Gaan na inhoud

Mis in D-majeur, op. 106 (Missa solemnis) (Beethoven)

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Missa solemnis
deur Ludwig van Beethoven
Die outograafpartituur van die begin van die Kyrie, met die bekende woorde "Von Herzen..." en die uitvoeringsaanduiding "Mit Andacht"
ToonaardD-majeur
TeksGewone mis
TaalLatyn
ToewydingAartshertog Rudolf van Oostenryk
Opgevoer7 April  1824 (1824-04-07): Sint Petersburg
PartituurPage Sjabloon:Hlist/styles.css has no content.
  • soloste
  • koor
  • orkes

Beethoven se Mis in D-majeur, op. 123, beter bekend as sy Missa Solemnis, is 'n plegtige mis wat hy 1819 en 1823 gekomokneer het. Dit is vir die eerste keer op 7 April 1824 volledig uitgevoer in Sint Petersburg, Rusland, onder die beskerming van Beethoven se beskermheer Prins Nikolai Golitsyn. 'n Onvolledige uitvoering is reeds op 7 Mei 1824 in Wene gegee, toe die Kyrie, Credo en Agnus Dei deur die komponis gedirigeer is.[1] Dit word oor die algemeen beskou as een van die komponis se grootste prestasies en – saam met Bach se Mis in B-mineur – een van die mees betekenisvolle komposisies van die tydperk van Westerse klassieke harmonie.[2]

Dit is min of meer in dieselfde tyd as sy Simfonie no. 9 in D-mineur, op. 125 gekomponeer, maar is Beethoven se tweede toonsetting van die mis; die eerste was sy Mis in C-majeur, op. 86. Die Missa Solemnis is opgedra aan aartshertog Rudolf van Oostenryk, aartsbiskop van Olmütz, sowel Beethoven se voorste beskermheer as sy leerling en vriend. Beethoven het op die afskrif wat hy aan Rudolf voorgelê het, geskryf: "Von Herzen – Möge es wieder –Zu Herzen geh'n!"[3] (Afrikaans: Uit die hart – mag dit weer – na die hart terugkeer!).

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Komposisiegeskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die Missa Solemnis is Beethoven se derde koorkomposisie oor 'n gewyde onderwerp. Die oratorium Christus am Ölberge (1802), en sy vroeëre Mis in C-majeur, op. 86 (1807) is voor die Missa Solemnis gekomponeer. Beethoven het die Missa Solemnis gekomponeer om die inhuldiging van Rudolph van Habsburg-Lorraine as aartsbiskop van Olmütz te vier, wat op 9 Maart 1820 plaasgevind het.

UItvoeringsgeskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die eerste uitvoering op 7 April 1824 (26 Maart Ou Styl) het nie in 'n gewyde omgewing plaasgevind nie, maar by die Filharmoniese Vereniging in Sint Petersburg op inisiatief van die Russiese edelman en beskermheer Nikolai Golitsyn. Die première – wat oorspronklik vir Kersfees 1823 beplan is – is vertraag deur die inoefening van die veeleisende koorparty, wat blykbaar meer tydrowend was as wat beplan is, asook deur gedeeltes wat verkeerd gekopieer is. Dit is onbekend wie die première op 7 April 1824 gedirigeer het.

Dele van die mis (die Kyrie, Credo en Agnus Dei) is op 7 Mei 1824 onder leiding van Kapellmeister Michael Umlauf in die Kärntnertor-teater in Wene uitgevoer, saam met die ouverture Die Weihe des Hauses, op. 124 en die première van die Negende Simfonie. Daar is na die drie dele van die mis wat uitgevoer is as "gesange" verwys omdat die Weense sensuurowerhede beswaar gemaak het teen die uitvoering van dele van die mis in 'n sekulêre lokaal.

Nóg 'n uitvoering van die volledige mis het in 1830 in 'n liturgiese omgewing in die kerk van Sint Petrus en Paulus in die Boheemse dorpie Varnsdorf plaasgevind.

Orkestrasie en instrumentasie

[wysig | wysig bron]

Die mis is gekomponeer vir 'n kwartet vokale soliste, 'n aansienlike koor en volle orkes. Elkeen word soms in virtuose, tekstuur- en melodiese hoedanighede gebruik. Die volledige kragte bestaan uit:

Struktuur

[wysig | wysig bron]

Die Missa Solemnis bestaan uit vyf bewegings, wat ooreenstem met die eerste vyf dele van die ordinarium.

