Gaan na inhoud

Kostuums

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Kostuums van Al die Nasies – Franke A.D. 800 (1882) Voorbeelde van 'n verskeidenheid van kostuums wat geskik is vir spesifieke individue gedurende 'n bepaalde tydvak. In later tydvakke kan outentieke kostuums herleef of gekopieër word vir teaterdoeleindes.

Kostuums is die kenmerkende styl van 'n rok of uitrusting van 'n individu of groep wat hul klas, geslag, beroep, etnisiteit, nasionaliteit, aktiwiteit of epog weerspieël. Die term is ook tradisioneel gebruik as beskrywing vir tipiese toepaslike klere vir sekere aktiwiteite soos rykostuum, swemkostuum, danskostuum en aandkostuum. Aanvaarbare en toepaslike kostuums is onderhewig aan veranderinge in die modebedryf asook plaaslike kulturele standaarde.

Hierdie algemene gebruik is geleidelik deur die jare vervang met die terme "rok", "klere" of "drag" en die gebruik van die term "kostuum" word deesdae meer gebruik vir die beskrywing van ongewone drag of drag uit 'n ander era of klere wat bedoel is om identiteit te verander soos in 'n teater, vir Halloween vieringe of karakter kostuums. Voordat klerevervaarding op groot skaal begin het, is alles met die hand gemaak. Wanneer dit vir kommersiële verkoop vervaardig is, tot so laat as die 21ste eeu, is dit dikwels deur vrouens vervaardig, wat besighede bestuur het waar ingewikkelde of intieme vroulike kostuums op aanvraag gemaak is, insluitende hoedemakery en vormdrag.

Etimologie

[wysig | wysig bron]

Die woord kostuum is afgelei van dieselfde Italiaanse woord, oorgeërf vanuit Frans en beteken "mode" of "gebruik".

Nasionale kostuum

[wysig | wysig bron]

Nasionale kostuums of streeksgebonde plaaslike (of uitgeweke) kostuums gee uitdrukking en identiteit aan 'n kultuur se unieke kenmerke. Dit is dikwels 'n bron van nasionale trots. Voorbeelde sluit in die Skotse kilt of Japanese kimono.

In Bhoetan is daar voorgeskrewe tradisionele nasionale drag ('n rok) vir mans en vrouens, insluitende die monargie. Dit is al vir duisende jare mode en het in 'n kenmerkende dragstyl ontwikkel.Die rok wat deur mans gedra word, staan bekend as Gho, 'n knielengte kamerjas met 'n band rondom die middel, genaamd Kera. Die voorste gedeelte van die rok is gevorm soos 'n buidel en is in die ou dae gebruik om mandjies kos en 'n kort dolk vas te hou, maar vandag is dit om 'n selfoon, beursie en betel neut, Doma, te hou. Die rok wat die vrouens dra, bestaan uit drie dele bekend as kira, tego en wonju. Die lang rok hang tot op hul enkels en word 'n kira genoem. Die baadjie wat bo-oor gedra word, is 'n tego en word gedra met 'n binne-baadjie, die wonju. Wanneer hul besoek aflê by 'n dzong of klooster, word 'n lang serp, 'n kabney, deur die mans oor die skouer gedra, in die kleure wat gepas is vir hul status. Vrouens dra ook serpe oor hul skouers, genaamd ragus, gemaak van rou sy met borduurwerk, maar is nie 'n aanduiding van hul status nie.

Teater kostuum

[wysig | wysig bron]
Akteurs in samoeraikostuums by die Kioto Eigamura filmstel.
'n Kostuum wat gebruik word in yakshagana, 'n teaterkuns van Indië.
Kunstenaars in kostuums van Bristol Renaissance-Faire.

"Kostuum" verwys dikwels na 'n spesifieke styl om die draer uit te beeld as 'n karakter by 'n sosiale geleentheid in 'n teater opvoering op die verhoog, in 'n film of op televisie. In kombinasie met ander aspekte van toneelkuns, kan teater kostuums akteurs help om karakters uit te beeld asook inligting oor die historiese tydperk/era, geografiese ligging, tyd van die dag, die seisoen of die weer van die teaterproduksie te kommunikeer. Sommige gestileerde teaterkostuums, soos die harlekyn en hanswors in die Commedia dell'arte, oordryf 'n aspek van 'n karakter.

