Gaan na inhoud

Glukemiese indeks

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
'n Grafiek van die verandering in bloedsuiker gedurende 'n dag met drie etes.

Die glukemiese indeks (afgekort GI) is 'n indeks van verskillende koolhidraatryke kossoorte, geskoei op die uitwerking wat dit op die bloedsuiker (die glukosevlak van die bloed) het[1] twee uur ná 'n maaltyd.

Die indeks wissel gewoonlik tussen 50 en 100, waar 100 suiwer glukose verteenwoordig.[2]

Die GI van ’n spesifieke kossoort hang hoofsaaklik af van die soort koolhidraat wat dit bevat, maar word ook beïnvloed deur die mate waarin die koolhidraatmolekules binne die voedsel vasgevang is, die vet- en proteïeninhoud van die voedsel, die vog- en veselinhoud, die hoeveelheid organiese sure (bv. sitroensuur of asynsuur) en hulle soute, en die kookmetode. GI-tabelle, wat baie kossoorte en hulle GI’s lys, is beskikbaar.[3] ’n Voedsel word beskou as 'n lae-GI-kossoort as dit 55 of minder is en as 'n hoë-GI-kossoort as dit 70 of meer is. Medium-GI-kossoorte het 'n waarde van tussen 56 en 69.

Die term is in 1981 deur David J. Jenkins en medewerkers ingestel en is geskep om die relatiewe uitwerking van verskillende kossoorte ná 'n maaltyd te vergelyk.[4] Dit is nuttig om die relatiewe spoed waarmee die liggaam koolhidrate afbreek, aan te dui.[3] Dit neem slegs die beskikbare koolhidraat (totale koolhidraat minus dieetvesel) in ’n kossoort in ag. Die glukemiese indeks voorspel nie ’n individu se glukemiese respons op ’n voedsel nie, maar kan gebruik word as ’n hulpmiddel om die gemiddelde insulienresponslading van ’n voedsel onder ’n bestudeerde bevolking te evalueer. Individuele response wissel baie.[5]

Die glukemiese indeks word gewoonlik toegepas in die konteks van die hoeveelheid voedsel en die hoeveelheid koolhidraat in die voedsel wat werklik verbruik word. ’n Verwante maatstaf, die glukemiese lading (GL),[6] neem dit in ag deur die GI van die betrokke voedsel te vermenigvuldig met die koolhidraatinhoud van die werklike porsie.

Meting

[wysig | wysig bron]

Die glukemiese indeks van ’n voedsel word gedefinieer as die inkrementele area onder die tweeuur-bloedglukoseresponskromme (AUC) ná ’n vas van 12 uur en die inname van ’n kossoort met ’n sekere hoeveelheid beskikbare koolhidraat (gewoonlik 50 g). Die AUC van die toetsvoedsel word gedeel deur die AUC van die standaard (óf glukose óf witbrood, wat twee verskillende definisies gee) en met 100 vermenigvuldig. Die gemiddelde GI-waarde word bereken uit data wat by 10 menslike proefpersone versamel is. Beide die standaard- en toetsvoedsel moet ’n gelyke hoeveelheid beskikbare koolhidraat bevat. Die resultaat gee ’n relatiewe waarde vir elke getoetste voedsel.[2][7]

Voedsel met koolhidrate wat vinnig afbreek tydens vertering en vinnig glukose in die bloedstroom vrystel, is geneig om ’n hoë GI te hê; voedsel met koolhidrate wat stadiger afbreek en glukose geleideliker in die bloedstroom vrystel, is geneig om ’n lae GI te hê. ’n Laer glukemiese indeks dui op stadiger tempo’s van vertering en opname van die voedsel se koolhidrate en kan ook groter onttrekking uit die lewer aandui. Die huidige geldige metodes gebruik glukose as die verwysingsvoedsel, wat dit by definisie ’n glukemiese indekswaarde van 100 gee. Dit het die voordele dat dit universeel is en maksimum GI-waardes van ongeveer 100 lewer. Witbrood kan ook as verwysingsvoedsel gebruik word, veral onder mense wie se stapelvoedsel-koolhidraatbron witbrood is, en dit gee ’n ander stel GI-waardes (indien witbrood 100 is, is glukose ≈140).

Akkuraatheid

[wysig | wysig bron]

Glukemiese-indekskaarte gee dikwels net een waarde per kossoort aan, maar variasies is moontlik as gevolg van:

  • Rypheid – ryper vrugte bevat meer suikers, wat die GI verhoog.
  • Kookmetodes – hoe gaarder ’n voedsel is, hoe meer word sy sellulêre struktuur afgebreek, met die neiging dat dit vinniger verteer en die bloedglukose meer verhoog.
  • Prosessering – meel het byvoorbeeld ’n hoër GI as die volgraan waarvan dit gemaal is, aangesien maal die graan se beskermende lae breek. Ook die lengte van berging maak 'n verskil. Aartappels is ’n noemenswaardige voorbeeld: Dit wissel van 'n matige tot 'n baie hoë GI selfs binne dieselfde variëteit.[8][9]
  • Eetvolgorde – 'n verandering in die volgorde waarin voedsel geëet word, kan bloedglukosevlakke beïnvloed. Waar stysels of suikers eerste geëet is, het dit vinniger stygings veroorsaak as wanneer dit ná die res van die maaltyd geëet is.[10]
  • Belangrik is dat die glukemiese respons tussen mense verskil, en ook by dieselfde persoon van dag tot dag, na gelang van bloedglukosevlakke, insulienweerstandigheid en ander faktore.[5][9]

