Gaan na inhoud

Karakalpakië

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Republiek Karakalpakië
Qaraqalpaqstan Respublikası Қарақалпақстан Республикасы (Karakalpaks)
Qoraqalpogʻiston Respublikasi (Oesbekies)
(Vlag) (Wapen)
Volkslied: Қарақалпақстан Республикасының Мәмлекетлик Гимни
(Karakalpaks vir: "Volkslied van die Republiek Karakalpakië")
Ligging van Karakalpakië in Oesbekistan
Ligging van Karakalpakië in Oesbekistan
Kaart van Karakalpakië
Kaart van Karakalpakië
Amptelike tale Karakalpaks en Oesbekies
Hoofstad Nukus
Grootste stad Nukus
Eerste minister Musa Jernijazof
Oppervlakte
 - Totaal
161 358 km²
Bevolking
 - Totaal (2017)
 - Bevolkingsdigtheid
1 817 500
11,26/vk km
Geldeenheid Oesbekiese som (UZS)
Tydsone UTC: +5 (UZT)

Karakalpakië (Karakalpaks: Qaraqalpaqstan, Қарақалпақстан; Oesbekies: Qoraqalpogʻiston), amptelik die Republiek Karakalpakië (Karakalpaks: Qaraqalpaqstan Respublikası, Қарақалпақстан Республикасы; Oesbekies: Qoraqalpogʻiston Respublikasi), is 'n outonome republiek binne Oesbekistan in Sentraal-Asië.[1] Dit beslaan die hele noordweste van Oesbekistan en is geleë tussen Kasakstan in die noorde en Turkmenistan in die suide. Karakalpakië beslaan 'n oppervlakte van 161 358 km² en het 'n bevolking van 1 817 500 in 2017 gehad.[2] Die hoofstad en grootste stad is Nukus.

Nukus is die hoofstad en grootste stedelike sentrum van Karakalpakië

Die naam Qaraqalpaq is afgelei van twee woorde: qara beteken "swart" en qalpaq "hoed"; Karakalpak beteken dus "swart hoed" en verwys na die Karakalpakke se tradisionele hoofbedekking.[3] Die landskap word gekenmerk deur die eens groot Aralmeer asook die rivier Amoedarja wat dié meer weens landbougeriewe nie meer kan bereik nie.

Karakalpakië beskik oor 'n hoe vlak van outonomie binne Oesbekistan en het 'n eie parlement, 'n eie regering en eie nasionale simbole. Karakalpaks vorm saam met Oesbekies die amptelike tale. Die republiek se bevolking bestaan uit etniese groepe soos 36% Oesbeke, 33% Karakalpakke, 25% Kasakke, 6% Turkmene, Russe en ander minderhede.[4]

In Julie 2022 het groot betogings in die streek uitgebreek oor 'n voorgestelde grondwetlike verandering wat Karakalpakstan van sy outonomie sou ontneem.[5][6] Die voorgestelde verandering is later geskrap in reaksie op die betogings.[7]

Distrikte

[wysig | wysig bron]
Karakalpakië se 14 distrikte, sedert 2014

Karakalpakië bestaan uit 14 distrikte (Karakalpaks: rayon; Oesbekies: tuman) en sewe selfregerende stede (Karakalpaks: qalas; Oesbekies: shahar).

Distrikte in Karakalpakië
No. Distrik Hoofstad No. Distrik Hoofstad No. Distrik Hoofstad No. Distrik Hoofstad
1 Amudaryo
Aʻmu daʻrya
Mangʻit
Manʻgʻıt
5 Kegeyli
Kegeyli
Kegeyli
Kegeyli
9 Qoʻngʻirot
Qonʻırat
Qoʻngʻirot
Qonʻırat
13 Toʻrtkoʻl
Toʻrtkuʻl
Toʻrtkoʻl
Toʻrtkuʻl
2 Beruniy
Biruniy
Beruniy
Biruniy
6 Moʻynoq
Moynaq
Moʻynoq
Moynaq
10 Qoraoʻzak
Qaraoʻzek
Qoraoʻzak
Qaraoʻzek
14 Xoʻjayli
Xojeli
Xoʻjayli
Xojeli
3 Chimboy
Chimbay
Chimboy
Chimbay
7 Nukus
Noʻkis
Oqmangʻit
Aqmanʻgʻıt
11 Shumanay
Shomanay
Shumanay
Shomanay
Die eersgenoemde benamings is die Oesbekiese s'n, die tweede die Karakalpakse naam
4 Ellikqalʼa
Ellikqala
Boʻston
Bustan
8 Qanlikoʻl
Qanʻlıkuʻl
Qanlikoʻl
Qanʻlıkuʻl
12 Taxtakoʻpir
Taxtakoʻpir
Taxtakoʻpir
Taxtakoʻpir

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. "Karakalpakstan" (in Engels). Encyclopædia Britannica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Julie 2018. Besoek op 25 Januarie 2019.
  2. "Uzbekistan: Regions, Major Cities & Towns – Population Statistics in Maps and Charts" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Julie 2019. Besoek op 25 Januarie 2019.
  3. (de) Heinz-Gerhard Zimpel: Lexikon der Weltbevölkerung, Artikel „Karakalpaken“, bl. 259
  4. (de) Der Fischer Weltalmanach 2011, Artikel „Karakalpakstan“, bl. 496
  5. "Uzbekistan's new constitution: More for Mirziyoyev, less for Karakalpakstan". eurasianet.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Julie 2022. Besoek op 1 Julie 2022.
  6. "Жители Узбекистана вышли на митинги после конституционной реформы". www.kommersant.ru (in Russies). 1 Julie 2022. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Julie 2022. Besoek op 1 Julie 2022.
  7. "Uzbekistan scraps plans to curb Karakalpak autonomy after protest". Reuters (in Engels). 2 Julie 2022. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Julie 2022. Besoek op 2 Julie 2022.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]