Let wel: Onder "Nota" is die opmerkings in kursief self deur die komponis in die partituur geskryf.

Deel Beweging Mates Incipit Mates Tempo Orestrasie Toonaard Meter Nota
1
Kyrie
224
Kyrie eleison
86
Assai sostenuto Soliste, koor en orkes
D-majeur
2/2
"Mit Andacht"
Christe eleison
42
Andante assai ben marcato
B-mineur
3/2
Kyrie eleison
96
Tempo I
D-majeur
2/2
2
Gloria in excelsis Deo, oftewel die Groot Doksologie
569
Gloria in excelsis Deo
130
Allegro vivace Koor en orkes D-majeur 3/4
"Gloria"-tema
Gratias agimus tibi
43
Meno Allegro Soliste, koor en orkes B-mol-majeur
Domine Deus
56
Tempo I B-mol-majeur,

F-majeur
"Gloria"-tema
Qui tollis peccata mundi
80
Larghetto D-mineur,

D-majeur,

B-mol-majeur,

D-majeur
2/4
Quoniam tu solus Sanctus
50
Allegro maestoso Koor en orkes
D-majeur
3/4
In gloria Dei Patris. Amen
99
Allegro, ma non troppo

e ben marcato
Soliste, koor en orkes
4/4
Fuga
66
Poco piu Allegro 2/2
45
Presto Koor en orkes 3/4 Rekapitulasie van
"Gloria in excelsis Deo"
3
Credo, oftewel die Niceense geloofsbeleidenis
473
Credo in unum Deum
124
Allegro ma non troppo Koor en orkes B-mol-major
"Credo"-tema
Et incarnatus est
20
Adagio
Soliste, koor en orkes
D (Dories)
Et homo factus est
12
Andante
Tenoor, koor en orkes
D-majeur
3/4
Tenoorsolo
Crucifixus etiam pro nobis
32
Adagio espressivo
Soliste, koor en orkes
D-mineur
Et resurrexit tertia die
6
Allegro
Koor
G (Miksolidies) 4/4
A cappella-koor
Et ascendit in coelum
70
Allegro molto
Koor en orkes
F-majeur
2/4
Credo in Spiritum Sanctum
42
Allegro ma non troppo 4/4 "Credo"-tema
Et vitam venturi... Amen
67
Allegretto ma non troppo
B-mol-majeur
3/2
Dubbelfuga
60
Allegro con moto
40
Grave Koor, soliste en orkes
4
Sanctus
235
Sanctus, Sanctus, Sanctus
33
Adagio
Soliste en orkes
D-majeur
2/4
"Mit Andacht"
Pleni sunt coeli
19
Allegro pesante 4/4
Fuga
Osanna in excelsis
27
Presto
3/4
-
32
Sostenuto ma non troppo Orkes G-majeur
"Praeludium"
Benedictus qui venit
124
Andante molto cantabile

e non troppo mosso
Soliste, koor, soloviool en orkes G-majeur,

C-majeur,

G-majeur
12/8
Vioolsolo
5
434
Agnus Dei
95
Adagio
Soliste, koor en orkes
B-mineur
4/4
Dona nobis pacem
68
Allegretto vivace
D-majeur
6/8
"Bitte um innern
und äussern Frieden"
26
Allegro assai B-mol-majeur 4/4
Militêre episode 1
76
Tempo I F-majeur,

D-majeur
6/8
Aanhaling uit Händel se Messiah: "And he shall reign"
88
Presto D-majeur,

B-mol-majeur
2/2
Militêre episode 2
81
Tempo I B-mol-major,

D-majeur
6/8

'n Uivoering van die volledige werk duur tussen 70 en 90 minute lank.

