Openbare redevoering
Openbare redevoering (soms redenaarskuns of orasie genoem) is die lewering of aanbieding van ’n toespraak waar ’n individu ’n lewende gehoor direk aanspreek ten einde hulle op ’n gestruktureerde, voorbedagte manier in te lig, te beïnvloed of te vermaak. Openbare redevoering word algemeen verstaan as ’n enkele persoon se formele, direkte toespreek van ’n groep luisteraars. Alhoewel dit dikwels met “aanbieding” geassosieer word, word laasgenoemde normaalweg met kommersiële aktiwiteit geassosieer. Openbare redevoering is meestal op die oortuiging van die gehoor gerig.
Oorsig[wysig | wysig bron]
By openbare redevoering, soos enige vorm van kommunikasie, is daar vyf basiese elemente wat uitgedruk word as: “wie sê wat aan wie deur watter medium met watter effek?” Die doel van openbare redevoering wissel van die eenvoudige oordrag van inligting tot motivering, tot die vertel van ’n storie. Goeie sprekers behoort nie net hulle gehoor te betrek nie, maar hulle ook te lees. Die krag van goeie spreker is die vermoë om sy of haar luisteraars nie net in te lig nie, maar hulle emosies te verander. Openbare redevoering kan ook as ’n diskoersgemeenskap beskou word. Interpersoonlike kommuninkasie en openbare redevoering behels verskeie komponente wat areas soos motiveringspraatjies, leierskap-/persoonlikheidsontwikkeling, besigheid, kliëntediens, groepkommunikasie en massakommunikasie dek. Openbare redevoering kan met die oog op motivering, beïnvloeding, oortuiging, inkennisstelling, vertaling of bloot etos aangewend word.[1]
Vandag word professionele persone dikwels vir besigheids- en kommersiële geleenthede genader. Sprekers kan óf onafhanklik gekontrakteer word óf deur ’n sprekersburo aan wie daar normaalweg ’n kommissie van tussen 25-30% betaal word.[2]
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Van die vroegste geskrewe rekords van opleiding in openbare redevoering kan na Egipte teruggevoer word.[3] Die eerste Griekse werk oor redenaarskuns, wat meer as 2 000 jaar gelede geskryf is, het op beginsels uitgebrei wat uit die praktyke en ervarings van orators in die antieke Griekse stadstate geput is. In klassieke Griekeland en Rome was retoriek (die komposisie en lewering van toespraak) die hoofkomponent en ’n belangrike vaardigheid in die openbare en privaatlewe. Aristoteles en Quintilian het oor redenaarskuns geskryf, en die onderwerp, kompleet met spesifieke reëls en modelle, is gedurende die Middeleeue en Renaissance as deel van ’n vrye kunste-opvoeding beklemboon.
Die kuns van openbare redevoering is aanvanklik deur die Grieke ontwikkel. Griekse orators het namens hulleself gepraat, en nie soseer as verteenwoordigers van ’n kliënt of kiesafdelings nie. Enige burger wat dus in die hof, in die politiek of in die sosiale lewe sukses wou behaal, moes redenaarstegnieke aanleer. Opleiding hierin is aanvanklik deur ’n groep sogenaamde “sofiste” aangebied wat fooie gevra het om “die swakkere argument die sterkere te maak” en om hulle studente deur middel van lering in uitnemendheid “beter” te maak. Plato, Aristoteles en Sokrates het teorieë oor openbare redevoering ontwikkel wat in stryd met dié van die Sofiste was, en hulle idees het ’n institusionele vorm aangeneem toe permanente skole ontwikkel is waar openbare redevoering as vak aangebied is. Alhoewel Griekeland uiteindelik sy politieke soewereiniteit verloor het, is die Griekse kultuur van opleiding in openbare redevoering grootskaals deur die Romeine aangeneem.
