Jack Tramiel
Jack Tramiel
Pools-Amerikaanse entrepreneur
Stigter en hoof uitvoerende beampte van
Commodore International
Atari Corporation
Gebore
13 Desember 1928
in Łódź, 
Pole
Oorlede
8 April 2012
in Monte Sereno, CA, 
Verenigde State
Jack Tramiel (gebore as Jacek Trzmiel, trzemiel beteken "hommel" in Pools) was 'n Pools-Amerikaanse sakeman wat as stigter van Commodore International bekendheid verwerf het. Hierdie maatskappy het vanaf 1982 groot sukses met sy tuisrekenaars, waaronder die Commodore PET, Commodore C64, Commodore 128, Commodore Amiga en ander modelle in die Commodore-reeks, behaal.
Lewe
[wysig | wysig bron]Vroeë lewe
[wysig | wysig bron]Tramiel is as Jacek Tramiel in 'n Joodse gesin in die Poolse nywerheidstad Łódź gebore.
Ná die Duitse inval in Pole in 1939 is sy gesin deur die besetters na die Joodse ghetto in Łódź vervoer waar hy in 'n tekstielfabriek gewerk het. Toe die ghetto's ontbind is, is sy gesin in 1944 na die Auschwitz-konsentrasiekamp gestuur. Ná 'n mediese ondersoek deur die berugte Nazi-geneeskundige Dr. Josef Mengele is Tramiel vir verpligte werk geselekteer. Hy is vervolgens saam met sy vader na die Ahlem-werkkamp naby Hannover gestuur, terwyl sy moeder in die konsentrasiekamp agtergebly het.
Net soos baie ander aangehoudenes het sy pa aan tifus beswyk, alhoewel Tramiel daarvan oortuig was dat hy met 'n petrol-inspuiting vermoor is. Tramiel is deur die 84ste Infanterie-Divisie in April 1945 uit die gedwonge werkkamp bevry.
In November 1947 het Tramiel na die Verenigde State geëmigreer en sy naam na Jack Tramiel gewysig. Hy het kort daarna by die Amerikaanse leër aangesluit waar hy in die herstel van kantoortoerusting, waaronder skryfmasjiene, opgelei is.
Commodore
[wysig | wysig bron]Skryf- en rekenmasjiene
[wysig | wysig bron]In 1953, toe hy nog as huurmotorbestuurder werksaam was, het Tramiel in die New Yorkse stadsdeel Bronx 'n werkswinkel vir die herstel van kantoortoerusting gekoop waarvoor die Amerikaanse leër 'n lening ter waarde van $25 000 beskikbaar gestel het. Hy het die onderneming na 'n militêre diensrang in die vloot Commodore Portable Typewriter genoem.
Twee jaar later het Tramiel 'n ooreenkoms met 'n Tsjeggo-Slowaakse maatskappy onderteken waarvolgens hy dié onderneming se skryfmasjiene in Noord-Amerika kon aanmekaarsit en verkoop. Om politieke redes - Tsjeggo-Slowakye was destyds immers 'n lidstaat van die Warskou-verdrag - kon die masjiene nie regstreeks na die VSA uitgevoer word nie sodat Tramiel 'n Kanadese filiaal in Toronto gestig het, Commodore Business Machines (CBM) International.[1] Tramiel wou sy onderneming na 'n militêre diensrang vernoem, maar omdat name soos Admiral en General reeds deur ander maatskappye gebruik is, het hy die naam Commodore behou.
In 1962 het Commodore 'n publieke maatskappy geword. Die Amerikaanse mark is in hierdie tyd al met goedkoop Japannese skryfmasjiene oorvloed sodat die bemarking van Tsjeggo-Slowaakse modelle nie meer winsgewend was nie. Aangesien die onderneming meer kontant benodig het, is 17 persent van die aandele aan die Kanadese sakeman Irving Gould verkoop. Die transaksie het aan Commodore 'n handige $400 000 kontant besorg.
Die geld is gebruik om vir Commodore 'n nuwe produkveld te ontsluit - rekenmasjiene. Dié bedryf was vir 'n tyd lank winsgewend totdat Japannese ondernemings ook tot hierdie mark toegetree het. Gould het voorgestel dat Tramiel in Japan navorsing moes doen om te bepaal hoekom Japannese ondernemings Amerikaanse vervaardigers in hul eie tuismark kon verdring. Tydens sy besoek aan Japan het Tramiel vir die eerste keer met digitale rekenmasjiene in aanraking gekom. Hy was daarvan oortuig dat hierdie elektroniese produkte die doodsklok vir meganiese rekenmasjiene sou lui.
Commodore se eerste elektroniese rekenmasjiene was 'n onmiddellike sukses op die mark. Vir die nuwe masjiene is 'n LED-vertooneenheid van Bowmar met 'n geïntegreerde stroombaan van Texas Instruments gekombineer. Maar Texas Instruments het gaandeweg besef watter groot potensiaal die mark sou bied en hul eie rekenmasjiene ontwikkel wat teen lae pryse bemark kon word - Commodore moes net vir sy rekenaarskyfies meer betaal as wat Texas Instruments vir die hele produk gevra het.
