Wim Hartman

Wim Hartman (*3 Desember 1909, Pretoria - † 29 Januarie 1966, Kaapstad) was 'n Afrikaanse skrywer van ontspanningslektuur. Hy publiseer verskeie werke onder sy eie naam sowel as onder die skuilname Tant Salie, Forona Bosman, Louwrens de Kock en Selma le Roux.

Lewe en werk[wysig | wysig bron]

Willem Wim Hartman is op 3 Desember 1909 in Pretoria gebore. Hy word groot en gaan skool in sy geboortestad, waarna hy sy joernalistieke loopbaan hier begin.Hy werk onder andere by Die Vaderland, waar hy Gustav Preller en Eugène Marais as medewerkers het. Wanneer die koerant in 1936 na Johannesburg verplaas, leer hy die Goudstad en sy mense goed ken. Hy was getroud met Helen.

In Mei 1965 het hy ’n hartaanval, waarna hy op Saterdag 29 Januarie 1966 in sy woonstel in Seepunt in Kaapstad aan ’n hartaanval oorlede is.^[1]

Skryfwerk[wysig | wysig bron]

Onder sy eie naam[wysig | wysig bron]

Hy skryf ontspanningslektuur onder sy eie naam en die skuilname Forona Bosman, Louwrens de Kock en Selma le Roux. Meeste van sy werk verskyn egter onder sy eie naam.

Romans[wysig | wysig bron]

Waar die tremspore doodloop (1951) se titel dui die plek aan waar die rampokker wêreld van Johannesburg begin. Die verteller van hierdie speurverhaal is ’n “vertroulike agent”, met ’n kantoor, ’n tikster en ’n “assistent”, wat hierdie wêreld ondersoek, maar daar is twyfel of hulle self so eerlik is as wat hulle voorgee.

In Branders van die noodlot (1953) is die dood van Chris de Wet se verloofde vir hom ’n haas onherstelbare verlies en hierna gee hy hom aan drank oor. Hy ruk hom later reg en sy prokureurspraktyk floreer, maar sy lewe is nie veel meer as ’n sleurbestaan nie. Twee jaar na hierdie gebeurtenis besoek Chris saam met ’n paar vriende ’n klein vissersdorpie. Een aand sien hy ’n meisie met ’n eienaardige Griekse rok aan langs die see stap en dan reguit branders toe. Hy gryp haar en lei haar na die rotse, waar hy ’n hou oor die kop kry van ’n man sonder ore.

In Moord in die laat uitgawe (1953) is Nico Bosman, nuusredakteur van die Johannesburgse oggendblad, Die Môrester, glad nie gewild nie. Sy kollegas hou nie van hom nie omdat hy heerssugtig is en die publiek hou nie van hom nie omdat hy dikwels sensasie-artikels sonder aansiens des persoons skryf. Hy het boonop ’n onwettige verhouding met die verpleegster Bettie Reyneke. Een aand tydens die druk van die laat uitgawe verdwyn Nico Bosman spoorloos en sy lyk word in die hyserhuisie bo-op die dak van Die Môrester-gebou ontdek. Daar is ’n groot aantal verdagtes. Een van sy kollegas, Sakkie Coetzee, het hom al die openbaar met die dood gedreig; Willie Boshoff is na sy dood tot nuusredakteur bevorder en Fanie Smuts, ook ’n verslaggewer, kon hom weer maklik dak toe gelok het. Byna enige lid van die personeel, van Frans Botha, die redakteur, tot by Edward Farrel, die opsigter, kon die moord gepleeg het.

Hou terug die daeraad (1965) speel af tydens die Anglo-Boereoorlog. Pretoria is deur die Britse troepemagte beset en hier woon Jacoba van Wyk met haar dogter, Wilhelmina, twee skoondogters, Cornelia en Marie en Marie se kinders. Jacoba se man en hul vier seuns is in die veld en party nagte trotseer hulle die Town Guard en die koeëls van die soldate om hul dierbares te bereik. Verraad is soos skaduwees oral teenwoordig. Cornelia onthul ’n verraaier, maar word self op heterdaad met militêre geheime betrap en met die doodstraf gedreig. Wilhelmina raak verlief op ’n Skotse mediese offisier wat een nag voor die huis verwond word in verdagte omstandighede.

Die huis-toe-gaan was daar (1965) is ’n vervolg op Hou terug die daeraad. Die vier Van Wyk-seuns keer ongedeerd terug, maar Jacoba se man sterf as gevolg van sy ontberings op kommando. Terwyl die ander lede van die gesin in ’n gees van versoening met die eertydse vyand saamlewe, voel Jacoba en haar seun Servaas slegs haat jeens die veroweraars. Hierdie twee romans word later in een band herdruk onder die titel Bande van bloed (1979).

In Die Boerebedrieër (1966) tree Miemie Joubert beskermend en opofferend op teenoor die “kolonel”. Hy is ’n man met klaarblyklike swak karaktertrekke, maar sy word die prooi van sy sjarme. Ook ingesluit in hierdie boek is die novelle Saam op skool, die verhaal van ’n bekoorlike maar gevaarlike koket.

Die geel koevert (1966) was eers vervolgverhaal in die Byvoegsel tot Die Burger. Toe die jong tandarts Charl Niemeyer en sy vroutjie, Saar, na die klein dorpie getrek het, kon hulle nouliks verwag dat die dorpie meer opgewondenheid as die grote Johannesburg sou oplewer. Nadat hul gawe maar baasspelerige buurvrou vergiftig is, begin hulle egter speurder speel. Spoedig word nog ’n moord gepleeg.

