Goodnow-saal, Wellington

Voeg skakels by
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die Goodnow-saal, omstreeks 1920.

Die Goodnow-saal (oorspronklik net bekend onder sy Engelse naam, Goodnow Hall) is ’n geskiedkundige gebou op Wellington in die Wes-Kaap.

Die gebou is in 1886 opgerig met geldelike hulp van die Amerikaanse filantroop E.A. Goodnow en het gedien as kultuursentrum en vergadersaal van die Hugenote-seminarie, geopen in 1874 onder aansporing van ds. Andrew Murray. Hy het die eerste twee onderwyseresse, Abbie Park Ferguson en Anna Bliss in Amerika gewerf. Die argitek S. Eagle het die neo-renaissance-gebou in Amerika ontwerp. Tot dit op die oggend van 26 Oktober 2016 blykbaar tydens studentebetogings aan die brand gesteek is, is kunsuitvoerings gereeld op die boonstevlak aangebied. Die gebou het ook 'n museum oor die onderwys gehuisves.

Die gebou het behoort aan die Wellingtonse Onderwyskollege en daarna die Bolandse Onderwyskollege, maar hoewel dit op die Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie (KSUT) se kampus staan, is dit nie die KSUT se eiendom nie. Die besonderse hout in die Goodnow-saal is ingevoer uit die Amerikaanse deelstaat Massachusetts om koste te bespaar. Volgens internasionale strykers wat al in die gebou opgetree het, is dit die perfekte akoestiek vir strykinstrumente. Die gebou het twee konsertvleuels (een, 'n 9 vt. Steinway van 1929 ingevoer uit Hamburg, waarvan daar net twee in Suid-Afrika is, is in die brand beskadig) gehuisves, 'n handgemaakte klavesimbel (ook beskadig) en 'n Britse pyporrel (heeltemal verwoes), wat die oorspronklik uit die 19de vervang het. Die gebou is die geboorteplek van die Hennie Joubert-klavierkompetisie, waarvan die argief voor die brand reeds na die Universiteit Stellenbosch verplaas is. Die Goodnow-saal het wel nog die hele geskiedenis van die ontstaan van onderwysopleiding in die Wes-Kaap gehuisves. Blykbaar spook dit kwaai in die gebou.

Die saal is in 1996 meesterlik gerestoureer deur Ken Walter, wat later na Nieu-Seeland geëmigreer het.

Die oprigting van die saal[wysig | wysig bron]

Mej. M.E. Cummings, wat die nodige geld vir die oprigting van die Goodnow-saal bekom het.
Die Goodnow-saal, omstreeks 1900.
Die Goodnow-saal, aan die brand gesteek op 26 Oktober 2016.

In Oktober 1886 is groot vooruitgang gemaak in die voorsiening van huisvesting aan die Hugenote-seminarie met die oprigting van die Goodnow-saal. Die £4 000 wat daaraan bestee is, was ’n reuse-bedrag gegewe die karige middele van die seminarie se trustees in die middel 1880's. Mej. M.E. Cumings het die poging gelei om die geld te bekom. Sy het haar ywer in dié verband as volg verwoord: "Toe ons in Desember 1883 ons 10-jarige bestaan vier en oudleerlinge teruggestroom het om aan die vierings deel te neem, was dit so moeilik om hulle almal te huisves, ons het gevoel ons sou hulle nie weer kon nooi as ons nie ’n groter saal kon kry nie. Ons Seminariesaal het net sitplek vir 125 gehad en ons gereelde leerlinge het 250 getel sodat ons nie eens genoeg sitplek vir die gewone skool gehad het nie. Verskeie planne is voorgestel. Twee here het £10 elk aangebied en die meisies wat die skool verlaat het, het ons ’n beurs van £17 aangebied. Drie maande later het ek ’n jaar lange vakansie geneem en op die skip keer op keer gedink: 'Ek wonder of die Here enigiets vir my sal doen tydens my besoek aan Amerika.' Ek het niks gesê nie, maar op leiding gewag.

"Tydens ’n eensame treinrit van Londen na Glasgow het ’n vrou wat naby my gesit het, ’n boek sit en lees wat haar aandag geboei het. Ek het opgelet dit was Abide in Christ deur Andrew Murray. Ek het my kans afgewag en die dame toe gevra of sy die skrywer ken. Sy het nie eens geweet wie die skrywer is nie, maar het haar opregte waardering betuig. In die daaropvolgende gesprek het ek haar ’n pamflet gegee met ’n verslag van ons 10-jarige viering waarin ons behoefte genoem word. Die dame, mej. Halbred, het dit noukeurig gelees en my toe my adres gevra omdat sy 'graag iets sou wou doen vir (jul) nuwe saal'. Dit het my daarvan verseker dit was inderdaad die wil van die Here dat ons ’n nuwe saal moes hê aangesien sy aangebied het om te help, sonder dat ek haar gevra het. Van toe af het ek gedurig gebid dat die Here my sou wys wat Hy wou hê ek moes doen.

