Alexander-eiland
| Alexander-eiland | |
|---|---|
 Nasa-Satellietbeeld van Alexander-eiland | |
| Geografie
| |
| Ligging | Antarktiese Skiereiland, Suidelike Oseaan |
| Koördinate | 71°00′S 70°00′W / 71.000°S 70.000°WKoördinate: 71°00′S 70°00′W / 71.000°S 70.000°W
|
| Oppervlakte | 49 070 vk km |
| Hoogste punt | Berg Stephenson 2 987 m |
| Administrasie | |
| Sien teks.
| |
| Die wêreld se 28ste grootste eiland en grootste eiland van Antarktika | |
Alexander-eiland of Alexander I-Eiland, die wêreld se 28ste grootste eiland en die grootste eiland van Antarktika, beslaan 'n oppervlakte van 49 070 km². Die eiland is in die Bellingshausensee van die Suidelike Oseaan net wes van die Antarktiese Skiereiland geleë en word deur die George VI-sund van die skiereiland geskei. Dit is die tweede grootste eiland na Devon-eiland, wat nie bewoon is nie en volledig met ys bedek.
Alexander-eiland is in 1821 deur die Russiese ontdekkingsreisiger Fabian Gottlieb von Bellingshausen ontdek en ná Aleksander I, die destydse keiser van Rusland, genoem. Tot in 1940 is vermoed, dat die eiland deel uitmaak van die Antarktiese vasteland, en dus Alexander-land genoem.
Alexander-eiland word deur Argentinië (Argentyns-Antarktika), Chili (Antártica Chilena) en die Verenigde Koninkryk (Brits-Antarktiese Gebied) geëis en tot hul Antarktis-gebied gereken, maar omdat dit volgens internasionale reg nie erken word nie, val die eiland soos die res van Antarktika onder die saak van die Antarktiese Verdrag.
Alexander-eiland omring gedeeltelik Wilkins Sound, wat in die weste daarvan lê. Die eiland is ongeveer 390 kilometer lank in 'n noord-suid-rigting, 80 kilometer wyd in die noorde, en 240 kilometer breed in die suide.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Wat in werklikheid 'n eiland is, was geglo deel van die Antarktiese vasteland tot 1940. Die insulêre aard daarvan is in Desember 1940 bewys deur 'n twee-persoon sleeparty bestaande uit Finn Ronne en Carl Eklund van die Verenigde State se Antarktiese Diens. In die 1950's is 'n Britse basis wat as deel van die Brits-Antarktiese Gebied geadministreer is, as Fossil Bluff (Basis KG) gebou.
Die eiland is in 1908 deur die Verenigde Koninkryk geëis as deel van die Brits-Antarktiese Gebied. Territoriale eise is ook deur beide Chili (in 1940) en Argentinië (in 1942) gestel. Tans is geen eis amptelik erken nie, kragtens die Antarktiese Verdrag. Die eiland bevat die Britse Fossil Bluff – 'n meteorologiese sentrum en brandstofbasis.
Aardrykskunde[wysig | wysig bron]
Die oppervlak van Alexander-eiland is oorwegend met ys bedek. Daar bestaan 'n paar blootgestelde nunataks en 'n paar ysvrye gebiede van aansienlike grootte, insluitend Ablation Point Massif. Die nunataks is die pieke van noord-suid gerigte bergreekse en heuwels. Dit sluit in die Colbert- , Havre- , Lassus- , Rouen- , Sofia-universiteit en Waltonberge, die Staccato-pieke, die Lully-voetheuwels, die Finlandia-voetheuwels, die Elgarberge en die Douglas-reeks. Hierdie berge, pieke, heuwels en hooglande word omring deur 'n permanente yslaag, wat bestaan uit gletsers wat van Alexander-eiland af vloei. Hierdie gletsers vloei wes in die Bach- en Wilkins-ysrakke en Bellingshausensee, en oos in die George VI-ysbank. Die George VI-ysbank word gevoed deur uitlaatgletsers vanaf die yskap op Palmer Land en Alexander-eiland.
Nog 'n noemenswaardige kenmerk van Alexander Island is Hodgsonmeer. Hodgsonmeer is 'n voormalige subglasiale meer wat onder 'n yslaag ontstaan het wat dit bedek het. Die meer is 2 km by 1,5 km lank en het 'n 93,4 m diep waterkolom wat verseël lê onder 'n 3,6 tot 4,0 m dik meerjarige ysmeer.
