Rupert Sheldrake

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Rupert Sheldrake
Rupert Sheldrake in 2008 in Tucson, Arizona
Gebore28 Junie 1942
Newark-on-Trent, Nottinghamshire
BeroepBioloog, filosoof en skrywer
Bekend virVPRO-programma Een Schitterend Ongeluk
Hierdie artikel is deel van 'n reeks oor
Alternatiewe medisyne, pseudomedisyne en skynwetenskappe
s • b • w

Rupert Sheldrake (28 Junie 1942) is 'n Engelse skrywer wat na sy opleiding in selbiologie veral fokus op pseudo-sielkunde. Sheldrake het die begrip morfiese veld ontwikkel, gebaseer op die ouer begrip morfogenetiese velde. Laasgeneomde begrip was veral gebruik deur Thomas Huxley en die Franse filosoof Henri Bergson via die begrip 'noösfeer' van die paleontoloog/jesuïet Teilhard de Chardin. Sheldrake het ondersoek gedoen na en geskryf oor onder andere die ontwikkeling en die gedrag van diere en plante, telepatie, persepsie en metafisika. Hy het sy fokus veral gerig op die vraagstukke waarvoor daar (nog) geen oplossing gevind kon word nie soos bv. die gedrag en kommunikasie onderling van miere, duiwe en hoe hul navigeer en hul pas na hul hok terugvind, hoe honde vooraf bewus kan wees van die tuiskoms van hul base ens. Hy doen dit deur eksperimente op fundamentele vlak te doen en met 'n baie beperkte begroting.

Sheldrake het gestudeer en gepromoveer aan die Universiteit van Cambridge. Hy het hom in die jare '90 in Nederland gevestig en was in die nuus as een van die deelnemers aan die opspraakwekkende VPRO-program Een Schitterend Ongeluk van Wim Kayzer. Sheldrake se morfiese resonansie postuleer dat "geheue inherent is in die natuur" en dat natuurlike stelsels 'n kollektiewe geheue oorerf van alle vorige dinge van hul soort. Sheldrake stel voor dat dit ook verantwoordelik is vir telepatie-tipe interverbindings tussen organismes. Sy voorspraak van die idee bied idiosinkratiese verduidelikings vir standaard onderwerpe in biologie soos ontwikkeling, oorerflikheid en geheue. Morfiese resonansie word nie deur die wetenskaplike gemeenskap aanvaar nie en Sheldrake se voorstelle wat daarmee in verband staan is wyd gekritiseer. Kritici maak melding van 'n gebrek aan bewyse vir morfiese resonansie en onreëlmatighede tussen die begrip se beginsels en data afkomstig van genetika, embriologie, neurowetenskap, en biochemie. Hulle het hul kommer uitgespreek dat die populêre aandag wat aan Sheldrake se boeke en openbare verskynings spandeer word die publiek se begrip van wetenskap ondermyn. Ander werke deur Sheldrake omvat paranormale onderwerpe soos pre-kognisie, empiriese navorsing oor telepatie en die psigiese staar-effek. Sheldrake se idees het egter in die New Age beweging ondersteuning gekry van individue soos Deepak Chopra.

Biografie[wysig | wysig bron]

Vroeë jare en opleiding[wysig | wysig bron]

Sheldrake is gebore in Newark-on-Trent, Nottinghamshire in 'n gesin van metodiste. Hy het Worksop-kollege, 'n Anglikaanse kosskool, bygewoon en gespesialiseer in wetenskap. Sy vader, 'n amateur in naturalisme en mikroskopie, het sy seun se belangstelling in plante en diere aangemoedig. [1]Sheldrake studeer Biologie en Biochemie in Cambridge, en later Filosofie aan Harvard-universiteit. In 1967 verwerf hy sy PhD in biochemie aan die Universiteit van Cambridge en doseer in 1973 aan Clare-kollege in biochemie en selbiologie.Van 1974 tot 1985 werk hy in Hyderabad, Indië, waar hy hoof was van Plantfisiologie aan die International Crops Research Institute. Hy het 'n half jaar in die ashram van Bede Griffiths ('n Benediktynse monnik) gewoon, waar hy sy eerste boek geskryf het: Een nieuwe levenswetenschap.[1]

Ondersoek[wysig | wysig bron]

Agtergrond[wysig | wysig bron]

Die huidige gangbare wyse om die biologie te benader is die 'meganistiese' manier: lewende organismes word beskou as natuur- en skeikundige masjiene en alle lewensverskynsels word in beginsel geag verklaar te kan word in terme van die natuur- en skeikunde. Die meganistiese paradigma is nie nuut nie; dit was gedurende meer as 'n eeu van oorheersende belang gewees. Die belangrikste rede waarom die meeste bioloë daaraan bly vasklou is dat dit werk: dit voorsien die gedagtes van 'n raamwerk waarbinne die vrae oor die natuur en skeikundige meganismes gestel en beantwoord kan word. Die feit dat die benadering tot skouspelagtige sukses gelei het soos die uitvinding van die genetiese kode (DNA) is 'n sterk argument in die denkwyse of teorie se voordeel. Nietemin meen kritici dat hulle goeie rede het om te betwyfel dat alle lewensverskynsels, inklusief die menslike gedrag, ooit volledig meganistiese verklaar sal kan word.

