James Matthews (skrywer)
James Matthews | |
|---|---|
| Gebore | James David Matthews 24 Mei 1929 |
| Nasionaliteit | Suid-Afrikaans |
| Beroep | Digter, romansier |
James Matthews OIS (* 24 Mei 1929) is 'n Suid-Afrikaanse digter, skrywer en uitgewer. Tydens die vorige bedeling is sy poësie verbied, en Matthews is in 1976 deur die regering aangehou en vir 13 jaar 'n paspoort geweier.
Biografie[wysig | wysig bron]
James David Matthews is op 29 Mei 1929 gebore as die seun van werkersklas-ouers in Distrik Ses, Kaapstad. [1] Hy het die Laerskool Prestwich bygewoon en daarna die Hoërskool Trafalgar in Kaapstad. Hy is as volg aangehaal:
“Ek het grootgeword in ’n huishouding waar daar nie rakke vol boeke was nie. My vader was ongeletterd en my moeder het Oracle and Miracle gelees, twee dun sagteband uitgawes uit die Verenigde Koninkryk wat kwalik as literatuur beskou kon word....
Ek was amper 14 en in standerd agt (graad 10) toe ons gevra is om ’n komposisie te skryf. Dit word nou kreatiewe skryfwerk genoem. Ek sal nooit die naam van ons Engelse onderwyseres – Juffrou Meredith – vergeet nie. Sy het aan die klas aangekondig dat ek ’n kortverhaal geskryf het en nie ’n komposisie nie. Sy het dit 21 punte gegee, een punt bo die aanvaarde 20, en die klas ingelig dat ek 'n skrywer is.
My inleiding tot die wêreld van biblioteke was een van verwondering. Ek was 'n boodskapper by die Cape Times, en 'n verslaggeefster het my gevra om haar boeke biblioteek toe te neem. Ek is gekonfronteer deur ry op ry stalletjies vol boeke. My oë het langs die lyne van name en titels gereis. Nie een van hulle was aan my bekend nie. My leeswerk was op daardie stadium beperk tot James Hadley Chase. Voorlopig het ek die verslaggeefster gevra of ek vir my 'n boek kan uitneem wanneer ek die volgende keer haar boeke terugbesorg. Sy het ingestem en 'n nuwe wêreld het vir my oopgegaan omdat openbare biblioteke destyds uitsluitlik vir blanke gebruik was.... [2]
Nadat hy die skool verlaat het, het Matthews 'n aantal betrekkings gehad, onder meer as koerantseun, kantoorboodskapper, klerk en telefonis; na die publikasie van sy eerste skrywes in 1946, toe hy 17 was, het hy werk gekry as joernalis, en deur die jare bygedra tot verskeie nasionale publikasies soos die Golden City Post, The Cape Times en Drum, asook die onafhanklike gemeenskapskoerant The Muslim News . [1]
Matthews het deur sy poësie "'n toonaangewende segsman van die Black Consciousness -filosofie" geword. [1] In 1972 is sy eerste bundel, Cry Rage (geskryf saam met Gladys Thomas ), gepubliseer. Dit is deur die regering verbied - en was die eerste digbundel wat op die wyse geteiken is - soos ook met die meeste van sy latere werke sou gebeur. [1] Matthews is in 1976 deur die regering aangehou en is vir 13 jaar 'n paspoort geweier. [3]
In 1972 het hy die eerste swart-gestigte kunsgalery in Suid-Afrika (Gallery Afrique) geopen, asook die eerste uitgewery in swart besit, BLAC (Black Literature Arts and Culture, 1974–91), wat gesluit is as gevolg van konstante regeringsinmenging. [4] [3] [5] In 2000 het hy die uitgewery Realities gestig.
In 1984 het Matthews die kampus van die Universiteit van Iowa besoek en studente daar ontmoet wat so diep onder die indruk van sy werk gekom het, dat duisende studente hulself uiteindelik sou organiseer om die hoofadministrasiegebou in Iowa te beset ten einde universiteitsowerhede te dwing om alle portefeuljebeleggings in maatskappye wat in Suid-Afrika sake doen, te verkoop.
Hy is 'n stigterslid en die beskermheer van die Kongres van Suid-Afrikaanse Skrywers sedert sy ontstaan in 1987.
