Tigray-oorlog

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Ligging van die Tigray-streek in Ethiopië.

Die Tigray-oorlog is 'n voortslepende gewapende konflik, wat in November 2020 in die Tigray-streek van Ethiopië begin het, tussen die spesiale magte van die Tigray-streek (gelei deur die Tigray People's Liberation Front) en die Ethiopiese Nasionale Weermag in alliansie met die Amhara-streek se spesiale magte.[1] Vuurpylaanvalle het oorgespoel na die naburige Amhara-streek en die buurland Eritrea.

Die konflik het gespruit uit die poging van die Ethiopiese eerste minister Abiy Ahmed om die land se politiek van etniese federalisme, 'n magsdelingstelsel wat gebaseer was op etnisiteit en streeksbeheer gee aan individuele etniese groepe wat voorheen gemarginaliseer was, te verander. Die stelsel het ook die Tigray-minderheid op federale vlak bevoordeel.

Deur die etniese en streekgebaseerde partye van die Ethiopian People's Revolutionary Democratic Front, wat 30 jaar lank Ethiopië regeer het, saam te voeg tot 'n landwye Prosperity Party, het Abiy die mag van die Tigray People's Liberation Front (TPLF) bedreig, militêr en polities 'n magtige entiteit binne Ethiopië, wat volgens etnisiteit ongeveer 6% van die bevolking verteenwoordig. Die TPLF het geweier om by die nuwe party aan te sluit en spanning is tussen die twee geskep, wat verder toegeneem het toe 'n betwiste verkiesing in Tigray in September gehou is - in weerwil van die federale regering, wat die nasionale verkiesing weens die covid-19-pandemie uitgestel het.[2]

Die konflik se onmiddellike oorsaak was 'n vermeende aanval die vierde van Desember op die georganiseerde Tigray-magte by die hoofkwartier van die Noordelike Bevel van die Ethiopiese Nasionale Weermag (ENDF), die verdedigingsvleuel van die regering van Ethiopië.

Die federale magte het die hoofstad van Tigray, Mekelle, op 28 November verower, waarna eerste minister Abiy Ahmed die Tigray-operasie “as voltooi” verklaar het. [3] Die TPLF verklaar egter dat die organisasie sal voortgaan om te veg.[4][5] Fesseha Tessema, 'n TPLF-Raadgewer het op 28 Junie 2021 verklaar dat die TPLF weer die hoofstad Mekelle oorgeneem het en dat Ethiopiese magte uit die stad onttrek het.[6]

Massa buitegeregtelike moorde op burgerlikes het gedurende November en Desember 2020 plaasgevind in en om Adigrat,[7] Hagere Selam,[7] in die Hitsats-vlugtelingkamp, [8] en in Humera [9] Mai Kadra [10][11] Debre Abbay [12] en Aksum.[8]

Voorstelle vir vrede en bemiddeling het 'n vroeë November-bemiddeling van die Afrika-unie (AU) deur Debretsion voorgestel en deur Abiy geweier;[13][14] 'n AU-trio van voormalige Afrika-presidente wat einde November Ethiopië besoek het; [15][16] 'n noodgeval Interregering owerheidsberaad van Oos-Afrikaanse regerings- en staatshoofde wat einde 20 Desember 2020 in Djibouti vergader het;[17] en vredesvoorstelle op 19 Februarie deur die TPLF [18] en op 20 Februarie deur die Nasionale Kongres van Groot Tigray ( Baytona), Tigray Independence Party (TIP) en Salsay Weyane Tigray (SAWET). [19] As gevolg van die aanvang van die oorlog het 'n diep humanitêre krisis ontstaan.[20]

Agtergrond[wysig | wysig bron]

Histories/polities[wysig | wysig bron]

Na die einde van die Ethiopiese burgeroorlog in 1991, het Ethiopië 'n dominante enkelparty-regering geword onder die bewind van die Ethiopiese People's Revolutionary Democratic Front (EPRDF), 'n koalisie van etnies gebaseerde partye. Die stigter en invloedrykste lid was die TPLF en die voorsitter was Meles Zenawi, wat die eerste minister van Ethiopië was tot en met sy dood in 2012.[21] [22]

