Siriese alfabet
| Siriese alfabet | ||||
| ||||
| Soort skryfstelsel | Abjad | |||
| Tyd gebruik | 200 v.C. - hede | |||
| Rigting | Regs na links | |||
| Tale | Siries, Aramese dialekte | |||
| Stelsels | ||||
| Moederstelsels | ||||
| Dogterstelsels | ||||
| ISO 15924 | Syrc, 135 | |||
| Unicode | Syriac, U+0700–U+074F | |||
| Nota | ||||
| Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat | ||||
| ||||
Die Siriese alfabet is ’n skryfstelsel wat vanaf omstreeks die 2de eeu v.C. hoofsaaklik gebruik word om die taal Siries te skryf. Dit is een van die Semitiese abjads wat regstreeks van die Aramese alfabet afgelei is en toon dus ooreenkomste met die Fenisiese, Hebreeuse, Arabiese en die tradisionele Mongoolse alfabet.
Siries word van regs na links geskryf. Dit is ’n kursiewe skrif waarvan sommige letters in ’n woord, maar nie almal nie, verbind word. Dit bestaan uit 22 letters, wat almal konsonante is. Die klinkers word deur die leser ingesit of met diakritiese tekens aangedui.
Drie letters dien as aanduiders van klinkers: ’Ālaph (ܐ), die eerste letter, verteenwoordig ’n glottale sluitklank, maar ook ’n klinker aan die begin of einde van ’n woord. Die letter Waw (ܘ) is die konsonant "w", maar kan ook die klinkers "o" en "u" voorstel. Net so kan Yōdh (ܝ) die konsonant "y" of die klinkers "i" en "e" voorstel. Die letters het nes in Hebreeus en Grieks ook syferwaardes.
Vorms van die alfabet
[wysig | wysig bron]
Daar is veral drie vorms van die Siriese alfabet.
- Esṭrangelā
Die oudste, klassieke vorm is Esṭrangelā (ܐܣܛܪܢܓܠܐ), moontlik van die Griekse byvoeglike naamwoord στρογγύλη (strongylē, "gerond").[1] Hoewel dit nie meer algemeen gebruik word nie, was daar sedert die 10de eeu ’n herlewing daarvan. Dit word dikwels in akademiese publikasies gebruik.
- Serṭā
Die Wes-Siriese dialek word gewoonlik geskryf in Serṭā (ܣܪܛܐ), ook bekend as Pšīṭā (ܦܫܝܛܐ, "eenvoudig"). Die Serṭā-styl het sedert die 8ste eeu gewild geraak, waarskynlik omdat minder perkament daarvoor nodig was.
- Madnḥāyā
Die Oos-Siriese dialek word gewoonlik in Madnḥāyā (ܡܕܢܚܝܐ, "Oosters") geskryf. Dit lyk meer soos Estrangelā as die Westerse skrif en is iewers tussenin. Dit gebruik punte bo en onder letters wat op ’n ouer stelsel gebaseer is. Daar word geglo dié manier om klinkers aan te dui het gelei tot die Nikkoed-tekens vir die skryf van Hebreeus.
Letters
[wysig | wysig bron]Die onderstaande tabel dui die letters van die Siriese alfabet aan in hul losstaande vorm. Wanneer dit so geskryf word, word die letters Kāp̄, Mīm en Nūn gewoonlik geskryf met hul beginvorm vas aan hul eindvorm. Die letters ’Ālap̄, Dālaṯ, Hē, Waw, Zayn, Ṣāḏē, Rēš en Taw word nie in ’n woord vas aan die opeenvolgende letter geskryf nie. Hulle word in die tabel aangedui met ’n asterisk (*).
| Naam | Letter | Klank | Syfer- waarde |
Hebreeuse ekwivalent |
Arabiese ekwivalent | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Esṭrangelā | Madnḥāyā | Serṭā | Transliterasie | IFA | ||||
| ’Ālap̄* (ܐܠܦ) | 
|
|
|
ʾ | ʔ of nie uitgespreek |
1 | א | ا |
| Bēṯ (ܒܝܬ) | 
|
|
|
hard: b sag: ḇ (ook bh, v) |
hard: b sag: v of w |
2 | ב | ب |
| Gāmal (ܓܡܠ) | 
|
|
|
hard: g sag: ḡ (ook gh, ġ) |
hard: ɡ sag: ɣ |
3 | ג | ج, غ |
| Dālaṯ* (ܕܠܬ) | 
|
|
|
hard: d sag: ḏ (ook dh, ð) |
hard: d sag: ð |
4 | ד | د, ذ |
| Hē* (ܗܐ) | 
|
|
|
h | h | 5 | ה | ه |
| Waw* (ܘܘ) | 
|
|
|
konsonant: w klinker: ū of ō (ook u of o) |
konsonant: w klinker: u of o |
6 | ו | و |
| Zain* (ܙܝܢ) | 
|
|
|
z | z | 7 | ז | ز |
| Ḥēṯ (ܚܝܬ) | 
|
|
|
ḥ | ħ, x of χ | 8 | ח | ح, خ |
| Ṭēṯ (ܛܝܬ) | 
|
|
|
ṭ | tˤ | 9 | ט | ط |
| Yōḏ (ܝܘܕ) | 
|
|
|
konsonant: y klinker: ī (ook i) |
konsonant: j klinker: i of e |
10 | י | ي |
| Kāp̄ (ܟܦ) | 
|
|
|
hard: k sag: ḵ (ook kh, x) |
hard: k sag: x |
20 | כ ך | ك, خ |
| Lāmaḏ (ܠܡܕ) | 
|
|
|
l | l | 30 | ל | ل |
| Mīm (ܡܝܡ) | 
|
|
|
m | m | 40 | מ ם | م |
| Nūn (ܢܘܢ) | 
|
|
|
n | n | 50 | נ ן | ن |
| Semkaṯ (ܣܡܟܬ) | 
|
|
|
s | s | 60 | ס | س |
| ‘Ē (ܥܐ) | 
|
|
|
ʿ | ʕ | 70 | ע | ع |
| Pē (ܦܐ) | 
|
|
|
hard: p sag: ᵽ (ook ph, f) |
hard: p sag: f |
80 | פ ף | ف |
| Ṣāḏē* (ܨܕܐ) | 
|
|
|
ṣ | sˤ | 90 | צ ץ | ص |
| Qōp̄ (ܩܘܦ) | 
|
|
|
q | q | 100 | ק | ق |
| Rēš* (ܪܝܫ) | 
|
|
|
r | r | 200 | ר | ر |
| Šīn (ܫܝܢ) | 
|
|
|
š (ook sh) | ʃ | 300 | ש | ش |
| Taw* (ܬܘ) | 
|
|
|
hard: t sag: ṯ (ook th, θ) |
hard: t sag: θ |
400 | ת | ت, ث |
Unicode
[wysig | wysig bron]Die Siriese alfabet is tot die Unicode-standaard gevoeg in September 1999, met die uitreiking van weergawe 3.0. Die Unicode-blok daarvoor is U+0700–U+074F.
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Hatch, William (1946). An album of dated Syriac manuscripts. Boston: The American Academy of Arts and Sciences, herdruk in 2002 deur Gorgias Press. ISBN 1-931956-53-7.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Siriese skrif.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
