Zastrozzi
Zastrozzi:
A Romance | |
|---|---|
| |
Titelblad van die eerste uitgawe.
| |
| Skrywer | Percy Bysshe Shelley |
| Land | Engeland |
| Taal | Engels |
| Uitgewer | George Wilkie en John Robinson |
| Uitgegee | 1810 |
| Bladsye | 119 (2002-uitgawe) |
| ISBN | 9781843910299 |
Zastrozzi: A Romance is 'n Gotiese roman deur Percy Bysshe Shelley wat in 1810 die eerste keer in Londen naamloos gepubliseer is deur George Wilkie en John Robinson, met net die voorletters van die skrywer, "P.B.S."
Dit is die eerste van Shelley se twee vroeë Gotiese novelles en beskryf sy ateïstiese wêreldbeskouing deur die oë van die booswig Zastrozzi.[1] Dit roer sy vroegste gedagtes aan oor onverantwoordelike selfbevrediging en gewelddadige wraak. In 1810 het 'n resensent geskryf die hoofkarakter, "Zastrozzi, is een van die woesste en onwaarskynlikste demone wat nog uit 'n siek brein ontstaan het".
Shelley het Zastrozzi op 17-jarige ouderdom geskryf,[2] in sy laaste jaar aan Eton-kollege,[3] maar dit is eers in 1810 gepubliseer terwyl hy aan die Universiteit van Oxford was.[4] Dit was Shelley se eerste gepubliseerde prosawerk.
In 1986 is die novelle deur Oxford gepubliseer as deel van die Oxford World's Classics-reeks. Nicole Berry het dit in 1999 in Frans vertaal en Manfred Pfister in 2007 in Duits.
Epigraaf[wysig | wysig bron]
Die epigraaf op die titelblad van die roman kom uit Paradise Lost (1667) deur John Milton, Boek II, 368-371:
—That their God
May prove their foe, and with repenting hand
Abolish his own works—This would surpass
Common revenge.
– Paradise Lost.
Storielyn[wysig | wysig bron]
Pietro Zastrozzi, 'n voëlvryverklaarde, en sy twee diensknegte, Bernardo en Ugo, vermom in maskers, ontvoer Zastrozzi se halfbroer, Verezzi, van waar hy in München woon en neem hom na 'n wegkruipplek. Verezzi word in 'n kamer met 'n ysterdeur toegesluit. Hy word aan die muur vasgemaak met kettings wat om sy middel en ledemate geplaas word.
Verezzi ontsnap en vlug na Passau in Beiere. Claudine, 'n ouerige vrou, laat hom toe om in haar kothuis te woon. Verezzi red Matilda toe sy van 'n brug wil afspring. Sy raak met hom bevriend en probeer hom oorreed om met haar te trou. Verezzi is egter verlief op Julia. Matilda verskaf blyplek aan Verezzi in haar kasteel naby Venesië. Haar eindelose pogings om hom te verlei slaag nie.
Zastrozzi maak 'n plan om Verezzi te folter. Hy versprei die vals gerug dat Julia dood is. Verezzi is emosioneel verpletter en bied aan om met Matilda te trou. Dan word onthul dat Julia nog lewe. Verezzi is so ontsteld dat hy selfmoord pleeg. Matilda vermoor Julia uit weerwraak. Zastrozzi en Matilda word vir moord in hegtenis geneem. Matilda het berou, maar Zastrozzi bly uitdagend voor 'n inkwisisie. Hy word verhoor, skuldig bevind en ter dood veroordeel.
