' te leef, verraai die rebelle aan die Agente. Voordat die bemanning die Matriks weer kan verlaat, word Morpheus gevange geneem. Slegs Neo en Trinity slaag daarin om lewendig van die Matriks terug te keer. Daarna bring hulle 'n onmoontlike reddingsending op die been.

Onderliggende konsepte

Die wêreld as 'n simulasie

Die tema van die film: is die wêreld 'n illusie? is 'n ou vraag in die filosofie. Plato het reeds aandag hieraan gegee in sy allegorie van die grot. Met die opkoms van die rekenaar, het die konsep ontstaan dat die wêreld soos ons dit sien, 'n rekenaarsimulasie kan wees. Dit word die simulasiehipotese genoem. Rolprente is al oor hierdie idee gemaak. Welt am Draht (Wêreld aan 'n draad), 'n tweedelige wetenskapsfiksie(WF)- film, is in 1973 op Duitse televisie vertoon. Die film is geregisseer deur Rainer Werner Fassbinder en is gebaseer op die boek Simulacron-3, ook gepubliseer as Counterfeit World deur die Amerikaanse WF-skrywer Daniel F. Galouye in 1964. Die verhaal handel oor 'n karakter wat stadig agterkom dat sy wêreld 'n illusie is en in werklikheid 'n gevorderde alle-sintuie-omvattende simulasie of virtuele realiteit in 'n rekenaar is, en hy probeer om hieruit te ontsnap. Sy wêreld blyk net een van vele simulasies te wees, en die vraag ontstaan of die wêreld wat die simulasies geskep het nie self 'n simulasie is nie. Die film is in 1999 in Hollywood herskep onder die titel The Thirteenth Floor.

In die roman This Perfect Day deur Ira Levin, breek die hoofkarakter Chip telkens uit die beheer van die stelsel wat hom en die wêreld deur elektroniese en chemiese kontroles beheer, net om uit te vind dat die volgende vlak nog deel van die stelsel is.

Nog 'n voorbeeld van die wêreld as 'n illusie is The Truman Show. Hierin is 'n man met die naam Truman Burbank wat sy hele lewe lank deur die res van die wêreld in 'n TV-program gevolg word, sonder dat hy dit besef.

Die boek Simulacres et Simulation (Nabootsings en Simulasies) deur die Franse kritikus Jean Baudrillard het gedien as een van die bronne van inspirasie vir die Matrix film. Hierdie boek word in die film vertoon as 'n manier om CD's weg te steek, deur Neo. In die boek ondersoek die skrywer die verhouding tussen werklikheid, simbole, kultuur en media en hoe dit lei tot 'n gedeelde beeld van die samelewing. Die film kan dus ook gesien word as 'n kritiese allegorie van die hedendaagse mediagedrewe verbruikersgemeenskap. Die skrywer was egter krities oor hoe die film sy boek verkeerd vertolk het.

Keuse: Die rooi pil

Neo kry die keuse om 'n rooi pil te neem en uit die Matriks wakker te word, of 'n blou pil te neem en alles van sy ontmoeting te vergeet. Hierdie gebeurtenis begin 'n spreekwoordelike betekenis in die Westerse samelewing aanneem: selfs buite die konteks van die film word 'n "rooi pil" gebruik as 'n simbool vir ontwaking uit illusies.

Lewensbeskouing

Die idee agter The Matrix is gebaseer op Gnostisisme, Boeddhisme en Westerse filosowe soos Plato. 'n Kenmerkende ooreenkoms tussen die tema van The Matrix en denke binne Boeddhisme is die bestaan van 'n werklike (goddelike) en 'n valse wêreld (Maya) (sien ook Hindoeïsme). Net soos 'n slaper sy droom ervaar, bestaan die aardse lewe in die goddelike. Die naam Morpheus (die god van drome in die Griekse mitologie) is dus nie toevallig gekies nie.

Filosofie

The Matrix is 'n praktiese voorbeeld van René Descartes se beroemde stelling: Cogito ergo sum ('Ek dink, so ek is'). Naamlik dat jy altyd alleen seker kan wees van jou eie bestaan, maar dat alles anders 'n illusie kan wees. Descartes se stelling is dus die filosofiese basis waarop die film The Matrix gebaseer is.