Godsdienstige feeste

[wysig | wysig bron]
'n Tradisionele, Europese-styl Kersvaderpak

Die dra van kostuums is 'n belangrike deel van vakansie ontwikkel uit godsdienstige feeste soos die Mardi Gras (die aanloop tot Paasfees), en Halloween (met betrekking. Die Mardi Gras, kostuums neem gewoonlik die vorm van hofnarre en ander fantasie karakters; Halloween kostuums tradisioneel neem die vorm van bonatuurlike wesens soos spoke, vampiere, pop-kultuur ikone en engele. Kersfees kostuums beeld tipiese karakters uit soos Santa Claus (ontwikkel uit Saint Nicholas) oftewel Kersvader. In Australië, die Verenigde Koninkryk en die Verenigde State van Amerika is die Amerikaanse weergawe van 'n Kersvaderpak en baard gewild; in Nederland is die kostuum van Zwarte Piet gebruiklik. Paasfees kostuums sluit in die paashaas of ander dier kostuums.

In Judaïsme is dit algemene praktyk om aan te trek op Poerim. Gedurende hierdie vakansie, vier Jode die verandering van hul lot. Hulle is uitgelewer as slagoffers van 'n bose bevel teen hulle, maar ervaar bevryding en word deur die Koning toegelaat om hul vyande te vernietig. 'n Aanhaling uit die Boek van Ester, wat sê: "Op die teendeel" is die rede waarom die dra van 'n kostuum gebruiklik geword het vir hierdie vakansie.

Boeddhiste geloofsfeeste in Tibet, Bhoetan, Mongolië en Lhasa en Sikkim in Indië voer die Cham-dans op, 'n gewilde dans waar maskers en kostuums gebruik word.

Parades en optogte

[wysig | wysig bron]

Parades en optogte bied aan mense die geleentheid om aan te trek in historiese of verbeeldingryke kostuums. So 'n voorbeeld is dat die kunstenaar Hans Makart in 1879 kostuums ontwerp het om die huweliksherdenking van die Austro-hongaarse Keiser en Keiserin te vier. Dit het gelei tot 'n kostuumparade geleid deur die mense van Wene en was 'n gereelde viering tot die middel van die twintigste eeu. Uncle Sam kostuums word gedra op Onafhanklikheidsdag in die Amerika. Die Leeu Dans, wat deel is van die Chinese Nuwe Jaar vieringe, word ook uitgevoer met kostuums. Sommige kostuums, soos dié wat gebruik word in die Draak Dans, word spanne mense benodig om die nodige effek te skep.

Sportgebeure en partye

[wysig | wysig bron]

Openbare sportbyeenkomste soos 'n pretloop verskaf ook geleentheid vir die dra van kostuums, asook privaat maskerballe en fantasie.

Gelukbringers

[wysig | wysig bron]
Steenbok kostuums

Kostuums is algemeen by sportbyeenkomste, waartydens ondersteuners aantrek soos hul span se gelukbringer as wyse van ondersteuning. Besighede gebruik gelukbringer kostuums om mense in te bring na hul besigheid óf deur die plasing van hul gelukbringer in die straat by hul besigheid of hul stuur hul gelukbringer uit na sport geleenthede, feeste, nasionale feeste, feeste en parades. Gelukbringers by organisasies kweek bewustheid van hul werk. Die skrywers van kinderboeke skep gelukbringers van hul boek se hoofkarakter as verteenwoordiger by hul boek ondertekening sessies. Dier kostuums wat visueel vergelyk met gelukbringer kostuums is ook gewild onder die lede van die harige fandom, waar die kostuums verwys word na fursuits en pas by een dier se persona, of "fursona".

Kinders

[wysig | wysig bron]

Kostuums skep die ideale geleentheid vir kinders om te verken en  rollespel te ervaar. Kinders kan byvoorbeeld aantrek soos karakters uit die geskiedenis of uit fiksie, soos seerowers, prinsesse, cowboys of superhelde. Hulle kan ook uniforms aantrek wat in daaglikse werke gedra word soos verpleegsters, polisiemanne, brandweermanne of selfs as plaas- of dieretuindiere. Jong seuns blyk om kostuums te verkies wat die stereotipiese manlike rolle versterk en jong meisies verkies kostuums wat stereotipiese vroulike rolle versterk.

