Seevlakstyging

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Wêreldwye seevlakverandering sedert 1992, wat 10,1 sentimeter gestyg het.

Wêreldwyde seevlakstyging vind plaas as gevolg van klimaatsverandering wat deur mens veroorsaak word. Tussen 1901 en 2018 het die wêreldgemiddelde seevlak met 15–25 cm, of gemiddeld 1–2 mm per jaar gestyg.[1] Hierdie tempo is besig om te versnel, met seevlakke wat nou met 3,7 mm per jaar styg. Klimaatwetenskaplikes verwag verdere versnelling gedurende die 21ste eeu.[2] Klimaatsverandering verhit (en brei dus uit) die see en smelt landgebaseerde ysplate en gletsers.[3]Tussen 1993 en 2018 het die termiese uitbreiding van water 42% tot seevlakstyging bygedra; smelting van gematigde gletsers, 21%; Groenland, 15%; en Antarktika, 8%.[4]: 1576  Oor die volgende 2000 jaar word voorspel dat die seevlak met 2–3 m sal styg as aardverwarming tot 1,5 °C beperk word, met 2–6 m as dit 'n hoogtepunt bereik by 2 °C en met 19–22 meter as dit 'n hoogtepunt bereik van 5 °C.[5]:21

Seevlakstyging het 'n aansienlike vertraging in sy reaksie op aardtemperatuurveranderinge. Dit beteken dat dit feitlik seker is om vir 'n lang tyd voort te gaan,[6] en dat die omvang daarvan op kort termyn (d.i. rondom 2050) onsensitief is vir temperatuurveranderinge tussen nou en dan. Daar is dus vertroue dat 2050-vlakke van seevlakverhoging gekombineer met die 2010-bevolkingsverspreiding (d.w.s. afwesigheid van die uitwerking van bevolkingsgroei en menslike migrasie) sou lei tot ~150 miljoen mense onder die waterlyn tydens hoogwater en ~300 miljoen in plekke wat elke jaar oorstroom word – 'n toename van 40 en 50 miljoen mense relatief tot 2010 waardes vir dieselfde.[7][8]Terselfdertyd sal die impak op temperatuur as gevolg van veranderinge in kweekhuisgasvrystellings oor die langer termyn 'n groot invloed hê op die styging in die seevlak op langer termyn: teen 2100 sal die verspreiding tussen die laagste en die hoogste aanneemlike emissiebane tot die styging van die seevlak lei. van 0,38–0,77 m wanneer die bes verstaanbare mediaanskattings gebruik word.[5]:21  In vergelyking met 2050-vlakke, is die verskil tussen die lae en hoë kant van daardie reeks gelykstaande aan die verskil tussen ~40 miljoen meer mense onder die waterlyn tydens hoogwater en ~50 miljoen meer in plekke wat elke jaar oorstroom word (190 en 350 miljoen mense) en ~80 en ~90 miljoen meer vir dieselfde metrieke (230 en 390) miljoen mense), onderskeidelik.[7] Onder die hoogste emissie-scenario kan minder verstaanbare prosesse ook lei tot seevlakverhoging van meer as een meter teen 2100, en die vlakke van twee meter kan nie uitgesluit word nie [9][5]:TS-45  Toepassing van hierdie mate van seevlakstyging op die 2010-bevolkingsverspreiding kan soveel as 520 miljoen meer mense onder die waterlyn beteken tydens hoogwater en 640 miljoen in plekke wat elke jaar oorstroom word. [7]

Terwyl die styging in seevlakke uiteindelik elke kus- en eilandbevolking op Aarde beïnvloed[10][11] en lei tot hoër stormstuwings, gevaarliker tsoenami's, skade in stede, verlies en agteruitgang van landbougrond en uiteindelik permanente verlies van grond en die verplasing van bevolkings,[12][13][14] dit kom nie eenvormig voor nie as gevolg van plaaslike faktore soos getye, strome, storms, tektoniese effekte en grondsakking. Byvoorbeeld, seevlakstyging langs Amerikaanse kus (en langs die Amerikaanse Ooskus in die besonder) is reeds hoër as die wêreldgemiddelde, en dit sal na verwagting 2 tot 3 keer groter wees as die globale gemiddelde teen die einde van die eeu.[15][9] Terselfdertyd sal Asië die streek wees waar seevlakstyging die meeste mense sal raak: agt Asiatiese lande – Bangladesj, Volksrepubliek van China, Indië, Indonesië, Japan, die Filippyne, Thailand en Viëtnam – maak 70% van die wêreldbevolking wat blootgestel word. tot seevlakstyging en grondversakking. Altesaam, uit die 20 lande met die grootste blootstelling aan seevlakverhoging, is 12 in Asië.[16] Laastens sal die grootste korttermyn-impak op menslike bevolkings in die laagliggende Karibiese en Stille oseaan-eilande plaasvind – baie daarvan sal later hierdie eeu onbewoonbaar gemaak word deur seevlakverhoging.[17]