Ontleding

[wysig | wysig bron]

Die komposisie toon Beethoven se kenmerkende minagting van die kunstenaar. Dit is op verskeie plekke sowel tegnies as fisiek veeleisend, met skielike veranderinge aan dinamiek, metrum en tempo. Dit gebeur dwarsdeur die mis. In die opening van die Kyrie, byvoorbeeld, word die lettergrepe "Ky-ri" óf forte óf sforzando gesing en gespeel, maar die laaste lettergreep "-e" is piano. Soos hieronder aangedui, is die herhaling van die "Et vitam venturi"-fuga besonder veeleisend, aangesien dit subtiel verskil van die vorige weergawes van die tema en teentema, en teen ongeveer twee keer die tempo uitgevoer word. Die orkesdele sluit ook baie veeleisende afdelings in, insluitend die vioolsolo in die Sanctus en van die veeleisendste werke in die repertorium vir fagot en kontrafagot. Die moeilikheidsgraad van die stuk, gekombineer met die vereistes vir 'n volle orkes, groot koor en hoogs opgeleide soliste, sowel vokaal as instrumentaal, beteken dat dit nie dikwels deur amateur- of semiprofessionele ensembles uitgevoer word nie.

Kyrie

[wysig | wysig bron]

Die Kyrie is moontlik die mees tradisionele beweging, in 'n tradisionele ABA-struktuur gestruktureer. Die drie groot openingsakkoorde in D-majeur kontrasteer skerp met die vierde pianissimo reaksie: (GOD/mens), gevolg deur nederige dog statige koorwerk in die eerste gedeelte en meer kontrapuntale vokale teksture in die "Christe eleison"-degeelte. Die vier vokale soliste en die koor deel deurgaans die tematiese materiaal, eersgenoemde veral in die "Christe eleison"-gedeelte.

Gloria

[wysig | wysig bron]

Elke gedeelte van die Gloria word gekenmerk deur snel verskuiwende teksture en temas beklemtoon elke gedeelte van die Gloria-teks. Die begin van die beweging is bykans ensiklopedies is in sy verkenning van 3/4-tyd. Die beweging eindig met die eerste van die werk se twee fugas op die teks "In gloria Dei patris. Amen", wat lei tot 'n rekapitualsie van die aanvanklike Gloria-teks en musiek.

Credo

[wysig | wysig bron]

Die Credo kan in vier dele verdeel word:

  1. "Credo in unum Deum" tot en met "descendit de coelis" in B-mol
  2. "Et incarnatus est' tot en met "Et resurrexit" in D
  3. "Et ascendit" tot en met Credo-rekapitulasie in F
  4. Fuga en koda "Et vitam venturi saeculi. Amen" in B-mol

Die beweging begin met 'n akkoordsekwent wat later weer in die beweging gebruik sal word om modulasies te bewerkstellig. Die woord "Credo" word herhaaldelik in 'n tweenootmotief gesing, en die werk sluit dus aan by die tradisie van sogenaamde "Credo"-misse, insluitend Wolfgang Amadeus Mozart se Missa brevis in F-majeur, K. 192 en die Mis in C-majeur, K. 257.[4] Die aangrypende modale harmonieë van die "Et incarnatus"-gedeelte beweeg tot steeds meer ekspressiewe hoogtes deur die "Crucifixus", en in 'n merkwaardige, a cappella-toonsetting van die "Et resurrexit", wat verby is amper voordat dit begin het. Die opvallendste gedeelte van dié beweging is egter die slotfuga op "Et vitam venturi saeculi", wat een van die moeilikste passasies in die koorrepertorium insluit, wanneer die tema teen verdubbelde tempo terugkeer vir 'n opwindende slot.

Sanctus

[wysig | wysig bron]

Tot en met die "Benedictus" van die Sanctus is die Missa solemnis van redelik normale klassieke proporsies. Maar dan, ná 'n orkesvoorspel, betree 'n soloviool in sy hoogste omvang – 'n simbool van die Heilige Gees wat na die aarde neerdaal in 'n merkwaardige, lang uitbreiding van die teks.

Agnus Dei

[wysig | wysig bron]

'n Toonsetting van die pleidooi "miserere nobis" (Afrikaans: wees ons genadig), wat in B-mineur en aanvanklik slegs die manstemme gesing, lei uiteindelik tot 'n helder gebed in D-majeur "dona nobis pacem" (Afrikaans: gee ons vrede) in 'n pastorale styl. Na 'n kort fugale ontwikkeling word dit skielik en dramaties deur oorlogsgeluide onderbreek ('n konvensie in die 18de eeu, soos in Haydn se Missa in tempore belli), maar ná herhaalde pleidooie van "miserere", herstel dit uiteindelik en tot 'n vreedsame einde.

