Kuelap
Kuelap of Kuélap[1][2] is 'n ommuurde nedersetting in die berge naby die dorpe María en Tingo in die suidelike deel van die Amazonas-streek, Peru. Dit is in die 6de eeu n.C. deur die Chachapoyas-kultuur gebou op 'n rif wat oor die Utcubambavallei uitkyk.
Ligging
[wysig | wysig bron]Kuelap is op 'n 3 000 m hoë kalksteenrif aan die linkerower van die Utcubambarivier geleë.[1][3] Dit val in die Tingo-distrik in die provinsie Luya, Amazonas.[1] Die gebied is bedek met newelwoude, met 'n verskeidenheid bome, orgideë en lugplante.[1] Die beskermde gebied beslaan 'n oppervlakte van 218,33 ha en 'n buffersone van 609,67 ha, wat albei sowat 12 argeologiese terreine en Kuelap, die hoofterrein, insluit.[4]
Argitektuur
[wysig | wysig bron]
Kuelap is 'n ommuurde nedersetting met 'n oriëntasie van nood-suid. Dit is 584 m lank en op sy breedste 110 m, en beslaan 'n gebied van sowat 6 ha.[1] Die mure is 10 tot 20 m hoog en is van kalksteenblokke wat fyn afgewerk is (sommige blokke kan tot 3 ton weeg).[1]
Die stad het drie ingange, twee in die ooste en een in die weste. Die hoofingang is trapesiumvormig en het dalk 'n kraaggewelf gehad;[1] dit word nouer totdat net een persoon op 'n slag kan inloop.[2][3]
Daar is meer as 550 strukture op die terrein. Almal is rond behalwe vyf, wat vierhoekig is. Net die fondamente of mure is oor; sommige mure was tot 2 m hoog en 50 cm dik.[1][2] 'n Paar is gerestoureer.
Aan die suidwestekant van die nedersetting is 'n 5,5 m hoë struktuur, bekend as El Tintero (Spaans vir "inkpot") of Templo Mayor ("hooftempel") wat die vorm van 'n omgekeerde keël het. Seremoniële argeologiese oorblyfsels is daar ontdek en daar is 'n hipotese dat die gebou as 'n sonobservatorium gebruik is.[1][2][3]
In die noordwestelike deel is 'n sektor bekend as Pueblo Alto (Spaans vir "hoë dorp"), met 'n muur van 11,5 m hoog wat deur twee smal ingange bereik kan word.[1] Noord van Pueblo Alto is 'n toringagtige struktuur bekend as Torreón ("toring") wat tot 7 m hoog is. Dit is dalk vir verdediging gebruik, want klipwapens is daar ontdek.[1][2]
Baie van die klippe by Kuelap het mens-, dier of geometriese ontwerpe op.[1] Talle grafte is ook binne die mure en die ronde strukture gevind.[1] Verder is daar waterkanale van klip, wat vermoedelik gebruik is om water na die nedersetting te gelei vanaf 'n fontein op die berg.[2]
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]
Mense het in die 5de eeu n.C. op die terrein begin woon,[1][2] maar die meeste strukture is tussen 900 en 1100 gebou.[2] Die stad kon sowat 3 000 inwoners gehad het, maar is in 1570 verlaat weens die Spaanse verowering.[4][5] As gevolg daarvan het die stad vervalle geraak en is dit deur boomwortels bedek.[5]
Kuelap is per ongeluk in 1843 herontdek deur Juan Crisóstomo Nieto, 'n regter van die stad Chachapoyas.[6] In 1870 het Antonio Raimondi 'n opname van die terrein gedoen.[7]
Die ontdekker Charles Wiener het die terrein in 1881 besoek. In 1939 het die Franse generaal Louis Langlois dit bestudeer en besonderhede van die hoofgeboue neergeskryf. Kuelap is ook bestudeer deur die argeoloë Ernst Middendorf (1887) en Adolf Bandelier (1940); die egpaar Henry en Paule Reichlen (1948); en Arturo Ruíz (1972).[7]
Sedert die 1980's doen Peruaanse en buitelandse argeoloë opgrawings en ondersoeke op die terrein.[7]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 "ZONA ARQUEOLÓGICA MONUMENTAL KUÉLAP" (in Spaans). MINCETUR. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 September 2017. Besoek op 12 Junie 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 DK Eyewitness Travel Guide: Peru (in Engels). Penguin. 2014. p. 250. ISBN 9781465432476.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Bradt, Hilary; Jarvis, Kathy (2014). Trekking in Peru: 50 Best Walks and Hikes (in Engels). Bradt Travel Guides. pp. 140, 142. ISBN 9781841624921.
- ↑ 4,0 4,1 "Kuelap Archaeological Complex - UNESCO World Heritage Centre". whc.unesco.org (in Engels). Besoek op 14 Junie 2017.
- ↑ 5,0 5,1 "Kuelap Fortress". World Monuments Fund (in Engels). Besoek op 14 Junie 2017.
- ↑ Schjellerup, Inge (1997). Incas and Spaniards in the Conquest of the Chachapoyas. p. 104. ISBN 9789185952526.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Narváez, Alfredo. "Breve historia de las Intervenciones en Kuélap". Antiguas civilizaciones en la frontera de Ecuador y Perú (in Spaans). Asociación Amigos del Museo de Sipán. pp. 31–33.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kuelap.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