Plato se invloede kan gesien word wanneer Neo uitgeprop en bevry word, en vir die eerste keer die waarheid ontdek. Plato beskryf die filosoof as iemand wat homself kan bevry, omdraai en die waarheid kan sien (allegorie van die grot). Eers sal die lig van die son (die waarheid) hom verblind (dit sal sy oë seermaak). Dit is dieselfde met Neo. Hy gryp na sy oë en gooi op.

Morpheus haal aan uit 'n gedig deur die Taoïstiese Zhuang Zi met die teks: Het jy al ooit 'n droom gehad, Neo, dat jy so seker was dit is werklik? Wat as jy nie kan wakker word uit daardie droom nie? Hoe sal jy kan onderskei tussen die werklike en droomwêreld?

Brein in 'n vat

Die idee van The Matrix stem ook ooreen met die filosofiese gedagte-eksperiment waarin die brein in 'n houer geplaas word en aan 'n kragtige rekenaar gekoppel is. Die brein ervaar 'n simulasie wat nie eintlik bestaan nie, maar slegs deur 'n rekenaar vervaardig word.

The Matrix is geïnspireer deur kuberpunkverhale soos William Gibson se Neuromancer. Die term "The Matrix" is waarskynlik ook uit hierdie roman geneem.

Wat is 'n Matriks

Daar is verskillende definisies vir die woord matriks. Eerstens kan 'n matriks beskryf word as 'n moederweefsel waaruit 'n orgaan, gewas of ander weefsel ontstaan. Tweedens kan dit beskryf word as die plek van oorsprong. Albei definisies kan in die film verwys na die kokonne waarin mense vasgekeer is en grootword. 'n Derde definisie van die woord matriks is 'n tweedimensionele sisteem wat 'n belangrike wiskundige hulpmiddel is om stelsels van vergelykings op te los. In elektronika word hierdie term gebruik om 'n stroombaan aan te dui, wat bestaan uit x horisontale lyne en y vertikale lyne, waartussen verbindings by sekere kruisings aangedui word. In die film sien Neo die virtuele wêreld verskeie kere as 'n reeks nommers in drie dimensies. Hy sien dan eintlik die rekenaarprogram wat die masjiene gebruik om die virtuele wêreld te skep. Die matriks verwys dan na hierdie rekenaarprogram in drie dimensies.

Geloof

Morpheus en Neo kan die mag van die Matriks slegs met hul irrasionele geloof oorkom. Danksy hulle geloof skep hulle ’n krag sterker as die Matriks. Morpheus bly glo dat Neo die Uitverkore Een is, ten spyte van die feit dat Neo altyd op die beslissende oomblikke misluk. Eers wanneer Neo aan die einde van die film in sy rol in die wêreld begin glo, kan hy die agente klop. Op daardie oomblik sê Morpheus: Hy begin om te glo.

Toekennings

Die film kry Oscars vir beste redigering, klankversorging en visuele effekte. 'n Belangrike visuele tegniek wat gebruik word staan bekend as "bullet-time". Dieselfde toneel word met 'n aantal kameras gelyk afgeneem om 'n illusie van tydvertraging te gee.

Na die sukses van die eerste film, was daar twee opvolg films - The Matrix Reloaded en The Matrix Revolutions, beide vrygestel in 2003. Laasgenoemde twee films het egter nie daarin geslaag om soveel aanklank by aanhangers van die oorspronklike film te vind nie.

Bronne

• Babenko, Yelyzaveta (2011). Analysis of the Film the Matrix. GRIN Verlag. ISBN 978-3-640-91285-8.
• Clover, Joshua (2004). The Matrix. BFI. ISBN 978-1-84457-045-4.
• Condon, Paul (2003). The Matrix Unlocked: An Unauthorized Review of the Matrix Phenomenon. Contender Books. ISBN 978-1-84357-093-6.
• Irwin, William (2002). The Matrix and Philosophy: Welcome to the Desert of the Real. Open Court. ISBN 978-0-8126-9502-1.
• Jones, Steven E. (2006). Against Technology: From the Luddites to Neo-Luddism. Routledge. ISBN 978-0-415-97868-2.
• Pegg, Simon (2010). Nerd Do Well. Century. ISBN 978-1-84605-811-0.
• Toropov, Brandon; Hansen, Chad (2002). The Complete Idiot's Guide to Taoism. Penguin. ISBN 978-0-02-864262-8.
• Wachowski, Larry; Wachowski, Andy (2000). The Art of The Matrix. Titan. ISBN 978-1-84023-173-1.
• Wood, Aylish (2007). Digital Encounters. Routledge. ISBN 978-0-415-41066-3.