Kritiese ontvangs

[wysig | wysig bron]

  Sommige kritici was ontsteld dat, soos Theodor W. Adorno dit gestel het, "there is something peculiar about the Missa solemnis."[5] In baie opsigte is dit 'n atipiese werk; Die volgehoue tematiese ontwikkeling, wat een van Beethoven se kenmerke is, ontbreek in die werk. Die fugas aan die einde van die Gloria en Credo belyn dit met die werke uit sy laat periode, maar sy gelyktydige belangstelling in die tema-en-variasiesvorm is afwesig. In plaas daarvan bied die Missa Solemnis 'n deurlopende musikale narratief, bykans sonder enige herhaling – veral in die Gloria en Credo, die twee langste bewegings. Die styl, het Adorno opgemerk, is kom ooreen met die behandeling van temas in nabootsing, wat 'n mens in die werke van die Vlaamse meesters soos Josquin des Prez en Johannes Ockeghem aantref. Dit is egter onduidelik of Beethoven hul tegnieke doelbewus nageboots het om aan die eise van die teks van die mis te voldoen. Donald Tovey het Beethoven op 'n ander manier met die vroeëre tradisie verbind:[6]

Not even Bach or Handel can show a greater sense of space and of sonority. There is no earlier choral writing that comes so near to recovering some of the lost secrets of the style of Palestrina. There is no choral and no orchestral writing, earlier or later, that shows a more thrilling sense of the individual colour of every chord, every position, and every doubled third or discord. Michael Spitzer bied 'n alternatiewe siening van die historiese konteks van Beethoven se miskomposies aan:[7]

Gregorian melodies, of course, continued to be used in the Mass throughout the eighteenth century; but by Beethoven's time they were relatively rare, especially in orchestral Masses. The one composer who still used them extensively is Michael Haydn, in his a cappella Masses for Advent and Lent. It is significant that in some of these he limits the borrowed melody to the Incarnatus and expressly labels it "Corale." In the Missa dolorum B. M. V. (1762) it is set in the style of a harmonized chorale, in the Missa tempore Qudragesima of 1794 note against note, with the Gregorian melody (Credo IV of the Liber Usualis) appearing in the soprano. I have little doubt that Beethoven knew such works of Michael Haydn, at that time the most popular composer of sacred music in Austria.

Opnames

[wysig | wysig bron]