Met die politieke opkoms van die Romeinse Republiek het Romeinse orators Griekse redenaarstegnieke oorgeneem en gewysig. Onder Romeinse invloed het retoriek as vak in ’n volledige kurrikulum ontwikkel, insluitend onderrig in spraakkuns (studie van die digters), inleidende oefeninge (progymnasmata), en die voorbereiding van openbare toesprake (deklamasie) in forensiese sowel as beraadslagende genres. Die Latynse styl is grootliks deur Cicero beïnvloed, en daar was ’n sterk klem op opleiding in alle areas van humanistiese studies, sowel as die gebruik van gevatheid en humor, ’n beroep op die luisteraar se emosies en op uitweiding. Alhoewel retoriek gedurende die Romeinse ryk ’n minder prominente rol in die politieke wêreld as in die dae van die Republiek vervul het, het dit op regsgebied belangrik gebly, en ’n gewilde vorm van vermaak geword. Beroemde orators of voordraers het groot rykdom en prestige vir hulle vaardighede verwerf.
Hierdie Latynse styl het tot aan die begin van die twintigste eeu die primêre vorm van redevoering in die wêreld gebly. Met die opkoms van die wetenskaplike metode en die klem op ’n “eenvoudige” praat- en skryfstyl het selfs formele redenaarskuns minder verfynd en bloemryk as in die Klassieke tydperk geword. Politici kan hulle loopbane vandag egter steeds op grond van ’n suksesvolle (of onsuksesvolle) toespraak maak of breek.
Sommige van die beste voorbeelde van openbare redevoering word jare nadat dit gelewer is, steeds bestudeer. Voorbeelde is Pericles se begrafnisrede in 427 v.C. oor die dood van die Peloponnesiese Oorlog; Abraham Lincoln se Gettysburg-rede in 1863 kort ná Sojourner Truth se identifisering van rasseprobleem in “Ain't I a Woman?" en Mahatma Gandhi se boodskap van niegewelddadige weerstand in Indië, wat as inspirasie vir Martin Luther King, Jr. se "I Have a Dream"-toespraak by die Washington Monument in 1963 gedien het.[4] Leiers soos Martin Luther King jr. en Winston Churchill is belangrike voorbeelde van effektiewe orators wie se redevoering ’n merkwaardige impak op die samelewing gehad het.
Tegnieke[wysig | wysig bron]
Die doel van ’n openbare spreker se aanbieding wissel van die eenvoudig oordrag van inligting tot motivering, tot die vertel van ’n storie. Professionele openbare sprekers belê dikwels in voortgesette opleiding om hulle ambag te verfyn. Dit behels die aanleer van beter vertelkunstegnieke, of om te leer hoe om humor as ’n kommunikasiemiddel aan te wend, sowel as voortgesette navorsing in hulle fokusarea. ’n Algemene vrees vir openbare redevoering word glossofobie (of meer algemeen, verhoogvrees) genoem, en word van die normale senuweeagtigheid en angs voor ’n praatjie onderskei. Klubs soos Toastmasters International bied ’n forum waar lede deur middel van praktiese en toegeskrewe oefeninge hulle redenaarsvaardighede ontwikkel om hindernisse effektief aan te pak.
Hulpmimddels[wysig | wysig bron]
Alhoewel die basiese redenaarsbeginsels sekere wysigings ondergaan het namate samelewings en kulture verander het, het dit verrassend eenvormig gebly. Die tegnologie en metodes van hierdie vorm van kommunikasie het tradisioneel binne ’n oratoriese struktuur plaasgevind en het die teenwoordigheid van ’n gehoor vereis. Nuwe tegnologiese ontwikkelings het meer gesofistikeerde kommunikasie vir sprekers en openbare redenaars moontlik gemaak. Die tegnologiese en mediabronne wat die openbare redevoeringsatmosfeer fasiliteer, sluit videokonferensies sowel as telekommunikasie in. Videokonferensies is een van die meer onlangse tegnologieë wat openbare sprekers se kommunikasie met die massas gerevolusioneer het. David M. Fetterman van Stanford University het in sy 1997-artikel, Videoconferencing over the Internet, geskryf: "Videokonferensietegnologie … dat geografies verwyderde partye mekaar kan hoor en sien, gewoonlik deur middel van satelliet- of telefoonkommunikasiestelsels.” Hierdie tegnologie is ideaal vir groot konferensiebyeenkomste en persoonlike kommunikasie, en word toenemend regoor die wêreld gebruik. Sprekers plaas hulle aantekeninge op rostrums. Openbare redenaars kan ook van openbare responsstelsels (audience response systems) gebruik maak. By groot byeenkomste sal die spreker gewoonlik met behulp van ’n klankstelsels of mikrofoon en luidspreker praat. Die gebruik van kopstukke soos Google Cardboard, ’n virtuele realiteitsplatform waardeur gebruikers hulle in ’n verskeidenheid realistiese omgewings "bevind" en dienooreenkomstig opgelei kan word, is ’n nuwe hulpmiddel.[5]
Nasionale en internasionale organisasies[wysig | wysig bron]
Nieskolasties[wysig | wysig bron]
Toastmasters International,[6] Association of Speakers Clubs (ASC) en POWERtalk International is opvoedkundige organisasies sonder winsbejag wat wêreldwyd as klubs dien ten einde lede te help om hulle kommunikasie, openbare redevoering en leierskapsvaardighede te verbeter. Deur hulle ledeklubs help organisasies soos Toastmasters, Association of Speakers Clubs,[7] en POWERtalk International[8] individue om die praat-, luister- en dinkkuns te bemeester.