Die glukemiese indeks dui slegs die impak op die glukosevlak twee uur ná die eet van die voedsel aan. Mense met diabetes het verhoogde vlakke vier uur of langer ná die eet van sekere voedselsoorte.[9]

Voorbeelde

[wysig | wysig bron]
Klassifikasie GI-indeks[11] Voorbeelde[11]
Lae GI 55 of minder Fruktose; peulgewasse (grondboontjies, amandels, okkerneute); klein sade (sonneblom, pampoen); meeste volgrane (rys, hawer, rog, gars); meeste groentes, meeste soet vrugte (perskes, aarbeie); sampioene
Medium GI 56–69 Witsuiker of ander suikers, nievolgraan- of verrykte meel, pitabrood, basmatirys, ongeskilde gekookte aartappels, druiwesap, rosyntjies, pruimedante,[12] gewone roomys, piesang
Hoë GI 70 en hoër Glukose (dekstrose, druiwesuiker), hoëfruktosekoringstroop, witbrood (slegs endosperm), meeste witrys (slegs endosperm), graanvlokkies, maltose, patats (70), witpatats (83), pretzels, bagels

’n Lae-GI-voedsel sal veroorsaak dat bloedglukosevlakke stadiger en geleideliker styg, wat lei tot laer bloedglukoselesings ná ete. ’n Hoë-GI-kossoort veroorsaak ’n vinniger styging in bloedglukosevlakke.

Die glukemiese uitwerking van voedsel hang af van verskeie faktore, soos die soort stysel (amilose teenoor amilopektien), die fisiese vaslegging van die styselmolekules binne die voedsel, die vet- en proteïeninhoud van die voedsel en organiese sure of hulle soute in die maaltyd.[13] Die teenwoordigheid van vet of oplosbare dieetvesel kan die maagledigingsnelheid vertraag en dus die GI verlaag. Oor die algemeen het growwe, graanagtige brode met hoër hoeveelhede vesel ’n laer GI-waarde as witbrood.[14][15]

Baie moderne diëte steun op die glukemiese indeks.[16] Ander het egter daarop gewys dat voedsel wat oor die algemeen as ongesond beskou word ’n lae glukemiese indeks kan hê, byvoorbeeld sjokoladekoek (GI 38), roomys (37) of suiwer fruktose (19), terwyl voedsel soos aartappels en rys GI’s rondom 100 het, maar algemeen geëet word in sommige lande met 'n lae voorkoms van diabetes.[17]

Gewigsbeheer

[wysig | wysig bron]

Die vervanging van versadigde vette in 'n dieet deur koolhidrate met ’n lae glukemiese indeks kan voordelig wees vir gewigsbeheer, terwyl die vervanging deur verfynde koolhidrate met ’n hoë glukemiese indeks dit nie is nie.[18] Dit is egter onseker of 'n dieet met 'n lae glukemiese indeks (of lading) deur oorgewig of vetsugtige mense tot groter gewigsverlies (en beter vetbeheer) lei as die gebruik van diëte met ’n hoër glukemiese indeks/lading of ander strategieë.[19]

