Jacques Loots

	Jacques Loots
Geboorte	24 Oktober 1925
Sterfte	3 Oktober 1991 (op 65); Bethulie
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Beroep(e)	Akteur
Internet-rolprentdatabasis-profiel

Jacques Loots (24 Oktober 1925 – 3 Oktober 1991) was 'n Suid-Afrikaanse akteur. Hy was bekend vir sy TV-rolle as Genis in Koöperasiestories en die oupa in Orkney Snork Nie. Hy is ook ’n gepubliseerde digter.

Hy tree vir die eerste keer op sewejarige ouderdom op nadat 'n toneelgeselskap op Koster in Wes-Transvaal, waar hy grootgeword het, 'n seuntjie gesoek het om in 'n toneelstuk te speel.^[1]

Hy is tuis op Bethulie in sy slaap oorlede. Hy het aan emfiseem gely, maar is aan 'n embolus in die long oorlede.^[2] Hy word oorleef deur sy 86-jarige ma, sy vrou, drie kinders en sewe kleinkinders.

Lewe en werk[wysig | wysig bron]

Willem Jacobus Loots is op 24 Oktober 1925 gebore as een van vyf kinders (twee seuns en drie dogters) van Willem Jacobus Loots en Catharina Gertruida Cloete. Hy word groot op Koster in die Wes-Transvaal en behaal sy B.Ed. Honneurs-graad aan die Potchefstroomse Universiteitskollege. As joernalis werk hy lank vir Die Transvaler onder die redakteurskap van dr. Hendrik Verwoerd. In Kenia is hy as onderwyser vir ’n ruk betrokke by ’n Afrikaanse skool wat by Thomson’s Falls geopen word onder die naam Van Riebeeckskool, waar hulle die kurrikulum van die Transvaalse Onderwysdepartement gevolg het. Vanaf 1967 tot 1969 is hy as lektor verbonde aan die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys. By die Afrikaanse Diens van die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie (SAUK) is hy verantwoordelik vir die regie van verskeie radiodramas.

Sy akteursloopbaan begin reeds op sewejarige ouderdom toe ’n toneelgeselskap op Koster ’n seuntjie gesoek het om in ’n toneelstuk op te tree. Die klein Jacques het die rol gekry en die toneelgogga het hom daar behoorlik gebyt. Hy is daarna feitlik onafgebroke as akteur in produksies betrokke, hetsy deeltyds of voltyds. Op die verhoog vertolk hy talle rolle , onder andere in “Die vrek” in 1951, “Send for Dolly” (die Engelse vertaling van P.G. du Plessis se “’n Seder val in Waterkloof”), “Putsonderwater” van Bartho Smit, “Ampie” van Jochem van Bruggen, “84 Charing Cross Road” van Helen Hanff, “Plaston DNS-kind” van P.G. du Plessis, “Equus” van Peter Shaffer, “Germanicus” van N.P. van Wyk Louw”, “Bloedbruilof” van Federico Garçia Lor-ca, “Don Juan onder die Boere” van Bartho Smit en “Charley se tante”. Hy speel ook in talle rol-prente , waaronder “Die kandidaat”, “Dirkie”, “Jannie totsiens”, “Liewe hemel, Genis”, “Nag van die 19de”, “Lied in my hart”, “Elsa se geheim”, “Tawwe Tienies”, “Die groen faktor”, “Kootjie Emmer” en “Torn allegiance”. Dit is egter op televisie wat hy nasionale bekendheid verwerf, veral as die karakter Genis in die televisiereeks “Koöperasiestories” (gebaseer op P.G. du Plessis se stories), terwyl hy ook die rol van die oupa speel in die gewilde televisiereeks “Orkney snork nie” van Willie Esterhuizen. In sy later jare is hy eienaar en bestuurder van ’n koffie- en boekwinkel genaamd Die Boekwinkel in Bethulie in die Vrystaat. Hy is getroud met Willemina Jacoba (Wilma) en hulle het drie kinders (1 seun, 2 dogters), onder wie Willem Jacobus (Quintus) Loots was. Hy is op 3 Oktober 1991 tydens sy slaap in sy huis in Bethulie aan ’n embolus in die long oorlede, nadat hy lank siek was aan emfiseem.

