Kabilies

Kabilies Taqbaylit
Gepraat in:	Algerië  Frankryk  België  Kanada
Gebied:	Kabilië
Totale sprekers:	5,6 miljoen
Taalfamilie:	Afro-Asiaties  Berber   Noord-Berber    Kabilies
Skrifstelsel:	Tifinagh, Arabiese alfabet, Latynse alfabet
Taalkodes
ISO 639-1:	geen
ISO 639-2:	kab
ISO 639-3:	kap

Kabilies (Taqbaylit, [ˈθɐqβæjlɪθ] , Tamaziɣt Taqbaylit of Tazwawt) is 'n Berbertaal wat gepraat word in Kabilië (Algerië), asook in Frankryk en ander lande van Europa. Dit het moontlik meer as vyf miljoen sprekers net in Kabilië en meer as sewe miljoen sprekers in die wêreld.

In Algerië is dit die grootste Berbertaal, gevolg deur Chaoui, wat nouverwant is aan Kabilies. Dis die tweede grootste Berbertaal, naas Chleuh, wat in die suide van Marokko gepraat word.

Op 10 April 2002 het 'n wysiging van die Algeriese grondwet (deur die toevoeging van artikel 3b) die "tamazight" (wat die algemene naam van die Berbertale is) erken as nasionale taal van dié land.

Oorsprong

Kabilies is 'n vorm van "tamazight". Dit maak deel uit van die Berberse tak van die Afro-Asiatiese tale. Dit word aangeneem dat dit van die proto-Afro-Asiatiese taal, wat 10 000 tot 17 000 jaar gelede in die ooste van Afrika gepraat is, afstam.

Fonologie

Klinkers

Kabilies het, net soos Berbertale in die algemeen, slegs drie klinkers:

• a tussen « a » en « e »: [æ]
• i tussen « i » [i] en « e » [e]
• u soos « oe » [u]

Kabilies het ook 'n schwa [ə] wat "ilem" genoem word, maar nie as 'n regtige klinker beskou word nie. Dit het ontstaan uit die verswakking van die ander klinkers, en die uitspraak hang af van die konsonante.

Konsonante

Konsonante

		Bilabiaal		Labiodentaal	Interdentaal		Dentale		Alveolêr		Postalveolêr		Palataal		Velêr		Uvulêr		Faringaal	Glottaal
		Normaal	Lab.		Normaal	Emf.	Normaal	Emf.	Normaal	Emf.	Normaal	Emf.	Normaal	Lab.	Normaal	Lab.	Normaal	Lab.
Eksplosiewe	Stemloos						t [t̪]	ṭ [t̴]							k [k]	k [kʷ]	q [q]	q [qʷ]
	Stemhebbend	b [b]	b [bʷ]				d [d̪]								g [g]	g [gʷ]
Affrikate	Stemloos								tt [ts]		č [tʃ]
	Stemhebbend								zz [dz]		ǧ [dʒ]
Frikatiewe	Stemloos	b [β]		f [f]	t [θ]				s [s̺]	ṣ [s̴]	c [ʃ]	c [ʃˁ]	k [ç]	k [çʷ]			x [χ]	x [χʷ]	ḥ [ħ]	h [h]
	Stemhebbend				d [ð]	ḍ [ðˁ]			z [s̟]	ẓ [z̴]	j [ʒ]	j [ʒˁ]	g [ʝ]	g [ʝʷ]			ɣ [ʁ]	ɣ [ʁʷ]	ɛ [ʕ]
Nasale		m [m]					n [n]
Laterale							l [l]	l [l̴]
Trillers							r [ɾ̪]	r [r̴]
Approksimante		w [w]											y [j]

Skrif

Tamazight het sy eie skrif (tifinagh), maar Kabilies word meesal met 'n van die Latynse alfabet afgeleide skrif geskryf:

A

Ɛ

B

C

Č

D

Ḍ

E

F

G

Ǧ

H

Ḥ

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

Ɣ

R

S

Ṣ

T

Ṭ

U

V

W

X

Y

Z

Ẓ

a

ɛ

b

c

č

d

ḍ

e

f

g

ǧ

h

ḥ

i

j

k

l

m

n

o

p

q

ɣ

r

s

ṣ

t

ṭ

u

v

w

x

y

z

ẓ

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kabilies.
• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Kabilies.