Gould het nog eens as die redder van die onderneming opgetree en 'n verdere $3 miljoen kontant beskikbaar gestel sodat Commodore MOS Technology, Inc. kon koop, 'n vervaardiger van geïntegreerde stroombane en halfgeleiers wat Commodore van die benodigde stroombane vir sy rekenmasjiene kon voorsien. Nadat die hoofontwerper Chuck Peddle vir Tramiel verduidelik het dat die mark vir rekenmasjiene sou doodloop en die toekoms in rekenaars sou lê, is hy gevra om só 'n rekenaar te ontwikkel en sodoende die bewys te lewer wat sy stelling sou bevestig.
Tuisrekenaars
[wysig | wysig bron]
Peddle se antwoord was die Commodore PET ('n afkorting van Personal Electronic Translator) wat op die onderneming se MOS Technology 6502-verwerker gebaseer was. Dit is vir die eerste keer tydens die Consumer Electronics Show van 1977 in Chicago aan die publiek bekend gestel. Die onderneming het vervolgens vyftig oproepe per dag van handelaars ontvang wat gretig was om die rekenaar te verkoop.
Die PET sou groot sukses behaal - veral in die onderwysveld waar die alles-in-een-ontwerp as voordeel gedien het. 'n Groot deel van Commodore se sukses met die PET-rekenaar was aan die besluit te danke om dit liewer regstreeks aan groot afnemers te verkoop as dit deur 'n handelaarnetwerk te versprei. Die eerste PET-tuisrekenaars is hoofsaaklik in Europa verkoop waar Commodore ook sy eerste vlaag van digitale sakrekenaars ingevoer het.
Toe pryse begin val het en die mark gaandeweg gevestig en versadig is, het mededingers soos Apple en Atari rekenaars met kleurgrafiek soos die Apple II en die Atari 800 begin vervaardig wat maklik met 'n televisietoestel as goedkoop skerm gekoppel kon word. Monochroom rekenaars soos die PET met sy groen teks teen 'n swart agtergrond was nou minder gewild by verbruikers.
Commodore het die uitdaging van mededingers aanvaar en die VIC-20 ontwikkel - die eerste mikrorekenaar waarvan meer as een miljoen eenhede verkoop is. Sy opvolger, die Commodore 64, sou met enkele miljoen eksemplare een van die mees verkoopte tuisrekenaars ooit word. In hierdie periode het Tramiel sy bekende uitspraak gemaak: “Ons moet rekenaars vir die massas vervaardig, en nie vir die klasse nie.”
Atari
[wysig | wysig bron]
© Bill Bertram, 2006
In Januarie 1984 het Tramiel weens meningsverskille "oor die grondbeginsels van bestuur vir die onderneming" uit sy pos by Commodore bedank. Ná 'n kort pouse het hy na die rekenaarbedryf teruggekeer om 'n nuwe onderneming, Tramel Technology, Ltd. (TTL), te stig en 'n nuwe generasie van tuisrekenaars te ontwerp en te verkoop.
In Julie van dieselfde jaar het Tramel Technology Atari Inc. se verbruikersafdeling van Warner Communications gekoop. Hierdie afdeling het hom ná die groot ineenstorting van die Amerikaanse videospeletjiesmark in 1983 in 'n moeilike posisie bevind. TTL het sy naam vervolgens na Atari Corporation gewysig.
In die laat 1980's het Tramiel besluit om homself aan die daaglikse sakebestuur by Atari te onttrek en sy seun Sam as president en hoof uitvoerende beampte benoem. Maar nadat Sam in 1995 'n hartaanval gely het, het sy pa weer tot die onderneming toegetree om sy oorsese aktiwiteite te koördineer.
Atari was aanvanklik 'n winsgewende onderneming, maar is gaandeweg vanweë die sterk mededinging van Intel-rekenaars onder finansiële druk geplaas.
In 1996 het Tramiel Atari in 'n omgekeerde samesmeltingtransaksie aan die skyfaandrywer-vervaardiger Jugi Tandon Storage verkoop. Die nuut-saamgesmelte maatskappy het voortaan as JTS Corporation bekend gestaan, en Tramiel het by JTS se bestuursraad aangesluit.
Latere lewe
[wysig | wysig bron]
Ná die verkoop van Atari het Tramiel hom aan die sakelewe onttrek en met sy vrou in Monte Sereno, Kalifornië gewoon.
Tramiel was 'n medestigter van die United States Holocaust Memorial Museum wat in 1993 ter nagedagtenis aan die Sjoa of Joodse Volksmoord geopen is.
Tramiel was een van talle oorlewendes van die gedwonge werkkamp in Ahlem wat deur die Amerikaanse veteraan-soldaat Vernon Tott opgespoor is. Tott, wat diens in die 84ste Divisie gedoen en met sy kamgerade oorlewendes van die kamp gered het, het destyds foto's van ten minste 16 oorlewendes geneem en hulle tot in 2003 bewaar.
Tramiel het vir Tott, wat in 2003 aan kanker oorlede is, 'n inskripsie aan een van die Holocaust Museum se mure aangebring. Dit lees “Vir Vernon W. Tott, My Bevryder en Held.”
Tramiel is op 8 April 2012 op die ouderdom van 83 aan hartversaking oorlede.[2] Hy word oorleef deur sy vrou Helen (née Goldgrub), met wie hy in 1947 getrou het, en sy drie seuns, Samuel, Leonard en Garry.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Jack Tramiel
Normdata  |
|
|---|