Vlugbeheermodus

Moderne vliegtuigontwerpe soos die Boeing 777 maak staat op gesofistikeerde vlugrekenaars om die vliegtuig tydens vlug te help en te beskerm. Dit word gereguleer deur berekeningswette wat vlugbeheermodusse tydens vlug toeken.

Vlugbeheermodus of vlugbeheerwet verwys albei na die rekenaarsagteware wat die beweging van die beheerkolom (of stuurstang), wat deur 'n vlieënier gemaak word, omskep in bewegings van die vliegtuigbeheeroppervlakke. Die bewegings van die beheeroppervlak hang af van watter een van die verskillende modusse die vlugrekenaar in is. In 'n vliegtuig waarin die vlugbeheerstelsel "fly-by-wire" is, word die bewegings wat die vlieënier op die beheerstok in die kajuit maak om die vlug te beheer, omgeskakel na elektroniese seine aangestuur na die vlugbeheerrekenaars. Dit bepaal verder hoe elke beheeroppervlak moet reageer om die vliegtuigbeweging te lewer in opdrag van die vlieënier.

'n Afname in elektroniese vlugbeheer kan veroorsaak word deur die mislukking van 'n berekeningsapparaat, soos die vlugbeheerrekenaar of 'n inligtingverskaffende toestel, soos die ADIRU.

Elektroniese vlugbeheerstelsels bied ook aanvullende hulp tydens normale vlug, soos verhoogde beskerming van die vliegtuig teen oorbelasting of 'n gemakliker vlug vir passasiers deur onstuimigheid (turbulensie) te herken en reg te stel.

Toepassing

Die twee groot vliegtuigvervaardigers vervaardig kommersiële passasiersvliegtuie met primêre vlugrekenaars wat onder verskillende vlugbeheermodusse (of wette) kan optree. Die bekendste is die normale, alternatiewe, direkte wette en meganiese alternatiewe beheer van die Airbus A320 - A380.

Boeing se elektroniese beheerstelsel word gebruik in die Boeing 777, Boeing 787 Dreamliner en Boeing 747-8.

Hierdie nuwer vliegtuie gebruik elektroniese beheerstelsels (of "fly-by-wire") om veiligheid en werkverrigting te verhoog, terwyl dit ook vliegtuigmassa help bespaar. Hierdie elektroniese stelsels is ligter as die ou meganiese stelsels en kan die vliegtuig ook in situasies van oorbelasting beskerm, wat ontwerpers in staat stel om oorontwerpte komponente te verminder, wat die vliegtuig se massa verder verminder.

Vlugbeheerwette (Airbus)

A330-200 in vlug

Airbus-vliegtuigontwerpe na die A300/A310 word feitlik heeltemal deur elektroniese toerusting beheer. Hierdie nuwer vliegtuie, insluitend die A320, A330, A340, A350 en A380, werk onder Airbus-vlugbeheerwette. Die vlugkontroles op die Airbus A330 word byvoorbeeld almal elektronies beheer en hidroulies geaktiveer. Sommige oppervlaktes, soos die roer, kan ook meganies beheer word. In normale vlug werk die rekenaars om oormatige kragte in die helling en rol te voorkom.

Airbus A321-kajuit

Die vliegtuig word beheer deur drie hoofrekenaars (kaptein, eerste offisier en bystand) en twee sekondêre beheerrekenaars (kaptein en eerste offisier). Daarbenewens is daar twee vlugbeheerdatarekenaars wat inligting van die sensors aflees, soos lugdata (lugspoed, hoogte). Dit word saam met GPS-data ingevoer in drie oortollige verwerkingseenhede, bekend as lugdata-traagheidsverwysingseenhede (ADIRU's) wat beide dien as 'n lugdataverwysing en traagheidsverwysing. ADIRU's is deel van die lugdata-traagheidsverwysingstelsel, wat op die Airbus aan agt lugdata-modules gekoppel is: drie is gekoppel aan pitotbuise en vyf is gekoppel aan statiese bronne. Inligting van die ADIRU word op een van verskeie vlugbeheerrekenaars (primêre en sekondêre vlugbeheer) gevoer. Die rekenaars ontvang ook inligting vanaf die vliegtuig se beheeroppervlaktes en vanaf die vlieënier se vliegtuigbeheertoestelle en die stuuroutomaat (autopilot). Inligting vanaf hierdie rekenaars word sowel na die vlieënier se primêre vliegskerm as na die beheeroppervlakke gestuur. 

Daar is vier genoemde vlugbeheerwette, maar alternatiewe wet bestaan uit twee modusse, alternatiewe wet 1 en alternatiewe wet 2 . Elk van hierdie modusse het verskillende submodusse: grondmodus, vlugmodus, plus 'n meganiese rugsteun.

Normale wet

• Stilstaande by die laaihek
• Taxi vanaf die hek na 'n aanloopbaan, of vanaf 'n aanloopbaan terug na die hek
• Begin met die opstyg-aanloop
• Aanvanklike klim
• Togklim en kruisvlug op hoogte
• Finale neerdaal en landing.

Alternatiewe wet

Alternatiewe wet 1 (ALT1) modus kombineer 'n normale wet laterale modus met die lasfaktor, met behoud van die bankhoek. Hoë hellingbeveiliging kan verlore gaan en lae energie-beskerming gaan verlore. Hoë spoed en hoë invalshoekbeskerming gaan oor in die alternatiewe wetmodus.

ALT1 kan ingevoer word as daar foute is met die horisontale stabiliseerder, die stertvin, skuifklepbediening, lamellen- of flapsensor, of 'n enkele fout met die lugdata.

Meganiese beheer

In die meganiese beheer-rugsteunmodus word die helling beheer deur die meganiese afwerkingstelsel en die syrigting word beheer deur die roerpedale wat die roer meganies bestuur.