HD 37974
| HD 37974 | ||||
| ||||
| 'n Kunstenaar se voorstelling van die ster in vergelyking met die Son en ons planete (nie volgens skaal nie). | ||||
| Sterrebeeld | Swaardvis | |||
| Spektraaltipe | B0,5Ia+[1] | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 05h 36m 25.843s[2] | |||
| Deklinasie | –69° 22′ 55.90″[2] | |||
| Skynmagnitude (m) | 10,95[3] | |||
| Absolute magnitude (M) | -8,4[4] | |||
| B-V-kleurindeks | +0,15[3] | |||
| U-B-kleurindeks | -0,88[3] | |||
| Besonderhede | ||||
| Massa (M☉) | 70 | |||
| Ligsterkte (L☉) | 1 400 000 | |||
| Temperatuur (K) | 22 500 | |||
| Eienskappe | ||||
| Veranderlikheid | Helder blou veranderlike (LBV)?[4][5] | |||
| Ander name | ||||
| RMC 126, R 126, HD 37964, GSC 09167-00518, AL 361, GV 408, MSX LMC 890, CPD-69°420, MWC 123, LHA 120-S 127, LI-LMC 1413, LMC V3566; 2MASSJ05362586-6922558[5][6] | ||||
| ||||
HD 37974 (of R126) is 'n veranderlike B[e]-hiperreus[nota 1] in die naburige sterrestelsel die Groot Magellaanse Wolk. Dit word omring deur 'n onverwagte stofskyf.
Eienskappe
[wysig | wysig bron]R126 is 'n swaar, helder ster met verskeie ongewone eienskappe. Dit toon die B[e]-verskynsel, waar ontoelaatbare emissielyne in die spektrum voorkom vanweë 'n groot hoeveelheid sirkumstellêre materiaal. Die spektrum toon ook normale (toelaatbare) emissielyne wat in digter materiaal naby die ster gevorm word, en dit dui op 'n sterk sterwind.[7] Die spektrum toon ook lyne wat op 'n stowwerige skyf dui.[1]
Die ster self is 'n warm superreus met 'n massa van vermoedelik sowat 70 keer dié van die Son en 'n ligsterkte van sowat 'n miljoen keer die Son s'n. Dit is so groot en helder dat dit materiaal 'n miljard keer so vinnig as die Son verloor. In 25 000 jaar sal dit meer materiaal verloor as wat die Son bevat.[8]
Dit sal na verwagting oor 'n paar honderduisend jaar tot 'n Wolf-Rayetster ontwikkel.
Stowwerige skyf
[wysig | wysig bron]Die stofskyf om R126 is verbasend, want sulke swaar sterre word beskou as ongeneë om planete te vorm vanweë die sterk sterwinde wat dit moeilik maak vir deeltjies om saamgepers te word. Die nabygeleë superreus HD 268835 toon dieselfde eienskappe en het vermoedelik ook 'n stofskyf.[1]
Die skyf strek om die ster tot omtrent 60 keer so ver as Pluto se wentelbaan om die Son en bevat moontlik net soveel materiaal as die hele Kuipergordel. Dit is onduidelik of so 'n skyf die begin- of eindstadiums van planeetvorming verteenwoordig.[9]
Veranderlikheid
[wysig | wysig bron]R126 se helderheid wissel onvoorspelbaar met sowat 0,6 magnitude oor tydperke van tientalle tot honderde dae. Die vinniger wisselings is tipies van α Cygni-veranderlikes, ongereeld pulserende superreuse.
Die stadiger wisselings gaan gepaard met veranderings in die ster se kleur: rooier wanneer dit helderder is – tipies van die S Doradus-fases van helder blou veranderlikes.[4]
Notas
[wysig | wysig bron]- ↑ B[e]-sterre is B-tipe sterre met ontoelaatbare spektraallyne.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Kastner, J. H.; Buchanan, C. L.; Sargent, B.; Forrest, W. J. (2006). "SpitzerSpectroscopy of Dusty Disks around B\e] Hypergiants in the Large Magellanic Cloud". The Astrophysical Journal. 638 (1): L29–L32. Bibcode:2006ApJ...638L..29K. doi:10.1086/500804.
- ↑ 2,0 2,1 Høg, E.; Fabricius, C.; Makarov, V. V.; Urban, S.; Corbin, T.; Wycoff, G.; Bastian, U.; Schwekendiek, P.; Wicenec, A. (2000). "The Tycho-2 catalogue of the 2.5 million brightest stars". Astronomy and Astrophysics. 355: L27. Bibcode:2000A&A...355L..27H. doi:10.1888/0333750888/2862.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Van Genderen, A. M.; Sterken, C. (2002). "Light variations of massive stars (alpha Cyg variables). XVIII. The B[e] supergiants S 18 in the SMC and R 66 = HDE 268835 and R 126 = HD 37974 in the LMC". Astronomy and Astrophysics. 386 (3): 926. Bibcode:2002A&A...386..926V. doi:10.1051/0004-6361:20020360.
- ↑ 5,0 5,1 Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; et al. (2009). "VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)". VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Oorspronklik in: 2009yCat....102025S. 1. Bibcode:2009yCat....102025S.
- ↑ "RMC+126", SIMBAD (Centre de Données astronomiques de Strasbourg), https://simbad.cds.unistra.fr/simbad/sim-id?Ident=RMC+126, besoek op 2023-07-06
- ↑ Levato, H.; Miroshnichenko, A. S.; Saffe, C. (2014). "New objects with the B[e] phenomenon in the Large Magellanic Cloud". Astronomy & Astrophysics. 568: A28. Bibcode:2014A&A...568A..28L. doi:10.1051/0004-6361/201423846.
- ↑ Zsargó, J.; Hillier, D. J.; Georgiev, L. N. (2008). "Axi-symmetric models of B[e] supergiants. I. The effective temperature and mass-loss dependence of the hydrogen and helium ionization structure". Astronomy and Astrophysics. 478 (2): 543. arXiv:0712.0870. Bibcode:2008A&A...478..543Z. doi:10.1051/0004-6361:20078293. S2CID 55234776.
- ↑ NASA's Spitzer Uncovers Hints of Mega Solar Systems Geargiveer 4 Maart 2016 op Wayback Machine, Nasa.gov, accessed 11 Feb 2006
Skakels
[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
