Boom

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Jump to navigation Jump to search
'n Rooihoutboom, die hoogste boomspesie op aarde

In plantkunde is 'n boom 'n meerjarige plant met 'n langwerpige stam wat gewoonlik takke en blare ondersteun. Sommige definisies van 'n boom kan nouer wees, insluitend slegs houtplante met sekondêre groei, plante wat bruikbaar is as hout of plante bo 'n bepaalde hoogte. In wyer definisies is langer palms, boomvarings, piesangs en bamboes ook bome. Bome is nie 'n taksonomiese groep nie, maar sluit 'n verskeidenheid plantspesies in wat onafhanklik 'n stam en takke ontwikkel het as 'n manier om bo ander plante uit te toring om vir sonlig te kompeteer. Die meerderheid boomspesies is angiospermae of hardehoutsoorte; baie van die res is gimnospermae of sagtehoutsoorte. Bome is geneig om langlewend te wees, sommige word etlike duisende jaar oud. Bome bestaan ​​al vir 370 miljoen jaar. Daar word beraam dat daar sowat drie biljoen volwasse bome in die wêreld is.

'n Boom het tipies baie sekondêre takke wat vry van die grond deur die stam ondersteun word. Hierdie stam bevat tipies houtagtige weefsel vir sterkte, en vaskulêre weefsel om materiaal van een deel van die boom na 'n ander te vervoer. Die meeste bome word omring deur 'n laag bas wat as 'n beskermende versperring dien. Onder die grond vertak die wortels en sprei wyd uit; hulle dien om die boom te anker en vog en voedingstowwe uit die grond te onttrek. Bo die grond verdeel die takke in kleiner takke en lote. Die lote dra gewoonlik blare, wat ligenergie opvang en dit deur fotosintese in suikers omskakel, wat die voedsel vir die boom se groei en ontwikkeling verskaf.  

Bome plant gewoonlik voort met behulp van sade. Blomme en vrugte kan teenwoordig wees, maar sommige bome, soos konifere, het eerder stuifmeelkegels en saadkeëls. Palms, piesangs en bamboes produseer ook sade, maar boomvarings produseer eerder spore.  

Bome speel 'n beduidende rol om erosie te verminder en die klimaat te modereer. Hulle verwyder koolstofdioksied uit die atmosfeer en stoor groot hoeveelhede koolstof in hul weefsels. Bome en woude bied 'n habitat vir baie spesies van diere en plante. Tropiese reënwoude is een van die mees biodiverse habitatte ter wêreld. Bome bied skadu en skuiling, hout vir konstruksie, brandstof vir kook en verhitting, en vrugte vir kos sowel as baie ander gebruike. In sommige dele van die wêreld krimp woude omdat bome afgekap word om die hoeveelheid grond wat vir landbou beskikbaar is, te vergroot. As gevolg van hul lang lewe en bruikbaarheid, is bome nog altyd eerbiedig, met heilige bome in verskeie kulture, en hulle speel 'n rol in baie van die wêreld se mitologieë.

Dit is bekend dat sommige bome soos die moerassipres (Taxodium distichum) van die oostelike Verenigde State meer as 2 000 jaar oud kan word.[1] Sade van bome kan ook lank oorleef. Verskeie sade van die Judese dadelpalm, 'n uitgestorwe variëteit van Phoenix dactylifera, is vanaf 1963 te Masada in Israel gevind. Die sade het volgens koolstofdatering uit die eerste, tweede en vierde eeue voor Christus dateer, asook die eerste eeu n.C.. Etlike hiervan is tog tussen 2005 en 2014 ontkiem en het lewenskragtige dadelpalms van albei geslagte opgelewer.[2]

Hoofboomgroepe[wysig | wysig bron]

Blomdraende plante (Magnoliophyta; angiosperme)[wysig | wysig bron]

Dikotiele (Magnoliopsida) A – F[wysig | wysig bron]

Berkeboom (voorgrond) en Moepelboom (agtergrond) in herfs
Saailing van 'n koorsboom (Acacia xanthophloea), met die twee saadlobbe (bo en onder) van 'n dikotiele plant

H – P[wysig | wysig bron]

Nyssaceae: 'n Duifboom in blom

R – Z[wysig | wysig bron]

Geelmoepel in herfs

Monokotiele (Liliopsida)[wysig | wysig bron]

'n Judese dadelpalm, Metusalag genoem, te Ketura, Israel. Hierdie manlike plant het uit 2000 jaar oue saad ontkiem.

Konifere (Pinophyta; Sagtehoutbome)[wysig | wysig bron]

Ginkgos (Ginkgophyta)[wysig | wysig bron]

Keëls, vrugte en sade van bome. Konifeersade kan dekades lank in hul keëls oorleef, voordat dit deur byvoorbeeld 'n bosbrand vrygestel word.

Broodbome (Cycadophyta)[wysig | wysig bron]

Varings (Pterophyta)[wysig | wysig bron]

Sien ook[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Georgiou, Aristos (10 Mei 2019). "2,624-Year-Old Tree Discovered In North Carolina Swamp Is One Of The Oldest On Earth". newsweek.com. Newsweek. Besoek op 6 Maart 2020.
  2. ↑ Gillan, Joanna. "The Judean Date Palm: Extinct Tree Resurrected from Ancient Seeds". Ancient Origins. ancient-origins.net. Besoek op 26 November 2020.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Boom&oldid=2491787"