Hierdie filosofie ontken dat alles in die heelal van onder verklaar kan word in terme van atome of selfs die kleinste deeltjies. Aan die ander kant erken dit die bestaan van hiërargies georganiseerde stelsels, wat op elke vlak van samestelling eienskappe besit wat nie ten volle verstaan kan word uit die eienskappe wat hul individuele dele nie; op elke vlak is die geheel meer as die som van die dele. Hierdie heelgetalle kan gesien word as organismes, en hierdie term word doelbewus in die breë sin gebruik om nie net diere en plante, organe, weefsels en selle in te sluit nie, maar ook kristalle, molekules, atome en subatomiese deeltjies.

Morfogenetiese velde[wysig | wysig bron]

Die teorie van die morfogenetiese velde[2] is gebaseer op die feit dat dit wel 'n meetbare fisiese effek het. Dit stel voor dat morfogenetiese velde verantwoordelik is vir die kenmerkende vorm van, en die organiese stelsels op elke vlak van samestelling, nie net op die gebied van biologie nie, maar ook vir chemie en fisika.
Hierdie velde skep orde in stelsels waarmee hul verbonde is deur gebeurtenisse te beïnvloed, wat vanuit 'n energie gesigspunt gesien, onbepaalbare of toevallige beperkings plaas met 'n sekere patroon op die moontlike energie uitkomste van fisiese prosesse, soos die vorming van proteïene.

Morfogenetiese stelsels[wysig | wysig bron]

As morfogenetiese velde verantwoordelik is vir die organisering en vorm van materiële stelsels, moet hulle self kenmerkende strukture hê. Waar kom hierdie veldstrukture vandaan? Die voorgestelde antwoord is dat dit afkomstig is van die morfogenetiese velde wat met die voorafgaande stelsels geassosieer word: die morfogenetiese velde van alle sisteme van die verlede word 'verteenwoordigend' van enige soortgelyke stelsel; die opbou van vroeëre stelsels werk op die volgende en soortgelyke stelsels deur 'n opbouende invloed wat aktief is in ruimte sowel as in tyd .Volgens hierdie hipotese is stelsels so georganiseer omdat soortgelyke stelsels in die verlede op dieselfde manier georganiseer was. Die molekules van 'n komplekse organiese chemiese verbinding kristalliseer byvoorbeeld in 'n kenmerkende patroon omdat dieselfde stof in die verlede gekristalliseer het; 'n plant neem die vorm aan wat kenmerkend is van sy spesie, omdat vorige lede van die spesie daardie vorm aangeneem het; en 'n dier tree instinktief op 'n sekere manier op, omdat sulke diere vroeër so gedra het.[3]

Aanvaarding[wysig | wysig bron]

Sheldrake se begrip word nie gedeel deur die oorgrote meerderheid van die wetenskaplike wêreld nie. Sommige beskou Sheldrake se begrip as onweerlegbaar, en om die rede val dit buite die wetenskaplike benadering. Hulle beskou die begrip morfiese velde dus as pseudowetenskap[4][5][6]

Weerlegbaarheid[wysig | wysig bron]

In Nederland is 'n ondersoek uitgevoer na die bestaan van die morfiese velde waarin duiwe as't ware by wyse van 'n elastiese werking na hul hokke teruggevoer word. Daarvolgens sal hulle altyd terugvlieg na hul hok, selfs indien die hok verplaas word. Indien die hok 80 meter verplaas word en die duif op 'n afstand van 20 kilometer vrygestel word, vlieg 'n groot persentasie eerste na die oorspronklike ligging van die hok. Tydens 'n ander eksperiment waarby die hok 4200 meter verplaas is, het geen duif sy plek na die hok teruggevind nie. Op grond van hierdie resultate kon die elastiekhipotese van Sheldrake dus verwerp word.[7]

Bibliografie[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Notas[wysig | wysig bron]

  1. ↑ 1,0 1,1 Rupert Sheldrake autobiography. About/biography/biography2.html Biography of Rupert Sheldrake, Ph.D. - Part II. Vrygestel 2008-05-28.
  2. ↑ Rupert Sheldrake, Morphic Resonance. The Nature of Formative Causation Rochester, Verm.: Park Street Press, 2009
  3. ↑ Rupert Sheldrake (2005). Morphic Fields and Morphic Resonance: An Introduction, Februarie 2005. Paper.
  4. ↑ "A book for burning?" (PDF). Nature. 293 (5830): 245–246. 24 September 1981. doi:10.1038/293245b0. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 28 Julie 2013. Besoek op 20 Oktober 2019.
  5. ↑ Pracontal (2001). L'imposture scientifique en dix leçons : édition du troisième millénaire [Die wetenskaplike namaaksel in tien lesse: Derde millennium-uitgawe] (in Frans). Paris: Editions La Découverte. ISBN 2-7071-3293-4. OCLC 46676918.
  6. ↑ Sheldrake, Rupert; Grof, Stanislav (1984). Morphic Resonance. seventh Conference of the International Transpersonal Association, Bombay: SUNY Press, Albany. pp. 154–156. ISBN 0-87395-848-9. {{cite book}}: Onbekende parameter |booktitle= geïgnoreer (hulp)
  7. ↑ Nuboer, J.F.W., 2000. Hoe vindt de postduif zijn hok? bl.99-101 In:Randverschijnselen in de wetenschap. Skeptische Notities 13. Stichting Skepsis, Utrecht
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Wikipedia vertaal.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Rupert_Sheldrake&oldid=2664942"