Stralingschemie
Stralingschemie is 'n tak van chemie wat chemiese transformasies bestudeer in materiale wat aan hoë-energie bestraling blootgestel word. Dit word dikwels as 'n tak van die fisiese chemie beskou. Dit gebruik straling as die inisieerder van chemiese reaksies, as 'n bron van energie wat die energiebalans ontwrig in stabiele stelsels. So kan chemiese reaksies aan die gang gesit word wat anders glad nie waargeneem word nie.[1]
Stralingschemie kan so as 'n jonger suster van die fotochemie beskou word, wat dieselfde met lig doen, 'n vorm van elektromagnetiese energie. In stralingschemie is dit nogtans gewoonlik ioniserende straling soos radioaktiewe straling, kosmiese straling ens. pleks van lig. [1]
Stralingschemie handel egter nie oor die chemie van radioaktiewe elemente of isotope nie. Dit is die onderwerp van die kernchemie. Stralingschemie gebruik radioaktiewe stowwe net as 'n bron van bestraling, wat altyd fisies van die bestraalde sisteem geskei genou word.[1]
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Die begin[wysig | wysig bron]
Die oorsprong van stralingschemie, as 'n nuwe wetenskap, kan teruggevoer word tot die einde van die 19de eeu, net 'n paar jaar na die ontdekking van X-strale. Dit is nie verbasend dat chemiese effekte van X-strale reeds vinnig daarna waargeneem is nie Selfs relatief sagte X-strale (met 'n lae energie van 100-200 keV) bestaan uit kwantums wat die kapasiteit besit om atome en molekules in 'n aangeslane toestand te bring of te ioniseer. Bestraling kan tienduisende molekulêre bindings breek.[1]
Die ontledingsmetodes om dit te bestudeer was egter nog baie ongevoelig in hierdie begintyd, hoewel kort daana besef is dat hierdie straling fotografies vasgelê kan word. Die ontleding van silwersoute soos AgBr onder bestraling, waarop fotografie gebaseer was, is 'n voorbeeld van stralingschemie.
Later ontwikkelings[wysig | wysig bron]
'n Belangrike ontwikkeling was die ontdekking van die kragtigste chemiese reduseermiddels wat as gesolvateerde (of gehidrateerde) elektrone bekend is. Die koms van 'n tegniek bekend as polsradiolise in die 1960's het die grense van die chemiese kinetika verlê. Die vinnigste diffusie-beheerde reaksies is hiermee direk waargeneembaar geword. Hierdie kinetiese navorsing is belangrik vir navorsers wat bestraling toepas in studies van omgewings- en biologiese probleme, in mediese terapie (radioterapie), en in modellering van probleme in industriële verwerking en reaktortegnologie.[1] Radioterapie, soos bestraling van gewasse is 'n toepassing van stralingschemie omdat die straling vrye radikale in die gewas vrystel wat die kankerselle dood.
Gebruike[wysig | wysig bron]
Praktiese toepassings van stralingchemie is vandag uitgebrei na baie velde, insluitend gesondheidsorg, voedsel en landbou, vervaardiging en telekommunikasie. Betreklik min mense is nogtans bewus van die verskeidenheid bydraes van hierdie grootliks verskuilde tak van wetenskap.[1]