Eerbewyse en erkenning[wysig | wysig bron]
Toekennings wat Matthews ontvang het, sluit in die Woza Afrika-toekenning (1978), Kwaza Honours List – Black Arts Celebration, Chicago (1979), en Vrye Man van die dorpe Lehrte en Nienburg in Duitsland (1982). [3]
Hy was die ontvanger van 'n nasionale eerbewys, die Orde van Ikhamanga (Silwer), in Desember 2004, [6] vir "Sy uitstekende prestasies in letterkunde, bydrae tot joernalistiek en sy inspirerende verbintenis tot die stryd vir 'n nie-rassige Suid-Afrika. " [7] [8]
Op 11 Maart 2013 het hy 'n eredoktorsgraad van die Universiteit van Wes-Kaapland ontvang. [9] Rhodes-universiteit in Grahamstad het ook 'n eredoktorsgraad aan hom toegeken op 31 Maart 2016.
Film[wysig | wysig bron]
In 2014 is Shelley Barry se dokumentêr Diaries of A Dissident Poet, 'n rolprent wat James Matthews se denke en lewe uitbeeld, [10] tydens die Encounters-rolprentfees in Suid-Afrika vertoon. [11]
Toekennings[wysig | wysig bron]
- Woza Afrika-toekenning (1978)
- Kwaza Honneurslys — Black Arts Celebration, Chicago, VSA (1979)
- Vrye man van Lehrte en Nienburg, Duitsland (1982)
- Nasionale Orde van Ikhamanga (Silwer), Suid-Afrikaanse regering (2004)
- Eredoktorsgraad, Universiteit van Wes-Kaapland (2013)
- Eredoktorsgraad, Rhodes-universiteit (2016)
Bibliografie[wysig | wysig bron]
Poësie[wysig | wysig bron]
- Cry Rage (1972), Spro-Cas-publikasies
- Black Voices Shout (1974)
- Pass me a Meatball, Jones (1977)
- No Time for Dreams (1981), BLAC Publications
- Poisoned Wells and Other Delights (1990), BLAC Publications
- Flames and Flowers (2000), Realities
- Poems from a Prison Cell (2002), Realities
- Age is a Beautiful Phase (2008), Realities
- Gently Stirs My Soul (2015), Rhodes Universiteit
Kortverhale[wysig | wysig bron]
- The Park and Other Stories (1983), Ravan Press
Romans[wysig | wysig bron]
- The Party is Over (1997), Kwela
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "James David Matthews", South African History Online.
- ↑ James Matthews, "How reading can change your life", Mail & Guardian, 15 April 2016.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 "About James Matthews", The Poetry Archive.
- ↑ "James Matthews (South Africa)" Geargiveer 16 Februarie 2017 op Wayback Machine, Centre for Creative Arts, University of Kwazulu-Natal, 3 November 2014.
- ↑ Paul Maylam, "Citation for James Matthews" (Honorary graduand, Rhodes University, 31 March 2016).
- ↑ "The Order of Ikhamanga" Geargiveer 6 Maart 2016 op Wayback Machine, The Presidency, Republic of South Africa.
- ↑ "James Matthews (1929 - ), Die Orde van Ikhamanga in Silwer", Die Presidensie, Republiek van Suid-Afrika.
- ↑ Aziz Matthews,"James Matthews: Struggle poet and laureate of National Honours", Seeking the Soapbox, 15 Mei 2014.
- ↑ "UWC honours struggle poet and sports administrator at its Summer Graduation", 2013 Maart Gradeplegtigheid, Universiteit van Wes-Kaapland.
- ↑ Rustum Kozain, "James Matthews being James Matthews", Africa is a Country, 31 July 2014.
- ↑ "Home". encounters.co.za.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- Poësie Afrika UKZN inskrywing
- Mphutlane Wa Bofelo, "James Matthews: Still Kicking Butt @ 77", Botsotso, 6 Mei 2013.
- James Matthews, "How reading can change byour life", Mail & Guardian, 15 April 2016.
- Paul Maylam, "Citation for James Matthews" (Ere-graduandi, Rhodes Universiteit, 31 Maart 2016).