"Dit was duidelik dat die £2 000 wat ons as voldoende geag het, in groot bedrae geld gegee sou moes word omdat daar nie tyd was om klein bedraggies in te samel nie. Ek is gelei om veral vir drie vriende te bid, welgestelde Christenmanne, van wie een mnr. Goodnow was, dat die Here een of al drie daartoe sou beweeg om die nodige geld te skenk. Mnr. Goodnow het kort tevore meer as £13 000 weggee; daarom het ek sy klagte verstaan dat aan mans soos hy baie versoeke gerig word, maar ek het geantwoord dat die Here die behoeftes van die hele wêreld ken en dit het my moed gegee om te volhard. 'O,' het mnr. Goodnow geantwoord, 'dis ’n geloofsdaad, nie waar nie? Wel, ek dink die Here sal in die behoefte voorsien.' Enkele dae later het hy gesê: 'Kyk wat u kan doen om die helfte van die bedrag te verseker.' Dit het beteken hy was bereid om £1 000 te skenk, en ek het die Here gedank en aanhou bid.

"Die reaksie op al my gebede en pleidooie was so gering dat ek aan mnr. Goodnow gesê het ek sou geneig het om te wanhoop as ek nie geweet het nie, die werke behoort aan Hom wat alle rykdom besit. ’n Week later het ek die volgende boodskap ontvang: 'Met betrekking tot u onderneming vir ’n opvoedkundige gebou of saal in Suid-Afrika, het ek heelwat daaroor nagedink en is bereid om £2 000 vir die gebou te gee. Enige ander geld wat u dalk kan vra en ontvang, kan u vir die meubilering gebruik.' Dit is onnodig om die vreugde te beskryf wat op dié antwoord gevolg het. Sonder dat ek op die trustees se antwoord gewag het, het ek dadelik saam met mnr. Goodnow se argitek aan die werk gespring om die plan te teken. Die plan is klaar geteken en die gebou selfs gefotografeer voor die antwoord van die Hugenote-trustees gekom het dat die skenking aanvaar is, maar waarin gemeld is dat die boukoste in Suid-Afrika van dit wat ons verlang het, £4 000 sou beloop. Ek het aan mnr. Goodnow geskryf, wat ’n onderhoud voorgestel het. Saam het ons met die argitek beraadslaag wat gemeen het ons kon £1 000 bespaar deur al die houtwerk in Amerika te laat sny. Steeds het ons £1 000 kortgekom. 'Wat kan ons daaromtrent doen?' wou mnr. Goodnow weet. 'Ek weet nie,' was my antwoord, 'tensy ons terugkeer na die oorspronklike plan vir ’n enkele verdieping.' 'Of,' het mnr. Goodnow gesê, 'tensy ek die ander £1 000 skenk.' Ek het hiervoor gebid, maar het nie die geloof gehad om te dink dit sou ’n werklikheid word nie."

Intussen het mej. Ferguson ’n perseel bekom. Destyds het een van die dorpie se hoofpaaie geloop waar die laning eikebome later sou staan, taamlik na aan die voorkant van die seminarie se geboue. Anderkant dié pad was ’n onversorgde lappie oop grond en naasaan aan die westekant ’n smal straat, algemeen bekend as Kantienstraat, weens "skandelike" tonele wat hulle destyds daar afgespeel het. Dié stuk grond het in die mark gekom en mej. Ferguson het verneem dit sou gekoop word ten einde ’n kantien op te rig. Sy het die transaksie in aller yl afgehandel en die grond vir die seminarie verseker. So is Goodnow-saal oorspronklik "anderkant die pad" gebou, maar enkele jare later is die pad herlei sodat al die seminarie se eiendomme op aaneenlopende grond geleë was. Te oordeel na hedendaagse (1920's) standaarde is die gebou edel, volgens G.P. Ferguson. Sedert sy inwyding in 1886 was dit die middelpunt van die familie- en openbare lewe van die hele instelling. Jare lank is dit elke Sondag gebruik vir die aanddiens, onder leiding van ds. Murray of mnr. Ferguson en later mnr. Wood. Die jaarlikse Keswick-konferensies het daarin byeengekom. Hier het die seminarie vir daaglikse oordenkings vergader en vir skoolgeleenthede. Hier het hulle ook saamgekom om huwelike te vier en nadat die doodsengel een van hulle tot hoër diens opgeroep het.

Die saal se rol in Wellington se vroeë musieklewe[wysig | wysig bron]

Die vergadersaal omstreeks 1927. Die orrel is later na die galery aan die agterkant van die saal verskuif, maar in die brand van 2016 in puin gelê.