Klankopnames

[wysig | wysig bron]
Jaar Dirigent Orkes en koor Soliste Etiket
1928 Bruno Kittel Berlynse Filharmoniese Orkes,
Bruno-Kittel Koor
Lotte Leonard/Emmy Land,
Elenor Schlosshauer-Reynolds,
Anton Maria Topitz/Eugen Transky,
Wilhelm Guttmann/Hermann Schey
Polydor
1935 Arturo Toscanini New York Filharmoniese Orkes,
New York Schola Cantorum
Elisabeth Rethberg, Marion Telva,
Giovanni Martinelli, Ezio Pinza
Archipel
1937 Thomas Beecham Londense Filharmoniese Orkes,
Leeds Feeskoor
Isobel Baillie, Mary Jarred,
Heddle Nash, Keith Falkner
EMI
1938 Sergey Koussevitzky Boston Simfonieorkes,
Radcliffe Choral Society, Harvard Glee Club
Jeanette Vreeland, Anna Kaskas,
John Priebe, Norman Cordon
RCA
1939 Arturo Toscanini BBC Simfonieorkes
BBC Koorgemeenskap
Zinka Milanov, Kerstin Thorborg,
Koloman von Pataky, Nicola Moscona
Archipel
1940 Clemens Krauss Koor en orkes van die Weense Staatsopera Trude Eipperle, Luise Willer,
Julius Patzak, Georg Hann
Archipel
1940 Arturo Toscanini NBC Simfonieorkes,
Westminster Koor
Zinka Milanov, Bruna Castagna
Jussi Björling, Alexander Kipnis
Music and Arts
1946 Erich Kleiber Teatro Colon-orkes en koor Nilda Hoffmann, Mafalda Rinaldi,
Lydia Kindermann, Kolomon von Pataky
Archipel
1948 Bruno Walter New York Filharmoniese Orkes,
Westminster-koor
Eleanor Steber, Nan Merriman,
Walter Hain, Lorenzo Alvary
Music and Arts
1948 Erich Kleiber Stockholm Filharmoniese Orkes en Koor Birgit Nilsson, Lisa Tunnel,
Gosta Backlein, Sigurd Bjorling
Music and Arts
1950 Otto Klemperer Weense Simfonieorkes
Akademiekoor van Wene
Ilona Steingruber, Elsa Schürhoff,
Ernst Maykut, Otto Wiener
Vox
1953 Arturo Toscanini NBC Simfonieorkes,
Robert Shaw Chorale
Lois Marshall, Nan Merriman,
Eugene Conley, Jerome Hines
RCA
1955 Otto Klemperer Keulen Radiosimfonieorkes,
Keulen Radiokoor,
Koor van die Noordduitse Radio
Annelies Kupper, Sieglinde Wagner,
Rudolf Schock, Josef Greindl
Archiphon
1955 Karl Böhm Berlynse Filharmoniese Orkes
Koor van die Sint Hedwigs-katedraal
Maria Stader, Marianna Radev,
Anton Dermota, Josef Greindl
Deutsche Grammophon
1955 Volkmar Andrae Weense Simfonieorkes
Weense Singverein
Teresa Stich-Randall, Hilde Rössel-Majdan,
Julius Patzak, Gottlob Frick
Archipel
1957 Carl Schuricht Noordwesduitste Filharmonie,
Koor van die Sint Hedwigs-katedraal
Maria Stader, Elsa Cavelti,
Ernst Haefliger, Heinz Rehfuss
Archiphon
1957 Otto Klemperer Concertgebouw Orkes,
Toonkunstkoor Amsterdam,
Collegium Musicum Amstelodamense
Elisabeth Schwarzkopf, Nan Merriman,
József Simándy, Heinz Rehfuß
Archipel
1959 Herbert von Karajan Weense Filharmoniese Orkes,
Weense Singverein
Leontyne Price, Christa Ludwig,
Nicolai Gedda, Nicola Zaccaria
EMI
1960 Leonard Bernstein New York Filharmoniese Orkes,
Westminster-koor
Eileen Farrell, Carol Smith,
Richard Lewis, Kim Borg
Columbia
1960 Herbert von Karajan Philharmonia-orkes
Wiener Singverein
Elisabeth Schwarzkopf, Christa Ludwig,
Nicolai Gedda, Nicola Zaccaria
Testament
1963 Günter Wand Keulse Gürzenich-orkes,
Gürzenich-koor
Leonore Kirchstein, Jeanne Deroubaix,
Peter Schreier, Günther Morbach
Nonesuch. Testament
1965 Otto Klemperer New Philharmonia Orkes en Koor Elisabeth Söderström, Marga Höffgen,
Waldemar Kmentt, Martti Talvela
EMI
1966 Herbert von Karajan Berlynse Filharmoniese Orkes,
Weense Singverein
Gundula Janowitz, Christa Ludwig,
Fritz Wunderlich, Walter Berry
Deutsche Grammophon
1967 Eugene Ormandy Philadelphia Orkes,
Singing City Kore
Martina Arroyo, Maureen Forrester,
Richard Lewis, Cesare Siepi
Columbia
1967 George Szell Cleveland Orkes en Koor Sara Mae Endich, Florence Kopleff,
Ernst Haefliger, Ezio Flagello
Urania
1970 Eugen Jochum Concertgebouw Orkes,
Nederlandse Radiokoor
Agnes Giebel, Marga Höffgen,
Ernst Haefliger, Karl Ridderbusch
Philips
1973 William Steinberg Keulse Radiosimfonieorkes,
Keulse Radiokoor
Heather Harper, Julia Hamari,
Sven Olof Eliasson, Peter Meven
ica classics
1974 Karl Böhm Weense Filharmoniese Orkes,
Weense Konsertvereniging Staatsoperakoor
Margaret Price, Christa Ludwig,
Wiesław Ochman, Martti Talvela
Deutsche Grammophon
1975 Herbert von Karajan Berlynse Filharmoniese Orkes,
Weense Singverein
Gundula Janowitz, Agnes Baltsa,
Peter Schreier, Jose Van Dam
EMI
1975 Carlo Maria Giulini Londense Filharmoniese Orkes
New Philharmonia Koor
Heather Harper, Janet Baker,

