Andries Stockenstrom

Sir Andries Stockenstrom (Kaapstad, 6 Julie 1792 - Londen, 16 Maart 1864) was luitenent-goewerneur van die Oostelike-Provinsie van die Kaapkolonie. Hy was van Sweedse afkoms nen seun van 'n ander Andries Stockenstrom, landdros van Graaf-Reinet, wat in 1811 deur die Xhosas vermoor is.

Loopbaan

Hy het sy loopbaan as 'n soldaat begin, word 'n vaandrig in die Kaapse Regimen en onderskei homself in die oorloë met die grensstamme.

Van 1822 tot 1824 moes hy die grens van die Kolonie afbaken. As gevolg van sy prestasies daar word hy in 1828 Kommissaris-generaal van die Oostelike-Provinsie en 'n lid van die Goewerneur se Raad van Advies.

In 1829 is die taak aan hom opgedra om 'n groot aantal Hotttentotte aan die Katrivier tot bedaring te bring, wat baie kritiek ten gevolg gehad het.

Tydens 'n besoek aan Europa in 1833 is druk op hom uitgeoefen om met pensioen af te tree. Hy het aanstoot gegee deur vyandige getuienis voor 'n komitee van die Britse laerhuis te lewer oor die Koloniste se gedrag. Daar was selfs groter protes toe hy in 1836 as Luitenant-goewerneur van die Oostelike-Provinsie aangestel is, en dadelik die Provinsie van Koningin Adelaide aan die plaaslike stamme teruggegee het.

Hy is op 'n monstervergadering in Grahamstad gevra om sy vyandelike gedrag teenoor Engeland te verduidelik. Ongestoord het hy voortgegaan om die vrede met die plaaslike opperhoofde te bewaar.

As gevolg van die kwade gevoelens jeens Stockenstrom, het hy betrokke geraak in 'n lastersaak wat hy uiteindelik verloor het. Hy het 'n sterk teenstander van die Voortrekkers geword, wie hy probeer dwing het om na die Kaapkolonie terug te keer. Verder was daar 'n onaangenaamheid in Engeland waar hy éérs afstand van sy pos gedoen het, toé weer sy bedanking teruggetrek het en uiteindelik 'n ridderskap en pensioen aanvaar het.

Hy het baie onrus in die vroeë Suid-Afrikaanse politiek tot gevolg gehad en was 'n aanvegbare figuur tot en met sy dood in 1864.

Bronne

• Ensiklopedie van Suidelike Afrika, Rosenthal, 1967