Dodetempel van Amenhotep III
Koördinate: 25°43′16″N 32°36′36″O / 25.721°N 32.610°O
| Dodetempel van Amenhotep III | ||
| ||
| Lugfoto van die dodetempel. | ||
| Land |  Egipte
| |
| Soort | Dodetempel | |
| Streek | Bo-Egipte | |
| Geskiedenis | ||
| Bouer | Die amptenaar Amenhotep, seun van Hapoe | |
| Kulture | Antieke Egipties | |
Die Dodetempel van Amenhotep III, ook bekend as Kom el-Hettân, is tydens die bewind van die 18de Dinastie van die Nuwe Ryk van Egipte vir farao Amenhotep III laat bou deur die argitek, skriba en amptenaar Amenhotep, seun van Hapoe.[1] Die dodetempel is aan die westeroewer van die Nyl geleë, oorkant die stad Luxor aan die oosteroewer. In dié tyd was die Dodetempel van Amenhotep III die grootste een wat in die Thebaanse Dodeakker gebou is.[1]
Net dele van die tempel is nog oor, asook die Kolosse van Memnon, twee groot klipstandbeelde van 18 m hoog by die ingang.[2] Omdat die tempel relatief naby die rivier gebou is, het die jaarlikse Nylvloede die terrein vinnig laat agteruitgaan.
Volgens nuwe navorsing kan die grootste verwoesting egter aan 'n aardbewing toegeskryf word.[3] Daar is lank geglo die aardbewing het omstreeks 27 v.C. plaasgevind, maar 'n ondersoek van die ruïnes en kolosse het getoon dit was nader aan 1200 v.C. Bykomende aardbewings ná die een in 1200 v.C. kan egter nie buite rekening gelaat word nie.[3]
.jpg)
Uitgrawings[wysig | wysig bron]
Dr. Hourig Sourouzian het in die vroeë 2000's die eerste uitgrawings gedoen. Die terrein is ook deur dr. Zahi Hawass besoek, hoewel uitgrawings by die dodetempel reeds in die laat 1900's gedoen is. Die uitgrawings sedert die vroeë 2000's het nuwe inligting verskaf oor onder meer die noordemuur, onversierde granietstukke, lyste van Nubiese dorpe om die Nyl en standbeelde van rooi graniet.[4] Onlangse argeologiese navorsing het getoon die tempel was gebou op 'n natuurlike, lang hoogte wat bo die vlak van die Nuwe Ryk se vloedvlakte uitgestyg het.[5] Daarom was die tempelterrein aan die westekant meestal droog en sou dit net oorvloei het tydens buitengewoon kwaai vloede.
Nog 'n belangrike ontdekking deur dieselfde projek was dié van 'n voorheen onbekende tak van die Nyl wes van die Nylvallei.[5][6] Dit het min of meer suid-noord gevloei, met die Kolosse van Memnon aan die westeroewer van die rivier. Dit sou 'n dramatiese ingang na die tempelkompleks van die rivier se kant af verskaf het.[5] Dié tak het dan noord verby die Ramesseum en ander dodetempels gevloei voordat dit weer ooswaarts gebuig en iewers oorkant die Karnaktempel weer by die hoofrivier aangesluit het.[6] Dieselfde tak is moontlik gebruik in die verskeie optogseremonies wat die tempels aan die oosteroewer en dié aan die westeroewer verbind het.[6] Dit is ook waarskynlik gebruik om boumateriaal af te lewer, insluitende die kolosstandbeelde.[5]
Uitleg[wysig | wysig bron]
Die tempel het na die ooste gewys, waarskynlik omdat die son daar opgekom het: Amenhotep III het die songod Amoen aanbid. Voor die tempel staan die Kolosse van Memnon, en sodra 'n mens die tempel binnegaan, lei die lang suilesaal na die sonhof. Die hele gebied is omring deur drie mastorings, of poorte.[4]
Die sonhof is verdeel in die noordelike en suidelike helftes en bestaan uit standbeelde van beide Amenhotep III en die gode. Aan die noordekant is standbeelde van bruin kwartsiet van Benede-Egipte, en aan die suidekant van rooi graniet van Aswan in Bo-Egipte.[7]
Belangrikste vondste[wysig | wysig bron]
Standbeelde[wysig | wysig bron]
Daar is honderde of moontlik duisende standbeelde in die tempel. Baie beelde is uniek aan die tempel en die skaarste en vorm van die beelde is ook spesifiek van dié tempel. Die meeste beelde was vir gode (soos Sechmet, 'n godin met die kop van 'n leeu), diere (soos 'n leeu-krokodilsfinks, jakkalse, kewers en 'n wit seekoei), ander Egiptiese gode en Amenhotep III as 'n god.