Robert Tear, Hans Sotin
EMI
1977 Rafael Kubelík Koor en Simfonieorkes van die Beierse Radio Helen Donath, Brigitte Fassbänder,
Peter Schreier, John Shirley-Quirk
Orfeo
1977 Colin Davis Londense Simfonieorkes en -koor Anna Tomova-Sintow, Patricia Payne,
Robert Tear, Robert Lloyd
Philips
1978 Georg Solti Chicago Simfonieorkes en -koor Lucia Popp, Yvonne Minton,
Mallory Walker, Gwynne Howell
Decca
1978 Leonard Bernstein Concertgebouw Orkes,
Radiokoor van die NOS, Hilversum
Edda Moser, Anna Schwarz,
René Kollo, Kurt Moll
Deutsche Grammophon
1982 Georg Solti Londense Filharmoniese Orkes,
Edinburgh-feeskoor
Helen Donath, Doris Soffel,
Siegfried Jerusalem, Hans Sotin
LPO
1985 Herbert von Karajan Berlynse Filharmoniese Orkes,
Weense Singverein
Lella Cuberli, Trudeliese Schmidt,
Vinson Cole, José van Dam
Deutsche Grammophon
1985
Michael Gielen ORF Radiosimfonieorkes van Wene,
Weense Singverein
Alison Hargan, Marjana Lipovšek,
Thomas Moser, Matthias Hölle
Orfeo
1987 Michael Gielen SWF-Simfonieorkes Baden-Baden,
Praag Filharmoniese Orkes
Phyllis Bryn-Julson, Marjana Lipovšek,
Josef Protschka, Kurt Rydl
Intercord/Aurophon
1987 Terje Kvam The Hanover Band,
Oslo-katedraalkoor
Marianne Hirsti, Carolyn Watkinson,
Andrew Murgatroyd, Michael George
Nimbus
1988 Antal Doráti Europese Simfonieorkes,
Koor van die University van Maryland
Tina Kiberg, Rosemarie Lang,
William Cochran, Mikhail Krutikov
BIS
1988 Antal Doráti Europese Simfonieorkes,
Koor van die University van Maryland
Barbara Martig-Tüller, Rosemarie Lang,
William Cochran, Thomas Brandis
Melodiya
1988 Robert Shaw Atlanta Simfoniekoor en -orkes Sylvia McNair, Janice Taylor
John Aler, Tom Krause
Telarc
1989 John Eliot Gardiner Orchestre Révolutionnaire et Romantique
Monteverdi Koor
Charlotte Margiono, Catherine Robbin,
William Kendall, Alastair Miles
Archiv Produktion
1989 Helmuth Rilling Bach-Collegium Stuttgart, Gächinger Kantorei Stuttgart Pamela Coburn, Florence Quivar,
Aldo Baldin, Andreas Schmidt
Hänssler
1990 Jeffrey Tate Engelse Kamerorkes,
Tallis Kamerkoor
Carol Vaness, Waltraud Meier,
Hans Peter Blochwitz, Hans Tschammer
EMI
1991 Daniel Barenboim Chicago Simfonieorkes en -koor Tina Kiberg, Waltraud Meier
John Aler, Robert Holl
Erato
1991 James Levine Weense Filharmoniese Orkes,
Leipzig Radiokoor,
Sweedse Radiokoor,
Eric Ericson-kamerkoor
Cheryl Studer, Jessye Norman,
PlácidoDomingo, Kurt Moll
Deutsche Grammophon
1992 Nikolaus Harnoncourt Europese Kamerorkes,
Arnold Schoenberg Koor
Eva Mei, Marjana Lipovsek,
Anthony Rolfe Johnson, Robert Holl
Teldec
1993 Rudolf Barshai Russiese Nasionale Orkes,
Sveshnikov-mannekoor,
Moskou Radio-kinderkoor
Ursula Fiedler, Barbara Hölzl,
Werner Hollweg, Jakob Stämpfli
Capriole
1994 Georg Solti Berlynse FIlharmoniese Orkes
Berlynse Radiokoor
Julia Varady, Iris Vermillion,
Vinson Cole, René Pape
Decca
1996 Kurt Masur Gewandhaus-orkes Leipzig,
Leipzig Radiokoor
Anna Tomowa-Sintow, Annalies Burmeister,
Peter Schreier, Hermann Christian Polster
Berlin Classics
2001 David Zinman Tonhalle Orkes Zürich,
Switserse Kamerkoor
