Weiße Rose
Die Weiße Rose, Afrikaans: Wit Roos, was 'n Duitse versetgroep tydens die Tweede Wêreldoorlog. Die groep doen 'n oproep vir nie-gewelddadige verset teen die Nazi-regime. Die groep het bestaan uit vyf studente: Willi Graf, Christoph Probst, Alexander Schmorell, Hans Scholl en Sophie Scholl en verskeie professore, waaronder Kurt Huber en Carl Muth van die Universiteit van München, wat tussen Junie 1942 en Februarie 1943, ses anti-oorlogspamflette gedruk en versprei het in groot Duitse en Oostenrykse stede, van Hamburg en Berlyn tot Innsbruck en Wene. Die groep is geïnspireer deur die Katolieke, Ortodokse en Protestantse vorms van die Christendom, asook deur idees van vryheid en pasifisme.
Geskiedenis van die Wit Roos
[wysig | wysig bron]Geskiedenis
[wysig | wysig bron]As kinders was Hans en Sophie Scholl aanvanklik entoesiastiese lede van Nazi-jeugbewegings, maar hulle het teleurgesteld geraak deur gewelddadige en rassistiese voorvalle. In 1939 het die Gestapo die twee in hegtenis weens die vermoede dat hulle deel was van 'n onwettige jeugorganisasie. Alle jeugorganisasies, behalwe die Hitler-jeug, is deur die Nazi's onwettig verklaar.
Ses pamflette
[wysig | wysig bron]Die eerste vier pamflette is versprei tussen Junie en Julie 1942. Die toon van die tekste was intellektueel met aanhalings van klassieke skrywers soos Novalis, Schiller, Goethe, Aristoteles en Laozi. Lesers word versoek om die pamflette te kopieër en te versprei.
Die beweging het steun in Hamburg gewerf waar 'n onafhanklike tak van die Weiße Rose gestig is. Gedurende die somer van 1942 het die groep tot stilstand gekom toe drie lede opgeroep is om aan die Oosfront te veg. Hulle het egter in Oktober 1942 teruggekeer, vasbeslote om die Weiße Rose tot 'n permanente versetgroep te omvorm. 'n Vergaderings met 'n verteenwoordiger van die aktiewe versetbeweging Die Rote Kapelle, (die rooi orkes), is gehou met die oog op nouer samewerking met die aktiewe verset.
In Januarie 1943 is die vyfde pamflet van die Weiße Rose versprei, met die tema dat Hitler nie meer die oorlog kon wen nie, maar net kon verleng. In die toekomstige Duitsland moet Pruisiese militarisme nooit weer toegelaat word om aan bewind te kom nie. Daarom moes Duitsland 'n federasie word. Na die oorlog het Wes-Duitsland 'n federasie van die verskillende state geword. Europa moes ook federaal gebou word. Die idee was 'n voorloper van die idee van die EU. Die vryheid van spraak, geloof en beskerming van die individu sou die fondamente van 'n vrye Europa word.
Op 13 Januarie 1943 het 'n toespraak deur die plaaslike Nazi- Gauleiter aan die Universiteit van München gelei tot die eerste studentedemonstrasie teen die Nazi's in München.
Vroeg in Februarie het die groep die slagspreuke teen die Nazi's op die universiteitsmure aangebring. Op 18 Februarie 1943, kort na die nederlaag van die Duitse troepe in Stalingrad, versprei Hans en Sophie Scholl die sesde en laaste pamflet van die Weiße Rose in die gebou van die Universiteit van München. "Dankie, Führer" vir die sinnelose dood van 330 000 Duitse mans in die slag van Stalingrad. Aanhaling:
"Die dag van die afrekening het aangebreek, die afrekening van die Duitse jeug met die vieslikste tirannie wat ons volk nog ooit beleef het. In die naam van die hele Duitse volk eis ons van die staat van Adolf Hitler ons persoonlike vryheid terug, die meeste kosbare besitting van al die Duitsers, omdat hy ons op die jammerlikste manier bedrieg het."
