Allan Boesak

Allan Boesak
Allan Boesak in 1986
Gebore	Allan Aubrey Boesak 23 Februarie 1945 Kakamas, Noord-Kaap
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Beroep	Priester, aktivis en politikus
Politieke party	African National Congress
Eggenoot	Dorothy Rose Martin Elna Botha
Kinders	Vier (eerste huwelik) + 2 (tweede huwelik)

Allan Boesak (1945-) is ’n Suid-Afrikaanse predikant, politikus en teenapartheidsaktivis. Van 1982 tot 1991 was hy die voorsitter van die Wêreldbond van Gereformeerde Kerke. In 1983 was hy een van die stigterslede van die United Democratic Front (UDF), waarvan hy tot 1991 ’n lid was. Verskeie teologiese en politieke boeke het uit sy pen verskyn, asook ’n digbundel, ...tot sterwens toe: liefdesgedigte en tralies (2001). In 2000 is hy aan geldverduistering skuldig bevind, maar in 2001 op parool vrygelaat en in 2005 presidensieel kwytgeskeld.

Hy was die moderator van die NG Sendingkerk wat in 1982 die Belharbelydenis opgestel het. In 1999 is hy aangewys as een van die 100 mense wat die grootste invloed op Suid-Afrika in die 20ste eeu gehad het, in Media24 se Hulle het ons eeu gevorm-stemming.

Lewe en werk

Vroeë lewe

Allan Aubrey Boesak is op 23 Februarie 1945 op Kakamas  gebore. Sy ouers is Willem Boesak, ’n onderwyser en later skoolhoof van die sendingskool op Kakamas, en Sara Mannel, oorspronklik van die sendingstasie Ebeneser naby Lutzville. Die egpaar het agt kinders. Sy pa se familie is aktief in die bediening van die NG Sendingkerk, wat onder die apartheidsbeleid die NG Kerk vir die bruin mense is. Na hulle troue trek sy ouers baie rond en vestig hulle eindelik op Kakamas. Allan se vader is in 1953 oorlede en sy moeder is in Januarie 2004 oorlede. Na sy pa se dood verhuis sy ma met die agt kinders na Somerset-Wes. Hier onderhou sy haar groot gesin met naaldwerk. Die gesin word later in terme van die bepalings van die Groepsgebiedewet uit Somerset-Wes van hulle grond afgesit en moet Eersterivier toe trek.

Bediening in die N.G. Kerk

Allan se belangstelling in die godsdiens begin reeds op baie jong ouderdom. Hy word op tien jaar lid van die Vereniging van Christen-Studente, waarvan hy later die nasionale president sou word. Op veertienjarige ouderdom word hy reeds koster van die plaaslike NG Sendingkerk. Hy studeer verder aan die Universiteit van die Wes-Kaapland en aan die Bellville Teologiese Seminarie, waar hy homself in 1967 bekwaam as predikant in die NG Sendingkerk. Reeds in hierdie tyd begin hy in opstand kom teen die rasse-segregasie en die paternalistiese en rassistiese houding wat hy binne die Gereformeerde kerke en die breër samelewing aantref. Hy word in 1968 in die Paarl as predikant georden.

In 1969 trou hy met Dorothy Rose Martin en die egpaar het vier kinders. Hy is pastoor van die Paarl gemeente vanaf 1967 tot 1970, waarna hy van 1970 tot 1976 met ’n beurs verder studeer aan die Kampen Teologiese Instituut in Nederland. Hy behaal hier sy Ph.D.-graad en word na publikasie van sy doktorale proefskrif, Farewell to innocence: a theological-ethical study of black theology and black power in 1976, internasionaal bekend as bevrydingsteoloog.

Anti-apartheid figuur

By sy terugkeer na Suid-Afrika bedien hy die Bellville-Suid gemeente in Kaapstad. In hierdie tyd word hy ’n leidende figuur in die stryd teen die apartheidstelsel en is in 1981 die eerste president van die Alliance of Black Reformed Christians, wat rassisme as basis vir Christelike godsdiens verwerp. Hy neem ook die leiding binne die NG Sendingkerk om in 1978 te verklaar dat apartheid verkeerd en ’n sonde is. Tydens die vergadering van die World Alliance of Reformed Churches (WARC) in Ottawa in Kanada Augustus 1982 stel hy voor dat apartheid as kettery verklaar word. Hierdie mosie word aanvaar, die wit Gereformeerde liggame in Suid-Afrika word uit die WARC geskop en hy word verkies as president van die WARC, ’n posisie wat hy tot 1991 beklee. In hierdie hoedanigheid is hy die geestelike leier van meer as 50 miljoen Christene wêreldwyd. In Januarie 1983 doen hy ’n beroep op die unifikasie van alle anti-apartheidsorganisasies in Suid-Afrika, wat in Augustus 1983 uitloop op die stigting van die invloedryke drukgroep die United Democratic Front (UDF), vir wie hy as beskermheer optree. Die UDF verenig meer as 700 organisasies en opereer op ’n nie-rasse basis.

