Wikipedia:Voorbladartikel week 15 2012

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die twee pieke van Ararat, die heilige berg van Armeniërs.

Armenië (Armeens: Հայաստան Hayastan, Հայք Hayq), amptelik die Republiek van Armenië, is 'n klein landomringde land in die suidelike Kaukasus, tussen die Swartsee en die Kaspiese See, begrens deur Turkye in die weste, Georgië in die noorde, die Republiek van Nagorno-Karabach (Artsach) en Azerbeidjan in die ooste en Iran en die Naxçıvan-eksklave van Azerbeidjan in die suide.

Armenië is een van die oudste kultuurlandskappe op aarde met 'n ryk kulturele erfenis wat ondanks sterk oosterse invloede 'n unieke Christelike beskawing ontwikkel het. Dit was die eerste land ter wêreld wat die Christendom as amptelike godsdiens aanvaar en met die Armeens-Apostoliese geloof in die 4de eeu n.C. 'n nasionale kerk geskep het. Die heilige berg van die Armeniërs, Ararat, is tans egter buite Armenië se staatsgebied in Turkye geleë.

Ook die meerderheid Armeniërs het hulle in die buiteland gevestig. Van die altesaam agt miljoen Armeniërs leef tans slegs sowat drie miljoen in die Republiek van Armenië. Verdrywings en etniese suiwerings loop soos 'n draad deur die geskiedenis van die Armeniërs. As Christelike minderheid in Islamitiese lande soos Turkye en Azerbeidjan - en dikwels ook as ekonomies suksesvolle groep - het hulle verskeie kere slagoffers van etniese en godsdienstige onderdrukking geword.

Vanaf die 15de eeu was Armenië 'n omstrede land tussen die Ottomaanse en die Persiese Ryk. In die 19de eeu het die Russiese heerskappy oor die Kaukasusgebied met Oos-Armenië begin. Wes-Armenië, 'n gebied in Klein-Asië, was deel van die Ottomaanse Ryk. Hier het in 1895 en 1896 eerste massiewe etniese suiwerings en massamoorde plaasgevind.

Die Armeense volksmoord, wat in 1915 in die Turkse Ottomaanse Ryk begin het nadat Armeniërs as bondgenote van buitelandse Christelike magte afgestempel is, het honderdduisende, moontlik 1,5 miljoen menselewens geëis. Die volksmoord, wat deur Turkye as regsopvolger van die Ottomaanse Ryk nie amptelik erken word nie, is steeds 'n traumatiese ervaring wat deur Armeniërs dikwels Aghet of die Groot Ramp genoem word.

Tussen 1920 en 1989 was Armenië 'n relatief welvarende republiek van die Sowjetunie, maar het ná sy onafhanklikwording deur 'n sterk aardbewing, die moeilike proses van ekonomiese transformasie, die groot afhanklikheid van energie-invoere en die konflik met Azerbeidjan oor die Nagorno-Karabach-gebied, 'n enklawe in Azerbeidjan wat hoofsaaklik deur Armeniërs bewoon word, in 'n moeilike ekonomiese posisie beland.

...lees verder