Luba Orgonasova, Anna Larsson,
Rainer Trost, Franz-Josef Selig
Arte Nova
2001 Roger Norrington Radiosimfonieorkes Stuttgart van die SWR,
NDR-koor, SWR Vokalensemble
Amanda Halgrimson, Cornelia Kallisch,
John Aler, Alastair Miles
Hänssler
2002 Philippe Herreweghe Orchestre des Champs-Elysées,
Collegium Vocale Gent
La Chapelle Royale
Rosa Mannion, Birgit Remmert,
James Taylor, Cornelius Hauptmann
Harmonia Mundi
2003 Kenneth Schermerhorn Nashville Simfonieorkes en -koor Lori Phillips, Robynne Redmon,
James Taylor, Jay Baylon
Naxos
2006 Colin Davis Simfonieorkes en -koor van die Beierse Radio Luba Orgonasova, Jadwiga Rappé,
Uwe Hellmann, Jan-Hendrik Rootering
RCA
2007 Gustav Kuhn Bolzano-Trento Haydn-orkes,
Koorakademie van die Tiroolse Fees
Ingrid Kaiserfeld, Hermine Haselbock,
Wolfram Wittekind, Liang Li
Col Legno
2008 Valentin Radu Ama Deus Ensemble Sarah Davis, Jody Kidwell,
Timothy Bentch, Ed Bara
Lyrichord
2010 Alan Gilbert New York Filharmoniese Orkes,
New York Choral Artists
Christine Brewer, Jane Henschel,
Anthony Dean Griffey, Eric Owens
NY Philharmonic
2010 Enoch zu Guttenberg KlangVerwaltung Orkes en Koor Susanne Bernhard, Anke Vondung,
Pavol Breslik, Yorck Felix Speer
Farao Classics
2011 Charles Mackerras Sydney Simfonieorkes,
Sydney Filharmonia Koor
Rosamund Illing, Elizabeth Campbell,
Christopher Doig, Rodney Macann
ABC Classics
2012 Herbert Blomstedt Gewandhaus Orkes,
MDR Radiokoor
Simone Schneider, Gerhild Romberger,
Richard Croft, Jochen Kupfer
Querstand
2012 Christoph Eschenbach Londen Filharmoniese Orkes en Koor Anne Schwanewilms, Annette Jahns,
Nikolai Schukoff, Dietrich Henschel
LPO
2012 Philippe Herreweghe Orchestre des Champs-Elysées,
Collegium Vocale Gent
Marlis Petersen, Gerhild Romberger,
Benjamin Hulett, David Wilson-Johnson
PHI
2012 John Eliot Gardiner Orchestre Révolutionnaire et Romantique,
Monteverdi Choir
Lucy Crowe, Jennifer Johnston,
James Gilchrist, Matthew Rose
SDG
2014 Bernard Haitink Simfonieorkes en Koor van die Beierse Radio Genia Kühlmeier, Elisabeth Kulman,
Mark Padmore, Hanno Müller-Brachmann
BR Klassik
2015 Nikolaus Harnoncourt Concentus Musicus Wien,
Arnold Schoenberg Koor
Laura Aikin, Bernarda Fink,
Johannes Chum, Ruben Drole
Sony
2017 Daniel Reuss Orkes van die Agtiende Eeu,
Cappella Amsterdam
Carolyn Sampson, Marianne Beate Kielland,
Thomas Walker, David Wilson-Johnson
Glossa
2017 Marek Janowski Radiosimfonieorkes Berlyn,
MDR-Radiokoor Leipzig
Regine Hangler, Elisabeth Kulman,
Christian Elsner, Franz-Josef Selig
Pentatone
2018
Masaaki Suzuki Bach Collegium Japan Ann-Helen Moen, Roxana Constantinescu,
James Gilchrist, Benjamin Bevan
BIS
2019
Frieder Bernius Hofkapel Stuttgart, Stuttgartse Kamerkoor Johanna Winkel, Sophie Harmsen,
Sebastian Kohlhepp, Arttu Kataja
Carus
2021
René Jacobs Freiburgse Barokorkes,
RIAS Kamerkoor
Polina Pastirchak, Sophie Harmsen,
Steve Davislim, Johannes Weisser
Harmonia Mundi
2023
Jordi Savall Le Concert des Nations,
La Capella Nacional de Catalunya
Lina Johnson, Olivia Vermeulen,
Martin Platz, Manuel Walser
AliaVox