Hy word in 1983 verkies as moderator van die Sinode van die NG Sendingkerk, wat in hierdie jaar ook die eerste konsep van die Belydenis van Belhar aanvaar. In 1984 word hy verkies tot leier van die South African Council of Churches. In hierdie leiersposisies reis hy baie na oorsese lande om ondersteuning teen apartheid te werf en besoek onder andere in 1985 vir Oliver Tambo, leier van die ANC, in Lusaka in Zambië, waar hy ook met President Kenneth Kaunda samesprekings voer. Ander lande wat hy in hierdie tyd besoek is Australië, Amerika, Switserland, Thailand en Swede. Hy skryf ook verskeie boeke, veral geestelike boeke en artikels met politieke strekking. In 1986 word hy gearresteer wanneer hy deelneem aan ’n betoging vir die vrylating van Nelson Mandela, maar word op borgtog vrygelaat en alle aanklagte word later laat vaar. Saam met Desmond Tutu en Beyers Naudé vorm hy in 1986 ’n delegasie van kerkleiers om die geweld in die townships met president P.W. Botha te bespreek. Die besprekings loop egter op niks uit nie en in 1988 word die UDF verban. Sy openbare beeld ly skade wanneer hy in 1984 daarvan beskuldig word dat hy ’n buite-egtelike verhouding het met Di Scott, ’n blanke werknemer van die Suid-Afrikaanse Raad van Kerke, terwyl hy steeds in die bediening staan. Later het hy weer ’n buite-egtelike verhouding met die SAUK-aanbieder Elna Botha. Na sy egskeiding van Dorothy trou hy en Elna op 23 Februarie 1990. Hulle het twee dogters.

Hy bedank in 1990 uit die NG Sendingkerk en wend hom hierna voltyds tot die politiek. In 1991 word hy verkies as Wes-Kaapse leier van die ANC. Na die demokratiese verkiesings van 1994 dien hy as leier van die opposisie in die Wes-Kaapse parlement en is ook provinsiale Minister van Ekonomiese Sake en Lid van die Uitvoerende Komitee. Hy bedank uit hierdie posisies wanneer dit bekend word dat sy sake-aangeleenthede ondersoek word. Na sy bedanking word ’n ambassadeurskap in Genève in Switserland aan hom aangebied, maar hy wys dit van die hand weens die dreigende ondersoek na sy private aangeleenthede. In die laat negentigerjare word hy aangekla daarvan dat hy donateursfondse geskenk vir sy Foundation for Peace and Justice, bedoel vir die opheffing van minder bevoorregtes, wederregtelik vir eie gebruik aangewend het. Die donateure sluit in die bekende sanger Paul Simon en ook Deense kerkgenootskappe. Hy word in Maart 1999 skuldig bevind aan bedrog en in 2000 vir drie jaar tronk toe gestuur, hoewel hy weer in 2001 vrygelaat word nadat hy slegs een jaar van die vonnis uitgedien het. Na sy vrylating doen hy aansoek om weer tot die bediening toegelaat te word en sy status as predikant word herstel in November 2004, waarna hy vanaf Januarie 2005 een keer per maand die Piketberg gemeente bedien. Hy word ook daarna aangewys as Assessor van die Verenigende Gereformeerde Kerk, die opvolger van die NG Sendingkerk, en word dan in September 2006 aangewys as Moderator van die Kaaplandse streeksinode. Twee jaar later besluit hy egter om hom nie weer verkiesbaar te stel vir enige posisie op die moderatuur van die kerk nie. Op 15 Januarie 2005 word aangekondig dat hy presidensiële vrywaring van president Thabo Mbeki verkry en dat sy misdaadrekord dus tot niet verklaar word.

Akademiese loopbaan

In Julie 2007 word hy vir drie jaar aangestel as Buitengewone Professor in Sistematiese Teologie aan die Universiteit van Stellenbosch. Hy en sy gesin woon in Somerset-Wes, maar verhuis in 2013 na die Verenigde State van Amerika. Die Butler-universiteit en die Christian Theological Seminary (CTS) in Indianapolis in die staat Indiana stel Boesak vanaf 2013 vir vier jaar aan in hul gesamentlike Desmond Tutu-leerstoel vir vrede-, globale geregtigheid- en versoeningstudies. Sy vrou Elna gaan in Amerika voort met haar werk as joernalis en dosent in media-etiek en kommunikasiestudies.

Afrikaanse Skrywersvereniging toespreking

Daar is in 2001 polemiek wanneer die voorsitter van die Afrikaanse Skrywersvereniging, Elias P. Nel, vir Allan nooi om die jaarvergadering van die vereniging in September 2001 toe te spreek oor Die rol van die Afrikaanse skrywer in post-apartheid Suid-Afrika. Vele mense is van mening dat dit nie ’n onderwerp is waarvan hy veel weet nie, terwyl die stof ook nog nie gaan lê het oor die oortredings wat tot sy tronkstraf gelei het nie. Nel wys op die ironie daarvan dat mense wat nog altyd teen sensuur was, nou sensuur op Boesak wil toepas.