Skryfwerk[wysig | wysig bron]

Hy skryf reeds in die veertigerjare van die twintigste eeu erotiese gedigte onder die skuilnaam Ella Meyer, gedigte wat besonder vernuwend was vir die tyd. Hierdie gedigte word later deur J.C. Kannemeyer beskryf as gedigte met ’n benouende siening van die stad, die naakte realisme van ’n seksueel vrysinnige lewe en ’n uitbeelding wat soms aan die surrealistiese grens, met woordgebruik en beelding wat in die laat veertigerjare vir die Afrikaanse leser betreklik skokkend sou wees. Wanneer hy die oorspronklike manuskrip van sy digbundel “Eenhoring” aan ’n uitgewer voorlê, bestempel ’n keurder dit as “louter pornografie”. Die bundel word eers sowat twintig jaar later gepubliseer en word erg geredigeer om aan te pas by die norms van die tyd. Hierdie bundel trek dan nie veel aandag nie. Hy voltooi ook die manuskrip van ’n ongepubliseerde digbundel wat hy “Vreemde aand” noem. Van sy gedigte word opgeneem in Gerrit Komrij se bloemlesing “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”. As vertaler is hy onder andere verantwoordelik vir die vertaling van Vernon Sylvaine se komedie “As long as they’re happy” as “Doller as kop-af”, wat verskeie baie geslaagde opvoerings in Suid-Afrika beleef. Hy vertaal ook Tom Godwin se eenbedryf “Cold equations” as “Die koue syfers”, “Suurknol en trekpleister (die mensehater)” van Moliére en “Moleste” van Vernon Sylvaine. Sommige van hierdie dramas word deur Dalro gepubliseer. Terwyl hy lektor is aan die universiteit is hy ook samesteller van die bundels “Radiodramas” (wat sy eie “Wat behels mikrofoontoetse?” saam met dramas van verskeie ander skrywers insluit) en “Ses kortverhale vir die radio”.

Publikasies[wysig | wysig bron]

1966 – Eenhoring

Vertalings

1972
- Doller as kop-af – Vernon Sylvaine
- Moleste – Vernon Sylvaine
- Suurknol en Trekpleister (Die mensehater) – Moliére

Samesteller

1968
- Radiodramas
- Ses kortverhale vir die radio

Filmografie[wysig | wysig bron]

Nag van die negentiende, 1992
Orkney Snork Nie (TV-reeks) as Oupa van Tonder, 1989
Torn Allegiance as Hein, 1988
Liewe Hemel, Genis! as Genis, 1986
Boetie Gaan Border Toe!, 1984 as politikus
Die Groen Faktor, 1984
Tawwe Tienies, 1984 as Koot van der Byl
Koöperasiestories (TV-reeks) as Genis, 1983
Elsa se Geheim, 1979
Kootjie Emmer, 1977
Dirkie as 'n dokter, 1970
Jannie totsiens, 1970
Die Kandidaat as pastoor Peroldt, 1968

Bronne[wysig | wysig bron]

Boeke[wysig | wysig bron]

Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
Kannemeyer, J.C. “Ontsyferde stene” Inset-Uitgewers Stellenbosch Eerste uitgawe Eerste druk 1996

Tydskrifte en koerante[wysig | wysig bron]

Anoniem “Loots digter van ‘louter porno’” “Die Volksblad” 30 November 1991
Erasmus, Elfra “Loots kon ‘eerste Sestiger’ gewees het” “Die Volksblad” 6 Desember 1991
Kannemeyer, J.C. “Genis en die digtende straatvrou” “De Kat” Desember 1991
Carolien, Saayman “Ai mens, Genis is nie meer met ons” “Beeld” 4 Oktober 1991