Isokrates
Isokrates (436 v.C. - 338 v.C.) was 'n Griekse skrywer, filosoof en politikus.
Isokrates was een van die min skrywers van die oudheid wat byna 100 jaar gelewe het. In die loop van sy lewe het hy die gebeure van 'n eeu meegemaak, van net voor die begin van die Peloponnesiese oorlog tot ná die oorwinning van Philippos II van Masedonië in die Slag van Chaeronea.
Hy het uit 'n ryk familie gekom. Sy vader, Theodorus van Erchia, het 'n fabriek vir musiekinstrumente besit. Hy het gesorg dat sy kinders 'n goeie opvoeding ontvang het. Isocrates het baie te danke aan sy later leermeesters, waarvan die belangrikste die sofiste van die laat 5de eeu was: Protagoras, Prodicus en Gorgias. Alhoewel Isocrates Gorgias nie as 'n onderwyser noem nie, verskaf hy wel gedetailleerde inligting oor sy lewe en sy verdienste uit onderrig in Thessalië. Cicero rapporteer Isokrates se voogdyskap in Thessalië onder Gorgias, terwyl Quintilianus na Isokrates verwys as die bekendste van Gorgias se leerlinge.
Die rol wat Sokrates gespeel het, is onduidelik: In Plato se Phaedrus word Isokrates Sokrates se hetairos genoem, terwyl hy volgens Zosimus Sokrates se leerling was. Volgens sekere getuienis, wat word bevestig deur Dionisius van Halikarnassus, was Isokrates die leerling van die gematigde politikus Theramenes, wat deur die Dertig vermoor is. Dit is egter eerder 'n aanduiding van politieke steun en oortuigings wat deur die twee mans gedeel word as 'n “onderwyser-leerling”-verhouding.
Skrywer vir die geregshowe[wysig | wysig bron]
Na die einde van die Peloponnesiese Oorlog het Isokrates finansiël swaargekry en het hy aanvanklik (omstreeks 402–390 v.C.) as logograaf gewerk, 'n beroep waarvan hy in sy later werk geen melding maak nie. Hy het dit as minderwaardig beskou..
Volgens Dionysius van Halikarnassus het Isokrates se aktiwiteit as logograaf egter sy wedywering met Aristoteles op die voorgrond gebring, aangesien laasgenoemde beweer het dat baie bundels (desmai) van Isokrates se forensiese toesprake by die boekhandelaars beskikbaar was. Maar sy aanneemseun Aphareus voer aan dat sy pa geen toesprake vir die geregshowe. Die mees waarskynlike is dat Isocrates 'n paar toesprake vir die regshowe geskryf het, maar nie baie nie. Dit word bevestig deur Cephisodorus, Isokrates se leerling en verdediger. Die feit dat 6 geregtelike toesprake deur Isokrates oorleef het, is 'n sterk aanduiding ten gunste van sy logografiese aktiwiteit.
Latere lewe[wysig | wysig bron]
Na 390 v.C., rondom die tyd dat sy skool gestig is, is Isocrates as 'n toringfiguur in kwessies van onderwys en publisisme erken. As gevolg van sy swak stem en fisieke onvermoë om voor skares te verskyn het hy die podium vermy en sy gehoor deur net die geskrewe woord benader. Hy het sy leerlinge 'n omvattende kurrikulum van retoriese en politieke onderwys verskaf wat daarop mik om hulle goed te leer praat en reg te dink. Hy het 'n "skool vir burgerskap" gestig. Hy het sleutelbelang geplaas op ponein ("swoeg, arbeid") en intellektuele aktiwiteit aan ernstige swoeg gelykgestel. Sy bekendste leerlinge sluit die Atheense generaal Timotheus, seun van Conon, in, aan wie Isocrates in Antidosis 'n dramatiese apologetiese enkomium opgedra het.
Vyftig jaar lank het hy epideiktiese toesprake geskryf en onderrig aan sy retoriese skool gegee. Dit het Isocrates se aktiwiteitsvelde gevorm en sy fisiese onvermoë om voor die publiek te verskyn, het hom nie gedwing om in die duisternis of volslae vergetelheid te versink nie.
Isocrates het sy die ambisie van 'n suksesvolle redenaar deur die geskrewe woord aangeneem, soos uiteengesit in sy eie retories-opvoedkundige sisteem: In Aan Nikokles prys Isokrates die raadgewende rol wat die antieke digters Theognis, Hesiodus en Phocylides gespeel het. Isocrates het hierdie rol van 'n berader met absolute konsekwentheid in byna elke toespraak wat hy geskryf het, nagevolg, of hy nou leerlinge, monarge of hele politieke gemeenskappe toegespreek het. Dié paradigma is sentraal tot die Isokratiese ideologie en nie bloot 'n retoriese topos nie. Die konsep van die ideale politieke leier, interne politieke stabiliteit, eenheid tussen die Grieke en die veldtog teen die Perse (die Pan-Helleniese ideaal) is die sleutelkwessies in sy politieke besinning. Hy het hierdie doelwitte met buitengewone konsekwentheid regdeur sy lewe nagevolg. Hy het nie net sy tuisland Athene aangespreek op hul verwesenliking nie maar ook die kragtige figure van sy era, wat hy dikwels in sy werke idealiseer.[1]
Op latere ouderdom het Isocrates met Plathane getrou, wat, volgens antieke bronne, die weduwee of dogter van die sofis Hippias van Elis was en het die jongste van haar drie seuns, Aphareus aangeneem. Sy gesondheid het verswak en hy het kort na die Slag van Chaeronea (338 vC) gesterf. Hy is by die familiegraf in Cynosarges, effens buite Athene, begrawe.
Manuskripte[wysig | wysig bron]
Die manuskrip-oordrag van Isocrates, wat uit meer as 100 kodeks3 bestaan, kan in twee hooftakke onderskei word: die eerste bestaan uit die kodeks Urbinas 111 uit die 9de eeu, waaruit Vaticanus 936 (omstreeks 1300) en Ambrosianus (E, 14de eeu) afstam. Die tweede tak bestaan uit die sogenaamde Vulgatamanuskripte, wat voor die ontdekking van Urbina III gebruik is, waarvan die belangrikste Vaticanus 65 (1063 n.C.), Laurentianus 87.14 (13de eeu), Parisinus 2932 (15de eeu) en Laurentianus 58.5 (15de eeu) is. Afgesien van bogenoemde manuskripte, waarop kontemporêre kritiese uitgawes gebaseer is, is daar baie ander meer onlangse van mindere waarde.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Alexiou, Evangelos (2020). "5. Isocrates". Greek Rhetoric of the 4th Century BC: The Elixir of Democracy and Individuality. Berlin, Boston: De Gruyter. pp. 96–158. doi:10.1515/9783110560145-005.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
Normdata  |
|
|---|