Skryfwerk

In die tronk skryf Allan liefdesverse aan sy vrou wat later gepubliseer word in die bundel …tot sterwens toe (subtitel liefdesgedigte en tralies). ’n Aantal foto’s verskyn in die bundel, met sommige van die verse wat aansluiting by die foto’s vind. Die sentrale temas van die gedigte is die liefde en sy tronkervarings. Die bundel word oor die algemeen nie positief ontvang nie, met die mening dat dit min literêre meriete besit. Daar is egter ’n paar verse met mooi seggings, terwyl die geheel ’n outobiografiese dokument is van die belewenis van ’n openbare persoon in die tronk.

Sy verdere skriftelike arbeid is hoofsaaklik gerig op teologiese onderwerpe. Die Andrew Murray-prys vir die beste Afrikaanse Christelike boek word in 2006 toegeken aan Die vlug van Gods verbeelding. Hierdie boek se tema is die ervarings van Bybelse vroue, meestal randfigure uit die Bybelse geskiedenis.

In Running with horses neem hy sy eie geskiedenis en die nalatenskap van die United Democratic Front in oënskou en sluit ook van sy toesprake van daardie jare in.

Eerbewyse

Hy verkry talle eretoekennings, waaronder in 1983 die Robert F. Kennedy Human Rights-toekenning en twaalf eredoktorsgrade. Die Xhosa koninklike raad besluit in 2002 eenparig om hom met die Koning Hintsa-toekenning van die Xhosa-koningshuis te vereer, die hoogste eer wat deur hierdie huis toegeken word. In 2004 vereer die Wes-Kaapse Premier hom met ’n Disa-toekenning vir sy aandeel in die stryd teen apartheid.

Publikasies

• Farewell to innocence: a Socio-ethical study on Black Theology and Black Power, 1976
• Coming in out of the wilderness, 1976
• Die vinger van God: preke oor die geloof en politiek, 1979
• The finger of God: sermons on faith and socio-political responsibility, 1982
• Black and Reformed: Apartheid, liberation, and the Calvinist tradition, 1984
• Walking on thorns: the call to Christian obedience, 1984
• Comfort and Protest: Reflections on the apocalypse of John of Patmos, 1984
• If this is treason, I am guilty, 1987
• Naby jou is die Woord: Bybelse oorwegings in ’n tyd van aanslag, 1996
• Shadows of light: Biblical meditations in a time of trial, 1996
• …tot sterwens toe, 2001
• The fire within: sermons from the edge of exile, 2004
• The tenderness of conscience, 2005
• Die vlug van Gods verbeelding, 2005
• Running with horses: reflections of an accidental politician, 2009
• Radical reconciliation: beyond political pietism and Christian quietism (saam met S.P. DeYoung), 2012
• Dare we speak of hope, 2014

Redakteur

• When prayer makes news: A call to the end of unjust rule (saam met C. Villa-Vicencio), 1986

Bronne

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 2006
• Willemse, Hein “Aan die ander kant” Protea Boekhuis Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 2007

Tydskrifte en koerante

• Gaum, Laurie “Allan Boesak oor gister, vandag en môre” “Rapport” 30 Augustus 2009
• Jongbloed, Zelda “Boesak se debuutbundel ‘verleentheid vir digkuns’” “Rapport” 21 Oktober 2001
• Retief, Hanlie “Nuwe party laat hom ‘cope’ met tweestryd” “Rapport” 15 Maart 2009
• Venter, A.J. “Boesak: die ironie van ’n anti-apartheidsprofeet” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 26 no. 2, Mei 1988
• Willemse, Hein “Boesak skep intieme dokument” “Rapport” 18 November 2001

Internet

• LitNet ATKV-Skrywersalbum 3 Maart 2015: http://www.litnet.co.za/allan-boesak-1945/
• Atson, Lara: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/06/15/SK/3/laallanboesak.html
• Bloemhof, Etienne Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/11/14/12/2.html
• Breytenbach, Kerneels Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2001/11/18/34/1.html^{[dooie skakel]}
• Jongbloed, Zelda Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2001/10/21/8/13.html
• Malan, Marlene Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2006/02/26/R1/16/02.html
• Mischke, Anne-Marie Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2001/10/14/15/3.html
• Retief, Hanlie Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2002/03/31/12/1.html
• Van der Merwe, Kirby Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/11/07/45/1.html
• Van Eeden, Johanna Rapport: http://152.111.1.87/argief/berigte/rapport/2001/09/9/14/3.html
• Van Zyl, Johan Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/03/30/15/2.html
• Versluis, Jeanne-Marie Netwerk24: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2002/03/30/15/2.html
• Wyngaard, Heindrich Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2001/08/30/4/10.html^{[dooie skakel]}