Kresti-gevangenis

	Kresti-gevangenis
	Ligging
Stad/dorp	Sint Petersburg
Land	Rusland
	Geskiedenis
Geopen	1730's
Gesluit	2017
	Inligting
Status	Gesluit
Kapasiteit	1 150
Bestuur deur	Sint Petersburgse Tronkkomitee

Die Kresti (Russies: Кресты́, "Kruise"), amptelik die Ondersoek-en-afsonderingstronk No. 1 van die Administrasie van die Federale Diens vir Strafuitvoering vir die Stad Sint Petersburg, was 'n tronk in Sint Petersburg, Rusland. Dit het bestaan uit twee kruisvormige geboue (vandaar die bynaam) en die Ortodokse Kerk van Sint Aleksander Nefski. Die tronk het 960 selle gehad en is aanvanklik vir 1 150 gevangenes beplan.^[1]

Nadat 'n nuwe tronk, Kresti-2, gebou is (ook in die vorm van 'n kruis) is die tronk in 2017 gesluit en die gevangenes na die nuwe perseel geskuif.^[2]

Winni Gorodok[wysig | wysig bron]

Die tronk se geskiedenis begin in die 1730's. Tydens die bewind van Anna Ioannowna was Winni Gorodok ("Wyndorp") 'n bergingskompleks waar al Sint Petersburg se wyn gehou is. Ná die Bevrydingshervormings van 1861 het die behoefte aan tronkselle grootliks toegeneem; voor die bevryding van die lyfeienes is hulle deur hulle eienaars, die grondbesitters, aangehou vir oortredings en daarna moes hulle na staatstronke gestuur word. Daarom is die wynbergingskompleks in 1867 omskep in 'n tronk met 700 beddens, met 'n deel vir mans en 'n deel vir vroue. Die herbeplanning van die kompleks is behartig deur Wladislaf Lwof, voorsitter van die Sint Petersburgse Tronkkomitee.^[3]

Bou van 'n nuwe tronk[wysig | wysig bron]

n Uitsig uit die lug op die Kresti met sy twee kruisvormige geboue.

Ná 20 jaar het die tronk te klein geword vir die stad. Die projek vir 'n nuwe stadstronk is ontwikkel deur Antony Tomishko, 'n Oostenryk-Hongaarse burger en lid van die Russiese Staatstronkadministrasie. Hy het tronke in Duitsland en Philadelphia bestudeer.^[3]

Tomishko het 'n tronk ontwerp wat uit twee kruisvormige geboue van vyf verdiepings elk bestaan het. Die ontwerp het dit moontlik gemaak om al die gange vanaf een punt dop te hou en het ook 'n godsdiensrige betekenis gehad, deurdat dit boetedoening onder die gevangenes bevorder het. Die kruise is verbind met 'n groot rooisteenkatedraal met vyf koepels bo-op 'n administrasiegebou. Daar was ook onder meer 'n tronkhospitaal met 'n saal vir gevangenes met aansteeklike siektes en 'n lykshuis.^[3]

Bouwerk, deur die gevangenes, het in 1884 begin. Die tronk was een van die eerste geboue in Rusland met elektrisiteit, doeltreffende ventilasie en sentrale verhitting. Toe dit voltooi is, is dit beskou as die gevorderdste tronk ter wêreld en dit is steeds die grootste tronk in Europa.^[4]

In die Russiese Keiserryk[wysig | wysig bron]

In die Russiese Keiserryk was die amptelike naam van die tronk die Sint Petersburgse Gevangenis vir Eensame Opsluiting en is dit gebruik vir die aanhouding van misdadigers én politieke gevangenes. Onder die bekende gevangenes was die toekomstige eerste minister van die tussentydse regering Aleksander Kerenski en die prominente Bolsjewiste-rewolusionêre Leon Trotsky^[5] en Wladimir Antonof-Ofsejenko.

In 1906 moes al 200 afgevaardigdes van die eerste staatsdoema van die Russiese Keiserryk wat die Wiborg-manifes onderteken het, drie maande lank in die Kresti deurbring.^[3]

Op die aand van 12 Maart [O.S. 27 Februarie] 1917, tydens die Februarie-rewolusie, het opstandige soldate en werkers wat 'n vergadering kom bywoon het, die Kresti van albei kante bestorm. Hulle het die gevangenes bevry en al die tronk se dokumente in die binnehof verbrand.^[3]^[6] Hulle wou die polisierekords van hulle Bolsjewistiese kamerade vernietig en die bestorming van die Bastille tydens die Franse Rewolusie na-aap. Saam met die politieke gevangenes is talle diewe, moordenaars en ander misdadigers vrygelaat.

