Ghwano

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
'n Nes van ghwano.
'n Rots wat met ghwano bedek is aan die kus van Kalifornië (VSA)

Ghwano is die ontlasting (droë mis) van vlermuise en voëls. Dit is besonder hoog aan stikstof, fosfaat en kalium, drie voedingstowwe wat noodsaaklik is vir die groei van plante. Daarom word dit dikwels as bemesting gebruik om plante vinniger te laat groei. Dit word op eilande waar seevoëls woon, bv. Voëleiland naby Lambertsbaai, ontgin.

Minerale[wysig | wysig bron]

Van die minerale wat in ghwano aangetref word is fosfaatminerale soos hidroksielapatiet, brushiet, taranakiet en variskiet[1] en stikstofminerale soos teschemacheriet.

Ghwanovoëls[wysig | wysig bron]

'n Klein aantal soorte van Suid-Afrika se inheemse seevoëls staan as ghwanovoëls bekend. Hulle kom in kolonies op eilande naby die kus voor waar hulle nes maak en broei.

Ghwano in al sy glorie[wysig | wysig bron]

Die mis, sogenaamde ghwano, wat hierdie voëls in hul broeikolonie lewer, word elke jaar aan die einde van die somer versamel, net voor die eerste winterreëns. Dit is 'n natuurlike en baie waardevolle bemestingstof. Die Departement van Nywerheidswese se onderafdeling Ghwano-eilande, versamel dit en verkoop dit aan boere. Die eilande mag alleenlik met 'n permit besoek word. Sommige van die voëls is beskerm.

Ghwano kan net versamel in daardie dele waar dit feitlik nooit reën nie. Of waar die reënseisoen eers na die broeityd kom.

Namibië[wysig | wysig bron]

Die meeste ghwano-eilande is natuurlike broeiplekke van seevoëls, maar in Namibië (Suidwes-Afrika) is 'n aantal jare gelede 'n interessante onderneming begin. Plek-plek aan die kus is deur private inisiatief platforms opgerig waarop die voëls in groot getalle kom sit en selfs nes maak. So kan ghwano versamel word.

Belangrike ghwano-eilande aan die Suid-Afrikaanse kus[wysig | wysig bron]

Ghwano-eiland Ligging
Dasseneiland 50 km van Kaapstad
Malgas Saldanhabaai
Jutteneiland Saldanhabaai
Marcuseiland Saldanhabaai
Voëleiland Lambertsbaai
Witmalgasse (Morus capensis) op Voëleiland in Lambertsbaai

Soorte voëls wat ghwano lewer[wysig | wysig bron]

Daar is hoofsaaklik drie soorte seevoëls wat ghwano lewer. Die trekkormorant of trekduiker is die vernaamste verskaffer van ghwano.

Afrikaanse naam Latynse naaam Eiers Nes
Kaapse- of

Witmalgas

Morus capensis 1 keëlvormige ghwanohopie, hol van bo
Trekkormorant of trekduiker Phalacrocorax capensis 2-3 kalkwit stokkies en seewier
Kaapse pikkewyn 1-3 wit holte in grond of tussen klippe met vere en seewier
Swartvoetpikkewyn of Brilpikkewyn Spheniscus demersus 1 geharde mis

Die brilpikkewyn word deur die IUBN as 'n kwesbare spesie geklassifiseer omdat die bevolkingstal besig is om drasties te daal. Hul eiers word onder andere deur bruinroofmeeue uit die neste gesteel.

Sien ook[wysig | wysig bron]

Bronnelys[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]