Samelewings kan op drie verskillende maniere aanpas by seevlakstyging: implementeer bestuurde ontruiming, akkommodeer kusverandering, of beskerm teen seevlakverhoging deur harde konstruksiepraktyke soos seewalle of sagte benaderings soos duine-rehabilitasie en strandvoeding. Soms gaan hierdie aanpassingstrategieë hand aan hand, maar ander kere moet keuses tussen verskillende strategieë gemaak word.[18] Byvoorbeeld, 'n bestuurde toevlugstrategie is moeilik as die bevolking in die gebied vinnig toeneem: dit is 'n besonder akute probleem vir Afrika, waar die bevolking van laagliggende kusgebiede na verwagting binne die volgende 40 met ongeveer 100 miljoen mense sal toeneem. jaar.[19] Armer nasies kan ook sukkel om dieselfde benaderings te implementeer om by seevlakstyging aan te pas as ryker state, en seevlakverhoging by sommige plekke kan vererger word deur ander omgewingskwessies, soos insakking in sogenaamde sinkende stede.[20] Kusekosisteme pas tipies by stygende seevlakke aan deur na die binneland te beweeg; hulle kan dit egter nie altyd doen nie, as gevolg van natuurlike of kunsmatige hindernisse.[21]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ IPCC, 2019: Summary for Policymakers. In: IPCC Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, V. Masson-Delmotte, P. Zhai, M. Tignor, E. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M.  Nicolai, A. Okem, J. Petzold, B. Rama, N.M. Weyer (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA. https://doi.org/10.1017/9781009157964.001.
  2. ↑ Fox-Kemper, B., H.T. Hewitt, C. Xiao, G. Aðalgeirsdóttir, S.S. Drijfhout, T.L. Edwards, N.R. Golledge, M. Hemer, R.E. Kopp, G.  Krinner, A. Mix, D. Notz, S. Nowicki, I.S. Nurhati, L. Ruiz, J.-B. Sallée, A.B.A. Slangen, and Y. Yu, 2021: Chapter 9: Ocean, Cryosphere and Sea Level Change. In Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L.  Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 1211–1362, doi:10.1017/9781009157896.011.
  3. ↑ Mengel, Matthias; Levermann, Anders; Frieler, Katja; Robinson, Alexander; Marzeion, Ben; Winkelmann, Ricarda (8 Maart 2016). "Future sea level rise constrained by observations and long-term commitment". Proceedings of the National Academy of Sciences. 113 (10): 2597–2602. Bibcode:2016PNAS..113.2597M. doi:10.1073/pnas.1500515113. PMC 4791025. PMID 26903648.
  4. ↑ WCRP Global Sea Level Budget Group (2018). "Global sea-level budget 1993–present". Earth System Science Data. 10 (3): 1551–1590. Bibcode:2018ESSD...10.1551W. doi:10.5194/essd-10-1551-2018. Dit stem ooreen met 'n gemiddelde seevlakstyging van ongeveer 7,5 cm oor die hele hoogtemeterperiode. Belangriker nog, die GMSL-kromme toon 'n netto versnelling, geskat op 0.08mm/jr. 2.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 IPCC, 2021: Summary for Policymakers. In: Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 3−32, doi:10.1017/9781009157896.001.
  6. ↑ National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (2011). "Synopsis". Climate Stabilization Targets: Emissions, Concentrations, and Impacts over Decades to Millennia. Washington, DC: The National Academies Press. p. 5. doi:10.17226/12877. ISBN 978-0-309-15176-4. Box SYN-1: Sustained warming could lead to severe impacts
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Kulp, Scott A.; Strauss, Benjamin H. (29 Oktober 2019). "New elevation data triple estimates of global vulnerability to sea-level rise and coastal flooding". Nature Communications. 10 (1): 4844. Bibcode:2019NatCo..10.4844K. doi:10.1038/s41467-019-12808-z. PMC 6820795. PMID 31664024.
  8. ↑ Rosane, Olivia (30 Oktober 2019). "300 Million People Worldwide Could Suffer Yearly Flooding by 2050". Ecowatch. Besoek op 31 Oktober 2019.