Sophie Scholl gooi honderde eksemplare van die pamflet in 'n gang. Broer en suster word gevang deur die opsigter wat lid was van die NSDAP, word daarna in hegtenis geneem en na die hoofkwartier van Gestapo gebring. Christoph Probst is die volgende dag in hegtenis geneem, die res van die groeplede 'n bietjie later. Hans en Sophie het die name van die ander groeplede vir hul ondervraers verswyg.
Verhoor en teregstelling
[wysig | wysig bron]Op 22 Februarie 1943 is die verhoor van Sophie en Hans Scholl gehou. Regter Roland Freisler, president van die Volksgerichtshof, het spesiaal uit Berlyn gekom om hulle te verhoor. Die verhoor is agter geslote deure gehou en albei is saam met Christoph Probst tot 'n guillotine terregstelling gevonnis. Al drie het beseer by die verhoor opgedaag omdat hulle al etlike dae deur die Gestapo aangerand is in 'n mislukte poging om die name van die ander groeplede uit te vind. Die doodstraf is dieselfde dag uitgevoer. Christoph het sy vriende vaarwel geroep met die woorde "In wenigen Minuten sehen wir uns in der Ewigkeit wieder" (Ons sien mekaar weer oor 'n paar minute in die ewigheid). Hans Scholl se laaste woorde voor sy teregstelling was “Es lebe die Freiheit!” (Lank lewe vryheid!). Op 19 April is Kurt Huber, Willi Graf en Alexander Schmorell ter dood veroordeel.
Hans en Sophie is op 24 Februarie in die Perlach-begraafplaas suid van München begrawe. Graffiti met die slagspreuk "Und ihr Geist lebt trotzdem weiter!" (En hul gees leef voort!) het op die mure van die dorp verskyn.
Verspreiding van boodskap deur die RAF
[wysig | wysig bron]Die sesde pamflet is deur Helmuth von Moltke via Skandinawië na Engeland gesmokkel en in 1,5 miljoen eksemplare deur die RAF oor Duitsland versprei onder die titel Ein deutsches Flugblatt - Manifest der Münchner Studenten.
Die oorsprong van die naam Weiße Rose hou verband met die simboliek van die wit roos. Die wit roos staan vir suiwerheid, netheid, onskuld, ens.
Huldeblyk
[wysig | wysig bron]Die hoofplein voor die hoofgebou van die Universiteit van München dra die naam Geschwister-Scholl-Platz, ter ere van die protesbeweging. Die ander kant van die plein is vernoem na Kurt Huber, wat die Weiße Rose geïnspireer het, en word Professor-Huber-Platz genoem.
Sophie Scholl ontvang haar eie gedenkplaat in die Franz-Joseph-Strasse in München.
Op 5 Februarie 2012 word Alexander Schmorell as 'n nuwe martelaar gekanoniseer deur die Russies-Ortodokse Kerk buite Rusland.
Boek
[wysig | wysig bron]Inge Scholl, Hans en Sophie se suster, het later die verhaal van haar broer en suster in die boek Die weiße Rose weergegee.
Filmverwerkings
[wysig | wysig bron]Verskeie films is gemaak oor die onderwerp van beweging:
- Die weiße Rose, 1982, deur Michael Verhoeven
- Fünf letzte Tage, 1982, deur Percy Adlon
- Sophie Scholl - Die Letzten Tage, 2005, deur Marc Rothemund
Laasgenoemde film is grotendeels gebaseer op die transkripsies van die ondervragings en verhoor, voorheen in die argiewe van die DDR. Die regisseur en hoofaktrise Julia Jentsch is op die Berlynse filmfees met 'n Silwer Beer bekroon.
Bron
[wysig | wysig bron]- (en) Anton Gill. ""PROTEST OF YOUTH" - The White Rose"..
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Pamflet I, tekst en oorspronklik as pdf
- Pamflet II, tekst en oorspronklik as pdf
- Pamflet III, tekst en oorspronklik as pdf
- Pamflet IV, tekst en oorspronklik as pdf
- Pamflet V, tekst en oorspronklik as pdf
- Pamflet VI, tekst en oorspronklik as pdf
- (de) Oorspronklike Duitse teks van die ses pamflette op die webswerf van die Weiße Rose Stiftung
- Nederlandse vertalings van pamflette van die Weiße Rose
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Weiße Rose.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Nederlandse Wikipedia vertaal.