Die TPLF was vroeër deel van die Ethiopiese regeringskoalisie tot sy weiering om in 2019 saam te smelt in die Welvaartparty.[23] In 2020 het die spanning tussen die regering en die TPLF toegeneem in die maande voor die Tigray-militêre ingryping in November. [23] Premier Abiy Ahmed, van Oromo-afkoms, beskuldig die TPLF-partylede in die Tigray-streekregering dat hulle sy gesag ondermyn.[23] Daarteenoor het die Tigray-owerhede die weiering om die verkiesing in September 2020 vir die Tigray-parlement te erken (wat saam met alle verkiesings in Ethiopië deur die federale verkiesingsraad vertraag is as gevolg van die covid-19-pandemie in Ethiopië) as die rede vir die uitbreek van die konflik.[23] Abiy Ahmed se regering het die Tigray-verkiesing in September as onwettig beskou.[24] Die verbetering van die betrekkinge tussen Abiy Ahmed en die Eritrese president Isaias Afwerki, wat in Tigray negatief beskou word, het ook die spanning verhoog.[23] Aan die einde van Oktober het die Ethiopiese versoeningskommissie verklaar dat hy probeer bemiddel tussen die federale en die Tigray regering, maar dat die voorwaardes wat deur beide kante gestel is, die vordering belemmer.[25]

Terwyl die spanning bly toeneem, is 'n generaal wat deur Abiy aangestel is, deur die regering van Tigray verhinder om sy militêre pos te aanvaar.[26] Die dag voor die TPLF se aanvalle op die Noordelike Kommando op 4 November, het die federale parlement van Ethiopië voorgestel om die TPLF aan te wys as 'n terroriste-organisasie.[23]

Grondwetlike konteks[wysig | wysig bron]

Die 1995-grondwet van Ethiopië bepaal in artikel 39.1, "Elke nasie, nasionaliteit en volk in Ethiopië het 'n onvoorwaardelike reg op selfbeskikking, met inbegrip van die reg op afskeiding."[27]

Artikel 62.9 verleen aan die Huis van die Federasie (HvdV) die reg om 'federale ingryping te beveel as enige staat [regering], in stryd met [die] Grondwet, die grondwetlike bestel in gevaar stel.'[27]

