Asjanti (streek)
Die streek Asjanti is in die suide van Ghana geleë en is die derde grootste van 16 administratiewe streke. Dit het ’n oppervlakte van 24 389 km2, of 10,2 persent van Ghana se totale oppervlakte. Dit is egter die streek met die grootste bevolking: 4 780 380 volgens die 2011-sensus; dit is 19,4% van Ghana se totale bevolking. Die grootste stad en streekhoofstad is Kumasi.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
In die laat 17de eeu het die Asantehene (koning van die Asjantivolk), Osei Tutu I (omstreeks 1695-1717), en sy hoofpriester, Okomfo Anokye, die Koninkryk Asjanti gestig. Onder Osei Tutu het die gebied geweldig uitgebrei en die weermag is in ’n doeltreffende gevegsmag omskep.[1] In 1701 het die Asjantiweermag Denkyira verower, en dit het die Asjanti toegang tot die Golf van Guinee en die Atlantiese Oseaan-kushandel met Europeërs gegee.[1]
In Januarie 1896 het ’n Britse ekspedisiemag onder bevel van Robert Baden-Powell in Kumasi aangekom.[2] Die Asantehene het die Asjanti aangesê om nie weerstand te bied nie, want hy was bang vir ’n volksmoord. Kort daarna het goewerneur William Maxwell ook in Kumasi aangekom.
Brittanje het die gebiede van die Asjanti en die Fanti geannekseer. Asantehene Agyeman Prempeh is afgesit en gevange geneem, en hy en ander Asjantileiers is na die Seychelle verban. Die Asanteryk is ontbind. Die Britte het amptelik aangekondig die gebied van die Asjantiryk en die kusstreke is nou die Goudkuskolonie.
In Januarie 1902 het die Britte die koninkryk finaal as ’n protektoraat afgekondig. Die Ashantiryk se selfregering is op 31 Januarie 1935 herstel en koning Prempeh II is in 1957 teruggeplaas op die troon. Toe Ghana sy onafhanklikheid van Brittanje in 1957 verkry, het die Asjantiryk ’n politieke unie met dié land gevorm.
Vandag bestaan die Asjantiryk as ’n konstitusioneel beskermde, subnasionale kwasistaat[3] en tradisionele gesag in ’n verbintenis met die Republiek van Ghana.
Die huidige Asjantikoning is Otumfuo Osei Tutu II Asantehene. Asjanti is die tuiste van die Bosumtwimeer, Ghana se enigste natuurlike meer. Die streek se huidige inkomste word hoofsaaklik verkry uit handel in goudstawe, kakao, kolaneute en landbou; woude is ook afgekap om broodwortels, mielies en jams te plant.[4]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 Collins en Burns (2007), p. 140
- ↑ "The Downfall of Prepmeh" deur Robert Baden-Powell, 1896, die Amerikaanse uitgawe kan afgelaai word by http://www.thedump.scoutscan.com/dumpinventorybp.php Geargiveer 27 Oktober 2016 op Wayback Machine
- ↑ Roeder, Philip (2007). Where Nation-States Come From: Institutional Change in the Age of Nationalism. Princeton: Princeton University Press. p. 281. ISBN 978-0691134673.
- ↑ Collins en Burns (2007), p. 139.
Skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Asjanti (streek).
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