Video

[wysig | wysig bron]
Year Conductor Orchestra and choir Soloists Label
1977 Rafael Kubelík Simfonieorkes en Koor van die Beierse Radio Helen Donath, Brigitte Fassbänder,
Peter Schreier, John Shirley-Quirk
1978 Leonard Bernstein Concertgebouw Orkes,
Radiokoor van die NOS, Hilversum
Edda Moser, Anna Schwarz,
René Kollo, Kurt Moll
1990 Herbert von Karajan Berlynse Filharmoniese Orkes,
WeenseSingverein
Anna Tomowa-Sintow, Ruža Baldani,
Eric Tappy, José van Dam
Deutsche Grammophon
1994 John Eliot Gardiner Simfonieorkes en Koor van die Noordduitse Radio,
Monteverdi Koor
Luba Orgonasova, Catherine Robbin,
Anthony Rolfe Johnson, Alastair Miles
ZDF
2005 Fabio Luisi Staatskapel Dresden,
Saksiese Staatsoperakoor Dresden
Camilla Nylund, Birgit Remmert,
Christian Elsner, René Pape
EuroArts
2005 Gilbert Levine Koninklike Filharmoniese Orkes,
Londen Filharmoniese Koor
Bozena Harasimowicz, Monica Groop,
Jerry Hadley, Franz-Josef Selig
Arthaus Musik
2014
John Eliot Gardiner Orchestre Révolutionnaire et Romantique
Monteverdi Koor
Lucy Crowe, Jennifer Johnston,
Michael Spyres, Mathew Rose
BBC
2016 Nikolaus Harnoncourt Concertgebouw Orkes,
Nederlandse Radiokoor
Marlis Petersen, Elisabeth Kulman,
Werner Güra, Gerald Finley
C Major
2016 Andrés Orozco-Estrada Sinfonieorkes van die Hessiese Radio,
Weense Singverein
Regine Hangler, Katrin Wundsam,
Steve Davislim, Hanno Müller-Brachmann
2016 Daniel Reuss Orkes van die Agtiende Eeu,
Cappella Amsterdam
Carolyn Sampson, Marianne Beate Kielland,
Thomas Walker, David Wilson-Johnson
Avrotros/NPO
2019
Frieder Bernius Hofkapel Stuttgart,
Stuttgart Kamerkoor
Johanna Winkel, Sophie Harmsen,
Sebastian Kohlhepp, Arttu Kataja
Naxos
2020 Christian Thielemann Staatskapel Dresden,
Saksiese Staatoperakoor Dresden
Krassimira Stoyanova, Elina Garanča,
Michael Schade, Franz-Josef Selig
C Major
2021 John Eliot Gardiner Simfonieorkes en -koor van die Beierse Radio Lucy Crowe, Gerhild Romberger,
Julian Prégardien, Tareq Nazmi
2021 Riccardo Muti Weense Filharmoniese Orkes,
Konsertvereniging van die Staatoperakoor
Rosa Feola, Alisa Kolosova,
Dmitry Korchak, Ildar Abdrazakov
Unitel
2022 Philippe Herreweghe Orchestre des Champs-Elysées,
Collegium Vocale Gent
Eleanor Lyons, Eva Zaïcik,
Ilker Arcayürek, Hanno Müller-Brachmann

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. Elliot Forbes (ed.), Thayer's Life of Beethoven, Princeton, 1970, vol. II, p. 908, p. 925
  2. Hess, W. (red.). S.d. Beethoven: Missa Solemnis. Voorwoord. Edition Eulenburg No. 951.
  3. Sien: Beethoven, L. van. 1965. Missa solemnis, Op. 123. "Kyrie". Tutzing: Schneider (faksimilee-uitgawe).
  4. Stauffer, G.B. 2003. Bach – The mass in B minor: The great Catholic mass, bl. 103.
  5. Adorno, T.W. 1976. Alienated masterpiece: The Missa solemnis. In Telos 28:113–124. DOI: journal.telospress/cgi/doi/10.3817/0676028113.
  6. Tovey, D.F. 1937. Essays in musical analysis. Volume V. Londen: Oxford University Press, bl. 165.
  7. Spitzer, M. 2005. Beethoven. Eerste uitgawe. Oxon: Routledge, bl. 123–124.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
  • Lester, J. 1970. Revisions in the Autograph of the Missa Solemnis Kyrie. In Journal of the American Musicological Society 23 (3):420–438. DOI: https://doi.org/10.2307/830614.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]