Die doel van die beelde stem ooreen met dié van die dodetempel: die Sed-fees.[8] In die fees is baie rituele wat Amenhotep as die god Sed voorstel.
Die standbeelde van Sechmet het 'n belangrike rol in die rituele feeste gespeel. Van die beelde staan, ander sit, en ander hou 'n papirussepter in die linkerhand en 'n anch (die simbool van die lewe) in die regterhand. Jean Yoyotte, 'n Franse Egiptoloog, meen die godin Sechmet speel 'n belangrike rol as verskaffer van helende eienskappe, wat bedoel is om enige siektes van Amenhotep III te heel. Sy speel ook 'n belangrike rol in die koninklike jubileum: "om die sonkoning te beskerm teen die vyande van die son".[9]
.2.JPG)
Twee spesifieke rituele waarin die ander dierestandbeelde gebruik is, is die sonritueel en die skepping van die lugkaart. Laasgenoemde is deur die hele 18de Dinastie in die dodetempels te sien, veral in dié van Toetmoses III, om die gode van die hemele te vereer.
Beelde van Sechmet is gebruik in die skepping van die lugkaart, so ook die leeu-krokodilsfinks, beelde van 'n seekoei en van 'n bul.
Onlangse uitgrawings om die mastorings het verskeie kolosse deur die hele tempel onthul. Die merkbaarstes is die Kolosse van Memnon by die eerste mastoring.
Fragmente van 'n kwartsietkolos, soos die bors, omgevalle torso en knie, is agter die Kolosse van Memnon ontdek. Naby die tweede mastoring is nog 'n kolos van Amenhotep III gevind.
'n Ondersoek van die voetstukke van die kolosse het beelde onthul van die vereniging van Egipte en ander lande wat onder Egiptiese heerskappy was.[4]
Erdewerk[wysig | wysig bron]
Van die erdewerk is deur die Belgiese Egiptoloog Laurent Bavay ondersoek. Hy het ringgebaseerde bekers, bierkanne en wynglase ontdek. Dit is gevind in die sonhof en derde mastoring.[10]
Erdewerk wat in die tempel ontdek is, kan teruggespeur word na beide die Nuwe Ryk en die latere Romeinse tydperk. Boonop verskaf potskerwe wat op die noordelike muur van die tempel gekry is, bewyse vir die voorkoms van aardbewings.[11]
Steles[wysig | wysig bron]
Die twee belangrikste steles wat in die dodetempel gevind is, is die noordelike en suidelike stele. Die noordelike stele, in die suilesaal, het verskeie kere in 2010-'12 bewaringspogings ondergaan. Ook die suidelike stele is in die middel van die 20ste eeu heropgerig. Dit noem dat Amenhotep III die tempel as “vergroot” beskryf het.[12][13]
Die tempel se toekoms[wysig | wysig bron]
Dr. Zahi Hawass, Mansour Boraik, Ali el-Asfar en Ibrahim Soliman wil die artefakte van die Dodetempel van Amenhotep III na die oorspronklike terrein terugbring, want hulle is in verskillende museums versprei. Uitgrawings van baie nuwe standbeelde en kolosse duur voort, maar baie is deur die aardbewing beskadig en moet nog heropgerig en vertoon word. Die hoop is om 'n opelugmuseum daar te stel en bewustheid te skep oor die belangrikheid van bewaring op die terrein; weens 'n gebrek aan fondse is egter nog min vordering daarmee gemaak.[13]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 Kozloff, Arielle; Bryan, Betsy (1992). Egypt's Dazzling Sun: Amenhotep III and His World. Cleveland Museum of Art Bookstore. ISBN 0940717166.