Aan die einde van September 2020 het die TPLF verklaar dat die grondwetlike termyn van die HvdF, die Huis van die Volke se Verteenwoordigers (HvdVV), die Eerste Minister en die Ministerraad tot 5 Oktober 2020 geldig was, en dat hy om hierdie rede sal oorweeg dat "die sittendes" grondwetlik onwettige sal wees na 5 Oktober. TPLF het voorgestel dat die regering vervang word deur 'n tegnokratiese opsigterregering, soos uiteengesit in 'n plan wat deur die Coalition of Ethiopian Federalist Forces op Facebook geplaas is.[28]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Paravicini, Giulia; Endeshaw, Dawit (4 November 2020). "Ethiopia sends army into Tigray region, heavy fighting reported". Reuters. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 November 2020. Besoek op 4 November 2020.
  2. ↑ "Ethiopia's Tigray region defies PM Abiy with 'illegal' election". France24. 9 Augustus 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 November 2020. Besoek op 9 November 2020.
  3. ↑ "Ethiopia crisis: Tigray leader vows to keep fighting as government advances". BBC News. 18 November 2020.
  4. ↑ "Ethiopia's Tigray crisis: Mekelle hospital struggling after attack – Red Cross". BBC News (in Engels (VK)). 29 November 2020. Besoek op 29 November 2020.
  5. ↑ "In Ethiopia, Abiy Ahmed's forces have won the battle but not the war". The Economist. 1 Desember 2020. ISSN 0013-0613. Besoek op 2 Desember 2020.
  6. ↑ BBC, Urgent aid' calls as rebels seize Tigray capital, https://www.bbc.com/news/topics/cr2pnx1173dt/tigray-crisis, Besoek op 29 Junie 2021
  7. ↑ 7,0 7,1 Nyssen, Jan (2021). "The situation in Tigray at the beginning of 2021". ResearchGate. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Januarie 2021. Besoek op 14 Januarie 2021.
  8. ↑ 8,0 8,1 "Situation Report EEPA HORN No. 51 – 10 January 2021" (PDF). Europe External Programme with Africa. 10 Januarie 2021. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 11 Januarie 2021. Besoek op 11 Januarie 2021.
  9. ↑ Akinwotu, Emmanuel (2 Desember 2020). "'I saw people dying on the road': Tigray's traumatised war refugees". The Guardian. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Desember 2020. Besoek op 2 Desember 2020.
  10. ↑ "Rapid Investigation into Grave Human Rights Violations in Maikadra: Preliminary Findings" (Digital report) (in Engels). Addis Ababa: Ethiopian Human Rights Commission. 24 November 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 November 2020. Besoek op 24 November 2020.
  11. ↑ Schipani, Andres (4 Desember 2020). "Refugees flee Ethiopia's brutal war with tales of atrocities on both sides". Financial Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Desember 2020. Besoek op 9 Desember 2020.
  12. ↑ "Massacres in Bora Selewa and Debre Abay". Tghat. 12 Januarie 2021. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Januarie 2021. Besoek op 9 Februarie 2021.
  13. ↑ Wanjohi, Coletta (9 November 2020). "TPLF asks AU to intervene in Ethiopia's military offensive launched by government". SABC News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2021. Besoek op 20 Februarie 2021.
  14. ↑ "Tigray crisis: Ethiopian Prime Minister Abiy Ahmed rejects peace talks". BBC News. 11 November 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2021. Besoek op 20 Februarie 2021.
  15. ↑ Isilow, Hassan (21 November 2020). "Ramaphosa: Africa concerned about Ethiopian conflict". Anadolu Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2021. Besoek op 20 Februarie 2021.
  16. ↑ "The Presidency on visit of the African Union Envoys to Ethiopia". Government of South Africa. 30 November 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Januarie 2021. Besoek op 20 Februarie 2021.
  17. ↑ "Communiqué of the 38th extraordinary assembly of IGAD heads of state and government – Djibouti, Republic of Djibouti – 20th December 2020" (PDF). Intergovernmental Authority on Development. 21 Desember 2020. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 20 Februarie 2021. Besoek op 20 Februarie 2021.
  18. ↑ "Tigray government lays out its terms for peace". Eritrea Hub. 19 Februarie 2021. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Februarie 2021. Besoek op 20 Februarie 2021.
  19. ↑ "Three Tigray political parties issue demands". Tghat. 20 Februarie 2021. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Februarie 2021. Besoek op 21 Februarie 2021.
  20. ↑ "The worst humanitarian crisis you probably haven't heard of (But really need to know about)". 19 Junie 2021.
  21. ↑ "Ethiopia's Hailemariam Desalegn sworn in as prime minister". BBC News. 21 September 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 November 2020. Besoek op 11 November 2020.
  22. ↑ Aalen, Lovise (17 Februarie 2018). "Analysis | Why is Ethiopia in upheaval? This brief history explains a lot". Washington Post. ISSN 0190-8286. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 November 2020. Besoek op 11 November 2020.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 "Tigray crisis: Ethiopia orders military response after army base seized". BBC News. 4 November 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 November 2020. Besoek op 4 November 2020.
  24. ↑ "Ethiopia's Tigray region defies PM Abiy with 'illegal' election". france24.com. 9 Augustus 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 November 2020. Besoek op 9 November 2020.
  25. ↑ Abiye, Yonas (24 Oktober 2020). "Pre-conditions impede Commission's reconciliatory efforts". The Reporter (Ethiopia). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Desember 2020. Besoek op 26 Desember 2020.
  26. ↑ "Ethiopia's Tigray blocks general's appointment in blow to Abiy". Al-Jazeera. 30 Oktober 2020. Besoek op 5 Desember 2020.
  27. ↑ 27,0 27,1 "Constitution of the Federal Democratic Republic of Ethiopia" (PDF). Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 9 November 2020. Besoek op 24 November 2020.
  28. ↑ "News: Tigray region says it will defy federal laws enacted as of Oct. 05; EDP calls for transitional gov't, inclusive dialogue & reconciliation". Addis Standard. 29 September 2020. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 November 2020. Besoek op 24 November 2020.

Skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Tigray-oorlog&oldid=2620600"