Mejj. Ferguson en Bliss was besonder kieskeurig in die aanstelling van personeellede. Vir die onderwys van Nederlands, byvoorbeeld, is mej. Adriana Spyker uit Holland na Suid-Afrika gebring; vir kuns, iemand uit Engeland; vir Engels, persone uit Skotland; en vir musiek, onderwyseresse uit Duitsland. Ná die totstandkoming van die Normaalskool (1896, die latere WOK en BOK) en die Kollege (1898) het ook manlike musiekdosente op die toneel verskyn: dr. H.W. Egel en, in deeltydse hoedanigheid ná 1910, Karl Metzler van die Paarl.

Hoewel konserte in die periode voor 1900 deur die dames vir hulle leerlinge en vir eie deelname gereël is, het Wellington eers ná die aanstelling van dr. Egel aan die Hugenote-kollege met 'n goed georganiseerde musieklewe kennis gemaak. Bedeeld met 'n wel ontwikkelde tenoorstem en groot geesdrif, het hy in 1904 uit Leipzig in Wellington aangekom, dadelik 'n Wellington Choral Union uit hoofsaaklik onderwysers en leerlinge saamgestel en met kwartaallikse konserte in die Goodnow-saal van die Seminarie begin. In Oktober 1905 het hy 'n Händel-fees aangebied en met 'n koor van 100 stemme 'n uitvoering van die oratorium Samson gegee. Hierop het in 1906 'n Mendelssohn-fees gevolg waarby 200 uitvoerendes betrokke was, met as hoogtepunt 'n uitvoering van St. Paul. Hiervoor het hy die medewerking van vooraanstaande Bolandse musici gehad: Karl Metzler van die Paarl was leier van die orkes, Henry Theron van Wellington was leier van die tweede viole, Hans Endler van Stellenbosch het die tjelliste gelei, en Bessie Visser – jare lank 'n bekende sangeres op Wellington, ene Pauw en eerw. M. Wood het die solo's gesing. Dit was geen gewone geleentheid nie, soos blyk uit die uitgawe van 'n keurig gedrukte programboekie van byna 20 bladsye waarin die volledige teks sowel as besonderhede oor die komponis gegee is.

Die orkes wat dr. Egel in 1905 tot stand gebring het, het ook selfstandig opgetree en naas "aangename" items, soos die Intermezzo uit Cavalleria rusticana, ook die begeleiding van kore uit Samson en die Saligsprekinge (Beatitudes) uit die oratorium Christus deur Franz Liszt behartig. Talentvolle begeleier in dié tyd was Lena Malan, wat in 1902 vir verdere musiekstudie na Europa gegaan, maar daar haar een hand met buitengewoon strawwe oefeninge beskadig het. Dit was die einde van haar pianistiese loopbaan, maar as begeleidster was sy destyds vir dr. Egel goud werd.

In dr. Egel se tyd is in die winter van 1907 'n orrel met 1 056 pype in die Goodnow-saal opgerig en die eerste orreluitvoering in Augustus daardie jaar gehou. Op 30 Oktober en die daaropvolgende twee dae het die Choral Union dit gebruik om hulle uitvoering van Händel se oratorium Joshua te begelei. Kate Midwinter van Kaapstad was die sopraansoliste. Gedurende 1908 was daar 'n program van nasionale musiek met die sangers van die wêreld se volksliedere in nasionale kostuums geklee. Dit is gevolg deur 'n orreluitvoering deur die Kaapstadse orrelis Denholm Walker, bygestaan deur dr. Egel (tenoor) en Karl Metzler (viool), met begeleidings verskaf deur Lena Malan (klavier). Op 13 November het die Koorvereniging ten slotte 'n uitvoering van Mozart se Twaalfde mis gegee, weer met Kate Midwinter van Kaapstad as soliste.

In die eerste semester van 1909 was hier 'n uitvoering van historiese musiek in historiese kostuums te sien, maar in die tweede helfte van die jaar het die gebruiklike groot koorwerk uitgebly. Dr. Egel se gesondheid het deels weens buitengewone inspanning ingegee en hy en sy vrou is in die tweede helfte van daardie jaar terug na Duitsland.

In 1910 het Karl Metzler musiekdirekteur van die Hugenote-seminarie geword. Die Choral Union het daarna nog een uitvoering (Holy City van Gaul) gegee en toe voorlopig van die toneel verdwyn. In die jare van Karl Metzler was daar min koorkonserte en die klem het geval op ensemble- en orkesmusiek. Hy het drie dae in die week na die Seminarie gekom om vioollesse te gee en het af en toe Paarlse spelers saamgebring vir konserte saam met die Wellingtonse talente. Tot met sy dood in 1939 het hierdie saggeaarde musikus volgehou met sy dubbele arbeid in Paarl en Wellington.

Bronne[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Goodnow-saal,_Wellington&oldid=2445165"