Zastrozzi beken hy wou wraak teen Verezzi neem omdat hulle vader Zastrozzi se moeder, Olivia, wat jonk dood is, verlate en in armoede gelaat het. Zastrozzi maak sy vader dood en sweer ook wraak teen sy nageslag, sy seun Verezzi. Die doel om Verezzi te verkul en te laat selfmoord pleeg, was sodat hy vir ewig veroordeel sal word op grond van die Christelike verbod op selfmoord. Zastrozzi, 'n uitgesproke ateïs, sterf terwyl hy godsdiens en moraliteit verwerp.[5]
Ontvangs[wysig | wysig bron]
The Gentleman's Magazine, wat as die eerste letterkundige tydskrif beskou is, het in 1810 'n gunstige resensie van Zastrozzi gepubliseer: "Die storie word so kunstig vertel dat die leser nie die ontknoping maklik kan voorspel nie." The Critical Review, 'n konserwatiewe tydskrif, het Zastrozzi egter genoem "een van die woesste en onwaarskynlikste demone wat nog uit 'n siek brein ontstaan het".[6]
Die roman bevat sielkundige en outobiografiese komponente. Eustace Chesser ontleed die novelle in Shelley and Zastrozzi (1965) as 'n ingewikkelde sielkundige riller: "Toe ek die eerste keer op Zastrozzi afkom, is ek dadelik getref deur die ooreenkoms daarvan met die droommateriaal waarmee enige psigoanalis vertroud is. Wat ook al die doelbewuste bedoeling van die jong Shelley, hy het eintlik vir homself geskryf. Hy het die sluise van die onbewuste oopgetrek en die fantasieë daarvan toegelaat om onverhinderd uit te stroom. Hy het, onwetend, die emosionele probleme bekend gemaak wat sy adolessente brein gepla het."[7]
Wat styl betref, is daar verskeie tekortkominge in die novelle. Die treffendste een is die weggelate hoofstukke, hoewel sommige resensente en redakteurs[6] meen Shelley het dit as 'n poets bedoel. Zastrozzi is omtrent 100 bladsye lank, korter as 'n roman, wat 'n deegliker en vollediger ontwikkeling van die karakters voorkom. In die middelste dele van die novelle is daar egter nie genoeg afwisseling nie.[6] Die hooffokus is op Verezzi en Matilda, ten koste van die ander karakters en die ontwikkeling van die storielyn.[6]
Ooreenkomste met Frankenstein[wysig | wysig bron]
Daar is ooreenkomste tussen Zastrozzi en Frankenstein, die roman deur Shelley se vrou, Mary Shelley, wat beeldspraak, styl, temas, die storielyn en karakterontwikkeling betref. Phillip Wade let op hoe verwysings na John Milton se Paradise Lost in albei voorkom.[8]
Hy beskryf 'n toneel in Zastrozzi wat in Frankenstein herhaal word:
"Oor Matilda word geskryf: 'Contemplated the tempest which raged around her. The battling elements paused, an uninterrupted silence, deep, dreadful as the silence of the tomb, succeeded. Matilda heard a noise – footsteps were distinguishable, and looking up, a flash of lightning disclosed to her view the towering form of Zastrozzi. His gigantic figure was again involved in pitchy darkness, as the momentary lightning receded. A peal of crashing thunder again madly rattled over the zenith, and a scintillating flash announced Zastrozzi's approach, as he stood before Matilda.' "
Hy meen die identiese toneel kom in Frankenstein voor:[9]
Oor Victor Frankenstein in die Alpe tydens 'n elektriese storm: 'I watched the storm, so beautiful yet terrific... This noble war in the sky elevated my spirits; I clasped my hands, and exclaimed aloud, "William, dear angel! this is thy funeral, this is thy dirge!' As I said these words, I perceived in the gloom a figure... A flash of lightning illuminated the object, and discovered its shape plainly to me, its gigantic stature... instantly informed me it was the wretch, the filthy demon, to whom I had given life.'"
Hy sê verder stormtonele is wel algemeen in Romantiese letterkunde, "maar Milton se beeld van 'n titaniese Satansfiguur wat 'n silhoeët teen 'n vuur vorm in die swartheid van die hel, is onmiskenbaar 'n teken van Shelley se invloed".
Stephen C. Behrendt reken die plan vir wraak teen God waarna in Zastrozzi in die epigraaf verwys word, "antisipeer die guerrillaoorlogvoering wat die monster teen Victor Frankenstein sal voer".[10]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Percy Bysshe Shelley, Academy of American Poets
- ↑ Early Shelley: Vulgarisms, Politics, and Fractals, Romantic Circles
- ↑ Sandy, Mark (7 July 2001). "Percy Bysshe Shelley". The Literary Encyclopedia. The Literary Dictionary Company.
- ↑ Percy Bysshe Shelley Biography, Poem of Quotes.com
- ↑ Zastrozzi by Percy Bysshe Shelley. The University of Adelaide, Australia.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Shelley, Percy Bysshe. Zastrozzi: A Romance; St. Irvyne, or, The Rosicrucian: A Romance. Red. Stepehen C. Behrendt. Peterborough, Ontario, Canada: Broadview Press, 2002
- ↑ Chesser, Eustace. Shelley and Zastrozzi: Self-Revelation of a Neurotic. Londen: Gregg/Archive, 1965.
- ↑ Wade, Phillip. "Shelley and the Miltonic Element in Mary Shelley's Frankenstein." Milton and the Romantics, 2 (December 1976), 23-25.
- ↑ Mary Shelley's Reading. Romantic Circles. She read Zastrozzi in 1814.
- ↑ Shelley, Percy Bysshe. Zastrozzi and St. Irvyne. Red. Stephen C. Behrendt. Oxford: Oxford University Press, 1986, p. 59.
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