- ↑ Wilkinson, Richard (2000). The Complete Temples of Ancient Egypt. Thames & Hudson. ISBN 9780500051009.
- ↑ 3,0 3,1 Karakhanyan, Arkadi; Avagyan, Ara; Sourouzian, Hourig (2010), "Archaeoseismological studies at the temple of Amenhotep III, Luxor, Egypt" (in en), Ancient Earthquakes (Geological Society of America), doi:10.1130/2010.2471(17), ISBN 978-0-8137-2471-3, https://pubs.geoscienceworld.org/books/book/626/chapter/3805895, besoek op 2021-04-27
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Sourouzian, Hourig (2005). "Recent Discoveries and new Southern Place Names at the Mortuary Temple of Amenhotep III, Kom el-Hettân". Sudan and Nubia. 9: 76–81.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Toonen, W.H.J.; Graham, A.; Masson-Berghoff, A.; Peeters, J.; Winkels, T.G.; Pennington, B.T.; Hunter, M.A.; Strutt, K.D.; Barker, D.S.; Emery, V.L.; Sollars, L.; Sourouzian, H. (1 Junie 2019). "Amenhotep III's Mansion of Millions of Years in Thebes (Luxor, Egypt): Submergence of high grounds by river floods and Nile sediments". Journal of Archaeological Science: Reports. 25: 195–205. doi:10.1016/j.jasrep.2019.03.003. S2CID 146471744.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Toonen, Willem H. J.; Graham, Angus; Pennington, Benjamin T.; Hunter, Morag A.; Strutt, Kristian D.; Barker, Dominic S.; Masson‐Berghoff, Aurélia; Emery, Virginia L. (2018). "Holocene fluvial history of the Nile's west bank at ancient Thebes, Luxor, Egypt, and its relation with cultural dynamics and basin-wide hydroclimatic variability". Geoarchaeology. 33 (3): 273–290. doi:10.1002/gea.21631.
- ↑ Kozloff, Arielle (2012). Amenhotep III: Egypt's Radiant Pharaoh. Cambridge University Press. ISBN 978-1107638549.
- ↑ Quirke, Stephen (1999). "The Statue Program for the Mortuary Temple of Amenhotep III". The Temple in Ancient Egypt: New Discoveries and Recent Research. British Museum. pp. 57–67. ISBN 0714109932.
- ↑ Sourouzian, Hourig (2007). "The Temple of Amenhotep III at Thebes: Excavations and Conservtion at Kom el-Hettân. Fourth report on the sixth, seventh, and eighth season in 2004, 2004-2005, and 2006. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Institut". Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Institut. 63: 247–335.
- ↑ Sourouzian, Hourig (2004). "The temple of Amenhotep III at Thebes: excavation and conservation at Kom el-Hettân. Third report on the fifth season in 2002/2003". Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. 60: 171–236.
- ↑ Sourouzian, Hourig (2011). "Fifth Report on Excavation and Conservation Work at Kôm El-Hettan Fom 9th to 12th seasons (2007-2010)". Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Institut. 85: 273–304.
- ↑ Stiftung, Gerda Henkel. "Conservation work at the temple of Amenhotep III at Thebes, By The Colossi of Memnon and Amenhotep III Temple Conservation Project". L.I.S.A. WISSENSCHAFTSPORTAL GERDA HENKEL STIFTUNG (in Duits). Besoek op 7 Mei 2021.
- ↑ 13,0 13,1 "DAEA". msu-anthropology.github.io (in Engels). Besoek op 7 Mei 2021.
Skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Dodetempel van Amenhotep III.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