Interskolasties[wysig | wysig bron]
In Suid-Afrika is dit veral die ATKV, die Afrikaanse Kultuur- en Taalvereniging, wat openbare redevoering onder skoolkinders bevorder. Hulle bied jaarliks ’n landwye Redenaarskompetisie vir laerskool- sowel as hoërskoolleerders aan, sowel as kursusse oor die lewering en skryf van toesprake. Ook hier is die hoofdoel nie die oordra van kennis nie, maar om die gehoor tot die spreker se standpunt te beïnvloed en te oorreed.
Daar word voortdurend druk op openbare sowel as privaatskole geplaas om meer openbare redevoeringskursusse by hulle kurrikulums in te sluit. Die beklemtoon die belangrikheid van die vermoë om reeds op ’n jong ouderdom ’n deurdagte argument te kan stel. Studies dui daarop dat hoërskoolleerders nie effektiewe onderrig in openbare redevoering ontvang waarby hulle akademies, persoonlik en professioneel sal baat nie.[9]
Hoër onderwys en professionele redevoering[wysig | wysig bron]
Die gebruik van openbare redevoering in die vorm van mondelinge voorleggings is algemeen in hoër onderwys,[10] en dit word toenemend as ’n assesseringsmiddel erken.[11]
Persone wat in ’n professionele hoedanigheid in die openbaar optree, word dikwels ’n sprekersfooi betaal. Professionele openbare sprekers kan voormalige politici, sportsterre, ander openbare figure en predikante insluit. In die geval van hoëprofielpersoonlikhede kan die bedrag baie hoog wees.
Sien ook[wysig | wysig bron]
- Toastmasters International
- Skaremanipulering
- Debat
- Welsprekendheid
- Openbare spreker
- Toespraakskrywer
- Tematiese interpretasie
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Zakahi, Walter (1988). "Communication Education". West Virginia:Speech Communication Press.
- ↑ Weiss, Alan (1997). Money Talks. McGraw-HIll.
- ↑ Womack, Morris M.; Bernstein, Elinor (1990). Speech for foreign students. C.C. Thomas. p. 140. ISBN 978-0-398-05699-5. Retrieved 2011-12-08.
- ↑ German, Kathleen M. (2010). Principles of Public Speaking. Boston: Allyn & Bacon. p. 6. ISBN 978-0-205-65396-6.
- ↑ "Public speaking with virtual reality headset". VirtualSpeech.
- ↑ "Toastmasters International -Home". Retrieved 23 April 2015.
- ↑ "National Speakers Association (NSA)". Retrieved 23 April 2015.
- ↑ POWERtalk International
- ↑ Kahl, David (2014). "High School Public Speaking Curriculum: Assessment Through Student Voice". Qualitative Research Reports in Communication: 51–58.
- ↑ D. G. Mallet (2007). "Authentic Assessment for Advanced Undergraduate Students". p. 14. Retrieved November 24, 2015.
- ↑ Falchikov, N. (2015). Improving Assessment through Student Involvement. Routledge. ISBN 0-415-30821-6.