  9. ↑ 9,0 9,1 "2022 Sea Level Rise Technical Report". oceanservice.noaa.gov (in Engels (VSA)). Besoek op 4 Julie 2022.
  10. ↑ McMichael, Celia; Dasgupta, Shouro; Ayeb-Karlsson, Sonja; Kelman, Ilan (27 November 2020). "A review of estimating population exposure to sea-level rise and the relevance for migration". Environmental Research Letters. 15 (12): 123005. Bibcode:2020ERL....15l3005M. doi:10.1088/1748-9326/abb398. ISSN 1748-9326. PMC 8208600. PMID 34149864.
  11. ↑ Bindoff, N.L.; Willebrand, J.; Artale, V.; Cazenave, A.; Gregory, J.; Gulev, S.; Hanawa, K.; Le Quéré, C. et al. (2007), "Section 5.5.1: Introductory Remarks", in IPCC AR4 WG1, Chapter 5: Observations: Ocean Climate Change and Sea Level, ISBN 978-0-521-88009-1, archived from the original on 20 Junie 2017, http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch5s5-5.html#5-5-1, besoek op 25 Januarie 2017 
  12. ↑ TAR Climate Change 2001: The Scientific Basis (Report). International Panel on Climate Change, Cambridge University Press. 2001. ISBN 0521-80767-0. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/WGI_TAR_full_report.pdf. Besoek op 23 Julie 2021. 
  13. ↑ "Sea level to increase risk of deadly tsunamis". UPI. 2018.
  14. ↑ Holder, Josh; Kommenda, Niko; Watts, Jonathan (3 November 2017). "The three-degree world: cities that will be drowned by global warming". The Guardian. Besoek op 28 Desember 2018.
  15. ↑ Choi, Charles Q. (27 Junie 2012). "Sea Levels Rising Fast on U.S. East Coast". National Oceanic and Atmospheric Administration. Besoek op 22 Oktober 2022.
  16. ↑ Shaw, R., Y. Luo, T.S. Cheong, S. Abdul Halim, S. Chaturvedi, M. Hashizume, G.E. Insarov, Y. Ishikawa, M. Jafari, A. Kitoh, J. Pulhin, C. Singh, K. Vasant, and Z. Zhang, 2022: Chapter 10: Asia. In Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke,V. Möller, A. Okem, B. Rama (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, bl. 1457–1579 |doi=10.1017/9781009325844.012
  17. ↑ Mycoo, M., M. Wairiu, D. Campbell, V. Duvat, Y. Golbuu, S. Maharaj, J. Nalau, P. Nunn, J. Pinnegar, and O. Warrick, 2022: Chapter 15: Small islands. In Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke,V. Möller, A. Okem, B. Rama (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, bl. 2043–2121 |doi=10.1017/9781009325844.017
  18. ↑ Thomsen, Dana C.; Smith, Timothy F.; Keys, Noni (2012). "Adaptation or Manipulation? Unpacking Climate Change Response Strategies". Ecology and Society. 17 (3). doi:10.5751/es-04953-170320. JSTOR 26269087.
  19. ↑ Trisos, C.H., I.O. Adelekan, E. Totin, A. Ayanlade, J. Efitre, A. Gemeda, K. Kalaba, C. Lennard, C. Masao, Y. Mgaya, G. Ngaruiya, D. Olago, N.P. Simpson, and S. Zakieldeen 2022: Chapter 9: Africa. In Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke,V. Möller, A. Okem, B. Rama (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 2043–2121 |doi=10.1017/9781009325844.011
  20. ↑ Nicholls, Robert J.; Marinova, Natasha; Lowe, Jason A.; Brown, Sally; Vellinga, Pier; Gusmão, Diogo de; Hinkel, Jochen; Tol, Richard S. J. (2011). "Sea-level rise and its possible impacts given a 'beyond 4°C (39.2°F)world' in the twenty-first century". Philosophical Transactions of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 369 (1934): 161–181. Bibcode:2011RSPTA.369..161N. doi:10.1098/rsta.2010.0291. ISSN 1364-503X. PMID 21115518. S2CID 8238425.
  21. ↑ "Sea level rise poses a major threat to coastal ecosystems and the biota they support". birdlife.org. Birdlife International. 2015.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Seevlakstyging&oldid=2620158"