Ná die rewolusie[wysig | wysig bron]

Ná die Februarie-rewolusie het die Kresti 'n tronk vir die ministers van die tsaristiese regering en prominente polisiebeamptes geword. Ná die Oktober-rewolusie het mense van die tussentydse regering, nie-Bolsjewistiese politici en lede van die intelligentsia by hulle aangesluit. Onder die mense wat aangehou is, was eerste minister Boris Stürmer, wat in September 1917 in die tronk dood is, die ministers Iwan Scheglovitov, Aleksei Chwostof, Michail Beljajef en Wladimir Soechomlinof en die Russiese digter Nikolai Goemiljof (man van die digteres Anna Achmatowa).^[3] Die tronk word prominent genoem in Achmatowa se gedig Requiem. Sy vra dat as daar ooit 'n monument vir haar opgerig word, dit nie by die see of in die tsaar se tuin sal wees nie, maar by die Kresti-gevangenis, waar sy "driehonderd lang ure" gestaan het sonder dat die "harde deur" vir haar oopgemaak is. Haar wens is eindelik op 19 Desember 2006 vervul, 40 jaar ná haar dood.^[7]

In 1920 is die tronk hernoem tot die Tweede Spesiale Kamp vir Dwangarbeid en is dit deur die Petrogradse Ispolkom bestuur. In 1923 het dit die Afsonderingsgevangenis van die Petrograddistrik geword, wat deel van die Petrogradse Tsjekastelsel was.^[3]

Gedurende die Groot Suiwering was die tronk vol gevangenes wat van staatsmisdade aangekla is. Dikwels het selle wat vir eensame opsluiting bedoel was, 15 tot 20 gevangenes gehuisves. Bekende gevangenes was die skilder Kazimir Malewitsj, die digter Nikolai Zabolotski, die historikus Ljef Goemiljof, die digter en skrywer Daniil Charms, die akteur Georgi Zjzjonof en baie ander.^[3]

Tydens die Beleg van Leningrad is die meeste gevangenes óf in die weermag opgeneem óf na die oostelike dele van die land oorgeplaas. Die tronk is gebruik vir die aanhouding van mense wat kos en rantsoenkaarte gesteel het en later vir Duitse oorlogsgevangenes. Baie bewaarders en gevangenes is gedurende die beleg van honger dood.^[3]

Moderne tyd[wysig | wysig bron]

Van 1964 af was die tronk 'n instelling waar mense meestal voor hulle verhoor aangehou is.^[4] Dit was grootliks oorbevolk: In die middel 1990's was daar meer as 12 500 gevangenes, meer as 10 keer soveel as waarvoor dit gebou is (1 150 gevangenes). Tot 20 gevangenes het in 'n sel gebly wat vir ses gevangenes ontwerp is, en hulle het dikwels beurte gemaak om op die driedubbele stapelbeddens en die vloer te slaap.

Aanhouding vir maande of selfs jare in dié toestande, wat dikwels met opset deur speurders veroorsaak is, was soms 'n manier om druk op gevangenes uit te oefen. In 1983 is die tronk as ongeskik vir vroue en minderjariges beskou.^[3]

Danksy die regshervormings van die 1990's mag mense nou net met die hof se toestemming vir lang tye aangehou word. Nie meer as ses gevangenes mag aangehou word in 'n sel wat oorspronklik vir eensame opsluiting bedoel was nie.^[3]

In 1993 is 'n museum in die tronk geopen wat gewy is aan die geskiedenis van die instelling, beroemde gevangenes en ongewone voorwerpe wat by gevangenes gevind is.^[4]

Op 28 April 1995 is die monument "vir die slagoffers van politieke onderdrukking" aan die Newa se oewer regoor die tronk opgerig. Dit beeld twee sfinkse van brons met mooi vrouegesigte uit soos gesien vanaf die huise op die wal en kaal skedels soos gesien vanaf die gevangenes se kant van die rivier. Op die granietbasis van die monument is daar aanhalings van Nikolai Goemiljof, Osip Mandelstam, Anna Achmatowa, Aleksandr Solzhenitsyn, Wladimir Wisotski en ander.^[3]

Sluiting[wysig | wysig bron]

In die somer van 2006 het president Wladimir Poetin aangekondig die tronk sal na 'n nuwe terrein aan die buitewyke van Sint Petersburg geskuif word. Daarna sal die Kresti-gebou op 'n veiling verkoop word.

Die nuwe tronk, Kresti-2, is in 2017 voltooi^[2] in Kolpino, 'n voorstad sowat 32 km buite Sint Petersburg. Dit het $378 miljoen gekos.^[8] Dit is soos 'n dorpie gebou, met die nodige infrastruktuur: wooneenhede, godsdiensgeboue, sportgeriewe, 'n hospitaal, werkwinkels en selfs 'n hotel – vir familie en besoekers.^[9]