Jacob Clemens non Papa

Jacob(us) Clemens non Papa
Gebore	omstreeks 1510/15
Sterf	omstreeks 1555/56
Genres	Renaissance
Beroep(e)	Komponis

Jacob(us) Clemens non Papa (omstreeks 1510/1515 - omstreeks 1555/1556) was 'n Vlaamse komponis van Renaissance-musiek, wat veral in Vlaandere gebly het. Hy het baie musiek geskryf en is bekend vir die meerstemmige settings van die Psalms in die Nederlandse taal wat Souterliedekens genoem word.

Hy was moontlik gebore in Middelburg (Zeeland), maar niks is bekend oor sy vroeë lewe nie. Die eerste keer wat met sekerheid na hom verwys word is in die late jare 1530, toe Pierre Attaignant 'n versameling van sy chansons in Parys uitgegee het. Tussen Maart 1544 en Junie 1545 het hy as suksentor by die katedraal van Brugge gewerk. Hy het 'n saaklike verhouding met Tielman Susato aangegaan, wat 'n bekende uitgewer van musiek in Antwerpen was. Van 1545 tot 1549 was hy moontlik koormeester vir Filip II van Croÿ, die eerste hertog van Aarschot. In 1550 het hy in 's-Hertogenbosch vir die "Illustre Lieve Vrouwe Broederschap" gewerk. Daar is bewyse dat hy ook in Ieper en in Leiden gewerk het. Dordrecht is spekulatief.

Die bynaam non papa kan dalk na Pous Clemens VII verwys, wat in 1534 oorlede is, maar daar was ook 'n digter "Jacobus Papa" in Ieper. Die betekenis is daarom nie duidelik nie, maar die bynaam het die eeue oorleef. Ook oor Clemens se dood (1555 of 1556) is onsekerheid. In die teks van Jacobus Vaet Continuo lacrimas word in 'n "deplorasie" oor sy dood gesuggereer dat hy deur geweld gesterf het, maar die omstandighede word nie gegee nie. 'n Bron uit 1644 sê dat hy in Diksmuide by Ieper begrawe is.

Werke

In teenstelling tot baie andere komponiste van sy tyd het Clemens waarskynlik nooit na Italië gereis nie. Sy styl verteenwoordig darem die suiwere Franko-Vlaamse styl van die Noorde sonder baie Italiaanse invloede. Hy was een van die belangrikste verteenwoordigers van die generasie tussen Josquin des Pres en Orlandus Lassus. Baie van sy komposisies, moontlike 80% was geestelike musiek. Van sy 233 motette bevat net drie wêreldlike tekste. Tog is daar 100 wêreldlike stukke wat die gehele spektrum van poëtiese onderwerpe weergee wat in sy tyd deur komponiste gebruik is.

Sy aktiewe tyd was net twintig jaar, maar hy het in die tyd baie musiek geproduseer:

• 15 misse
• 15 magnificats
• 233 motette
• meer as 100 wêreldlike stukke: 89 chansons, 8 Nederlandse liedere
• 159 "Souterliedekens"

Souterliedekens

In 1556/7 het Susato sy "Musyck Boexken" IV-VII uitgegee wat die enigste Protestantse meerstemmige musiek in die Nederlandse taal van die Renaissance bevat het. Gebaseer op die eenstemmige settings van die Souterliedekens uitgegee door Symon Cock, het Clemens sy Souterliedenkens die eerste polifone settings van alle 150 Psalms in Nederlands geword en dit het later baie invloed gekry. Clemens het sy komposisies eenvoudig gehou en gebaseer op bekende deuntjies, mees geset vir drie stemme. Dis opmerklik dat sy werk in 1569 nie deur die hertog van Alva verban is nie. In hierdie jaar is baie boeke gesensureer wat alles as kettery beskou is.

Bronne

• Atlas, Allan W. Renaissance Music: Music in Western Europe, 1400-1600. New York: W.W. Norton & Company, 1998. ISBN 978-0-393-97169-9
• Elders, Willem; Forney, Kristine; Planchart, Alejandro. L. Macy (red.). Jacobus Clemens non Papa. Grove Music Online. Besoek op 28 Oktober 2010. (abonnement vereis)
• Brown, Howard M. and Louise K. Stein. Music in the Renaissance, 2nd ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 1999. ISBN 978-0-13-400045-9
• Knighton, Tess and David Fallows, eds. Companion to Medieval and Renaissance Music. Berkeley: University of California Press, 1992. ISBN 978-0-520-21081-3
• Perkins, Leeman L. Music in the Age of the Renaissance. New York: W.W. Norton & Co., 1999. ISBN 978-0-393-04608-3
• Raeburn, Michael and Alan Kendall, eds. Heritage of Music, Vol 1. Oxford: Oxford University Press, 1990. ISBN 978-0-19-520493-3
• Reese, Gustave. Music in the Renaissance. New York: W.W. Norton & Co., 1954. ISBN 0-393-09530-4
• Taruskin, Richard. The Oxford History of Western Music, Vol. 1: The Earliest Notations to the Sixteenth Century. Oxford: Oxford University Press, 2005. ISBN 978-0-19-516979-9
• Jas, Eric, ed. Beyond Contemporary Fame. Reassessing the Art of Clemens non Papa and Thomas Crecquillon. Turnhout: Brepols, 2005. ISBN 2-503-51884-2

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Jacob Clemens non Papa.