In die kliniese bestuur van vetsug blyk dit diëte wat op ’n lae glukemiese indeks/lading geskoei is, bied beter glukemiese en inflammatoriese beheer as dié wat op ’n hoë glukemiese indeks/lading geskoei is (en kan dus potensieel doeltreffender wees in die voorkoming van vetsugverwante siektes).[20] By oorgewig en vetsugtige kinders kan diëte met 'n lae glukemiese indeks/lading moontlik nie tot gewigsverlies lei nie, maar dit kan ander voordele inhou.[21]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Health Science Dictionary (Pharos)
  2. ↑ 2,0 2,1 "Glycemic Index Defined". Glycemic Research Institute. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 September 2018. Besoek op 1 Augustus 2012.
  3. ↑ 3,0 3,1 Jenkins, D. J.; Wolever, T. M.; Taylor, R. H.; Barker, H.; Fielden, H.; Baldwin, J. M.; Bowling, A. C.; Newman, H. C.; Jenkins, A. L; Goff, D. V. (1 Maart 1981). "Glycemic index of foods: a physiological basis for carbohydrate exchange". The American Journal of Clinical Nutrition. American Journal of Clinical Nutrition, Volume 34. 34 (3): 362–366. doi:10.1093/ajcn/34.3.362. PMID 6259925. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 September 2019. Besoek op 24 Januarie 2020.
  4. ↑ Jenkins, FJ; Wolever, TM; Taylor, RH; Barker, H; Fielden, H; Baldwin, JM; Bowling, AC; Newman, HC; Jenkins, AL; Goff, DF (1981). "Glycemic index of foods: a physiological basis for carbohydrate exchange". Am J Clin Nutr. 34 (3): 362–6. doi:10.1093/ajcn/34.3.362. PMID 6259925. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Julie 2017. Besoek op 24 Augustus 2017.
  5. ↑ 5,0 5,1 Zeevi, David; Korem, Tal; Zmora, Niv; Israeli, David; Rothschild, Daphna; Weinberger, Adina; Ben-Yacov, Orly; Lador, Dar; Avnit-Sagi, Tali; Lotan-Pompan, Maya; Suez, Jotham; Mahdi, Jemal Ali; Matot, Elad; Malka, Gal; Kosower, Noa; Rein, Michal; Zilberman-Schapira, Gili; Dohnalová, Lenka; Pevsner-Fischer, Meirav; Bikovsky, Rony; Halpern, Zamir; Elinav, Eran; Segal, Eran (2015). "Personalized Nutrition by Prediction of Glycemic Responses". Cell. 163 (5): 1079–94. doi:10.1016/j.cell.2015.11.001. PMID 26590418.
  6. ↑ "Glycemic Load". Avis Regime. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Augustus 2016. Besoek op 12 Mei 2016.
  7. ↑ Brouns F, Bjorck I, Frayn KN, et al. (Junie 2005). "Glycaemic index methodology". Nutr Res Rev. 18 (1): 145–71. doi:10.1079/NRR2005100. PMID 19079901.
  8. ↑ "GI Database". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Februarie 2009. Besoek op 1 Augustus 2012.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Freeman, Janine (September 2005). "The Glycemic Index debate: Does the type of carbohydrate really matter?". Diabetes Forecast. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2007.
  10. ↑ Shukla, Alpana P.; Iliescu, Radu G.; Thomas, Catherine E.; Aronne, Louis J. (1 Julie 2015). "Food Order Has a Significant Impact on Postprandial Glucose and Insulin Levels". Diabetes Care. 38 (7): e98–9. doi:10.2337/dc15-0429. PMC 4876745. PMID 26106234.
  11. ↑ 11,0 11,1 http://www.the-gi-diet.org/glycemicindexchart/
  12. ↑ "What is a Glycemic Index?". Angelika Christie. 21 September 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2016. Besoek op 7 Junie 2015.
  13. ↑ Kirpitch, A. R.; Maryniuk, M. D. (2011). "The 3 R's of Glycemic Index: Recommendations, Research, and the Real World". Clinical Diabetes. 29 (4): 155–59. doi:10.2337/diaclin.29.4.155. ISSN 0891-8929. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Desember 2015. Besoek op 14 Desember 2015.
  14. ↑ Glycemic Index: From Research to Nutrition Recommendations?. Copenhagen: Nordic Council of Ministers. 2005. ISBN 978-92-893-1256-1. TemaNord2005:589. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Desember 2013. Besoek op 1 Augustus 2012.
  15. ↑ Atkinson FS, Foster-Powell K, Brand-Miller JC (Desember 2008). "International tables of glycemic index and glycemic load values: 2008". Diabetes Care. 31 (12): 2281–83. doi:10.2337/dc08-1239. PMC 2584181. PMID 18835944.
  16. ↑ "Nutrisystem". 6 Maart 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2008. Besoek op 1 Augustus 2012.
  17. ↑ Foster-Powell K, Holt SH, Brand-Miller JC (Julie 2002). "International table of glycemic index and glycemic load values: 2002". Am. J. Clin. Nutr. 76 (1): 5–56. doi:10.1093/ajcn/76.1.5. PMID 12081815.
  18. ↑ Brand-Miller J, Buyken AE (2012). "The glycemic index issue". Curr. Opin. Lipidol. 23 (1): 62–67. doi:10.1097/MOL.0b013e32834ec705. PMID 22157060. S2CID 205829601. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 September 2020. Besoek op 27 Junie 2019.
  19. ↑ "Do low glycaemic index or low glycaemic load diets help people with overweight or obesity to lose weight?". www.cochrane.org (in Engels). doi:10.1002/14651858.CD005105.pub3. PMC 10313499. PMID 37345841. Besoek op 23 Junie 2023.
  20. ↑ Schwingshackl L, Hoffmann G (2013). "Long-term effects of low glycemic index/load vs. high glycemic index/load diets on parameters of obesity and obesity-associated risks: a systematic review and meta-analysis". Nutr Metab Cardiovasc Dis. 23 (8): 699–706. doi:10.1016/j.numecd.2013.04.008. PMID 23786819. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2018. Besoek op 30 Mei 2017.
  21. ↑ Schwingshackl L, Hobl LP, Hoffmann G (2015). "Effects of low glycaemic index/low glycaemic load vs. high glycaemic index/ high glycaemic load diets on overweight/obesity and associated risk factors in children and adolescents: a systematic review and meta-analysis". Nutr J. 14: 87. doi:10.1186/s12937-015-0077-1. PMC 4618749. PMID 26489667.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Glukemiese_indeks&oldid=2840792"