Kostuumspel

[wysig | wysig bron]

Cosplay, 'n woord van Japannese oorsprong wat kort is vir die Engels vir "kostuumspel", is 'n opvoeringskuns waar die deelnemers kostuums en bykomstighede dra wat 'n spesifieke karakter of idee verteenwoordig wat gewoonlik identifiseer met 'n unieke naam (eerder as net 'n generiese woord). Hierdie kostuumdraers skep interaksie om 'n subkultuur gesentreer op rollespel te veroorsaak, sodat hulle kan gesien word in groepe, by 'n byeenkoms of konvensie. 'n Beduidende aantal van hierdie kostuums is tuisgemaak en uniek en is afhanklik van die karakter, idee, of voorwerp wat die kostuumdraer naboots of verteenwoordig. Die kostuums self word dikwels kunstig beoordeel ten opsigte van hoe goed hulle die onderwerp of voorwerp wat die kostuumdraer probeer oordra, verteenwoordig.

Ontwerp

[wysig | wysig bron]

Kostuum ontwerp is om met behulp van klere die algehele voorkoms van 'n karakter of kunstenaar te skep. Kostuum kan verwys na die styl van die drag eie aan 'n spesifieke nasie, klas of tydperk. In baie gevalle, kan dit bydra tot die volheid van die artistieke, visuele wêreld wat uniek is aan 'n spesifieke teater- of filmproduksie. Die mees basiese ontwerpe is vervaardig om status aan te dui, beskerming of beskeidenheid te bied of voorsien visuele belang aan 'n karakter. Kostuums is vir, maar nie beperk tot, teater, bioskoop of musikale optredes. Kostuum ontwerp moet nie verwar word met kostuum koördinasie nie, wat die verandering van bestaande klere behels, alhoewel beide prosesse gebruik word om verhooguitrustings te skep.

Organisasies

[wysig | wysig bron]

Die Kostuum Ontwerpers Gilde se internasionale lidmaatskap sluit rolprent, televisie, en kommersiële kostuum ontwerpers, assistent kostuum ontwerpers en kostuum illustreerders en in totaal meer as 750 lede in.

Publikasies

[wysig | wysig bron]

The Costume Designer is 'n kwartaalikse tydskrif gewy aan die kostuumbedryf.

Noemenswaardige ontwerpers en toekennings

[wysig | wysig bron]

Noemenswaardige kostuum ontwerpers sluit ontvangers van die Academy Award vir die Beste Kostuum Ontwerp, Tony-Toekenning vir die Beste Kostuum Ontwerp, en Drama Lessenaar Toekenning vir Uitstaande Kostuum Ontwerp. Edith Kop en Orry-Kelly, beide gebore in 1897, was twee van Hollywood se mees noemenswaardige kostuum ontwerpers.

DIY en tuisgemaakte kostuums

[wysig | wysig bron]

In die 20ste eeu, het kontemporêre materiaalwinkels kommersiële patrone te koop aangebied vir die maak van kostuums van nuuts af. Sommige maatskappye het ook katalogusse begin saamstel met groot hoeveelhede patrone.

Meer onlangs, en spesifiek met die advent van die internet, het die DIY beweging 'n nuwe era ingelei met DIY kostumes en die deel van patrone. POPSUGAR is een so 'n voorbeeld, met honderde ontwerpe geredelik beskikbaar. YouTube, Pinterest, Mashable vertoon ook baie DIY kostuums.

Bedryf

[wysig | wysig bron]

Professionele-graad kostuums is tipies ontwerp en vervaardig deur die vakman naaldwerkers, wat dikwels spesifiek is vir 'n spesifieke karakter.

Sommige hoë-end kostuums kan selfs ontwerp word deur die kostuum se draer.

Die kostuum bedryf sluit verskaffers in soos die Amerikaanse maatskappy Gees van Halloween, wat seisoenaal verbruiker-georiënteerde winkels open met voorafgemaakte Halloween kostuums.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]