Jeugverhale[wysig | wysig bron]

Hy skryf ook ’n aantal jeugverhale. In Geheim van die Haaikus (1964) kan die Toerien- en die Moodie-kinders nie eens in die see swem nie, omdat daar haaie in die water is. Kort voor lank ontdek die vier kinders egter die aanloklike en boonop veilige swemplek van die Fransman, Pierre d’Albert. ’n Swerm kwaai ganse word egter daar op hulle losgelaat deur ’n eienaardige swart dwergmannetjie wat net in Frans op hulle skel. In die dae wat volg, vind Willem Toerien en Ronnie Moodie uit dat die Fransman glad nie die doodonskuldige amateur-oseanograaf is wat hy voorgee om te wees nie. Die eienaar van die strand se motorhawe, Jack Morgan, blyk ook meer te weet as wat hy te kenne wil gee.

In Die woestynrowers (1965) vra Ronnie Moodie se oom, dr. Lance Saunders, of Ronnie en sy maat Willem Toerien wil saamkom na Spaans-Sahara, waar hy na olie gaan soek vir ’n Suid-Afrikaanse mynmaatskappy. Hulle vlieg saam met dr. Saunders en Mof Human na Villa Cisneros, die hoofstad van die Spaanse-gebied in die Sahara. Hier maak hulle kennis met die olie-miljoenêr uit Texas, Rock F. Moodie. Rock Moodie soek al lank na olie in Spaans-Sahara en nog ’n Texan, Joe Spanner, boor vir hom. Willem, Ronnie en Mof gaan met Rock Moodie en Joe Spanner na die olieboor kyk, waar ’n reus van ’n Neger, Bo-Bo, die voorman is. Rock Moodie vertel Bo-Bo, in ’n grap, dat Willem en Ronnie sy seuns is. Dan begin Willem en Ronnie se avonture. Hulle leer kameel ry, soos die Berbers eet en sit en slaap, trek deur die eindelose woestyn en maak vele avonture mee.

Onder skuilname[wysig | wysig bron]

Tant Salie[wysig | wysig bron]

Onder die skuilnaam Tant Salie skryf Hartman in die vyftigerjare ’n reeks artikels vir Die Huisgenoot oor die kleurvolle karakters wat in die Tramway Hotel in Fordsburg bly. Hierdie artikels word met die koms van televisie deur P.G. du Plessis verwerk tot die televisiereeks TJ7.

Forona Bosman[wysig | wysig bron]

Onder die skuilnaam Forona Bosman skryf hy onder meer Die onvervulbare droom (1959). Die skielike dood van Ryk de Wet verander die rykmanslewe van die De Wets van Silwerbome met een slag. Hulle ervaar een terugslag na die ander en die skielike armoede druk baie swaar op hulle skouers. Die jong Lente de Wet besluit egter om terug te veg teen ’n onsimpatieke sakewêreld vir die behoud van hulle erfdeel.

Aan woelige waters (1966) is ’n gesinsverhaal wat ’n avontuurlike reeks gebeure op ’n Bolandse dorp weergee, terwyl Die transportryers (1966) die lotgevalle uitbeeld van ’n Afrikaanse gesin wat daarin slaag om in die stedelike lewe en omgewing van Johannesburg hulleself te bly.

Lourens de Kock[wysig | wysig bron]

Hy skryf ook In diens van die veldpond, Blomblare van bloed en Rocco Naudé in Londen onder die skuilnaam Louwrens de Kock. Hierdie drie verhale word later saam heruitgegee onder die titel Die veldpond-omnibus

Selma le Roux[wysig | wysig bron]

Onder die skuilnaam Selma le Roux skryf hy die roman Hande van goud.

Publikasies[wysig | wysig bron]

Wim Hartman het onder verkuie skuilname sowel as onder sy eie naam gepubliseer:^[2]

Wim Hartman[wysig | wysig bron]

Jaar	Publikasie
1942	Die Geel Dood
1944	Met Diamante Geboei
1947	More Was Nog 'n Dag Die Posseëlmoord
1948	Moord op Bladsy Drie Vrees Bewandel Die Vallei
1949	Die Man Wat Wou Help
1951	Waar Die Tremspore Doodloop
1952	Die Vyfde Kleinkind
1953	Branders van die Noodlot Moord in die Laat uitgawe
1957	Wat die Oog Nie Sien Nie
1958	Die Huis In Bankestraat
1960	Onder die Grasdak
1964	Die Geheim van die Haaikus
1965	Die Huis-Toe-Gaan Was Daar Hou Terug Van Die Daeraad Die Woestynrowers
1966	Die Boerebedrieër Die Geel Koevert
1979	Bande van Bloed
1981	Die Mense van Zuiderkruis

Forona Bosman[wysig | wysig bron]

Jaar	Publikasie
1951	Ek, Lydia Verhagen
1952	Spinnerakke in die Dou
1953	Die Dagboek Ongelyke Paaie Rukwinde Die Staat
1957	Die Nag Moet Eindig
1959	Die Onvervulbare Droom
1966	Aan Woelige Waters Die Transportryers
1967	Totdat die Skaduwees Oorwaai

Louwrens de Kock[wysig | wysig bron]

Jaar	Publikasie
1956	In Diens van die Veldpond
1966	Blomblare van Bloed Rocco Naudé in Londen
1978	Die Veldpond-Omnibus: In Diens van die Veldpond; Blomblare van Bloed; Rocco Naudé in Londen