Die noordelike kant van Hodgsonmeer word begrens deur die Saturnus-gletser, wat oos in George VI-sound vloei, terwyl die suidelike kant van Hodgsonmeer begrens word deur die noordelike gesig van Citadel Bastion. Tydens die Laaste Glasiale Maksimum is Hodgsonmeer deur 'n yslaag van minstens 470 m dik bedek.
Hierdie ys het sowat 13 500 jaar gelede begin verdun. Dit het teruggetrek en die Hodgsonmeer iewers voor 11 000 jaar gelede en deur meerjarige ys bedek gelaat. Hierdie meer is sedert daardie tyd deur standhoudende ys bedek.
Ander kenmerke op die eiland sluit Damocles Point en Mount Tyrrell in.
Geologie[wysig | wysig bron]
Volgens Hole "kan die geologie van Alexander-eiland hoofsaaklik toegeskryf word aan prosesse wat verband hou met die subduksie van proto-Stille Oseaan-kors langs die westelike rand van die Antarktiese Skiereiland, vanaf die jongste Trias tot Laat Tersiêre tye." Die LeMay Group-akkresionêre prismakompleks, saam met plutoniese en vulkaniese gesteentes, is algemeen langs die westelike gedeelte van die eiland.
Die LeMay-groep bestaan uit vervormde en gemetamorfoseerde sedimentêre- en stollingsgesteentes. Alhoewel dit oorheers word deur vervormde arkosiese sedimentêre gesteentes, sluit dit troebel gryswakke in, swart modderstene en konglomerate. Die vier kilometer dik Bo-Jurassic tot Laer Kryt Fossil Bluff Group sedimentêre gesteentes ontspring as 'n 250 km by 30 km breë gordel langs die oostelike kus. Hierdie Fossil Bluff Group bestaan uit 'n basale diep-mariene samestelling van 2 200 meter dik, oortrek deur 'n moddersteensamestelling van tot 950 meter dik, gevolg deur 'n vlak-mariene samestelling van growwe opwaartse sandsteen. Alkali basalte het uitgebreek na die staking van subduksie. Hulle wissel in ouderdom van die tefriete by Mount Pinafore (5,5–7,6 Ma), tot die basaniete by Rothschild-eiland (5,5 Ma) en Hornpipe Heights (2,5 Ma), tot die alkali- en olivienbasale op Beethoven-skiereiland (<1–2,5 Ma).
Die LeMay Range Fault lê noord-suid, parallel met die George VI Sound, en die Fossil Bluff Formasie word oos van hierdie fout teen die LeMay Groep aangetref. Sanddyke word teen hierdie verskuiwingsone en in baie ander dele van die Fossielbaai-formasie gevind. Fossiele binne die Fossiele Bluff-formasie sluit ammoniete, belemniete, tweekleppers en serpuliede in.[1][2]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ (en) J. Stewart (2011). Antarctic: An Encyclopedia. New York: McFarland & Company Inc. p. 1776. ISBN 978-0-7864-3590-6.
- ↑ (en) HANDLIST OF METEOROLOGY RECORDS FROM BRITISH ANTARCTIC RESEARCH STATIONS. British Antarctic Survey Archives Service (2010)
Verdere Leesstof[wysig | wysig bron]
- (en) P. J. Butterworth, D. I. M. Macdonald, M. R. A. Thomson, J.A. Crame en J. W. Thomson: Basin shallowing from the Mesozoic Fossil Bluff Group of Alexander Island and its regional tectonic significance. In: Geological Evolution of Antarctica, Cambridge University Press. bl. 449–453.
- (en) T. H. Tranter, M. R. A Thomson, J. A. Crame en J. W. Thomson: Accretion and subduction processes along the Pacific margin of Gondwana, central Alexander Island. In: Geological Evolution of Antarctica, Cambridge University Press, bl. 437–441.
- (en) P. A. R. Nell, B. B. Storey, M. R. A. Thomson, J. A. Crame en J. W. Thomson: Strike-slip tectonics within the Antarctic Peninsula fore-arc. In: Geological Evolution of Antarctica, Cambridge University Press, bl. 443–448.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
 |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Alexander-eiland. |
- (en) "Alexander Island". Encyclopædia Britannica. Besoek op 19 Februarie 2023.
- (en) Alexander I Land in die Geografiese Naaminformasiesisteem van die Verenigde State se Geologiese Diens
Normdata  |
|
|---|