J.A. Heese
Dr. Johannes August Heese (Paarl, Kaapkolonie, 11 November 1907 – Strand, Suid-Afrika, 6 November 1990) was ’n onderwyser, skoolhoof, geskiedskrywer en baanbreker op die gebied van familienavorsing in Suid-Afrika.
Lewensloop
[wysig | wysig bron]Heese se ouers was Johannes Friedrich Gysbert Reitz Heese en Hester Francina de Villiers. Ses seuns en vier dogters is uit dié huwelik gebore. ’n Broer van dr. Heese, Japie Heese, was ’n skrywer van toneelstukke en prosa, terwyl dr. Karl Willem (Kalie) Heese 'n NG predikant en met die skryfster Hester Heese getroud was. Dr. Heese het sy skoolopvoeding ontvang aan die laerskool op Hugenoot, Paarl, en aan die Paarl Gimnasium. Hy voltooi sy universiteitsopleiding aan die Universiteit Stellenbosch (1925–'29) en verwerf sy D.Ed. in 1942 met die sproefskrif Onderwys in Namakwaland. Heese het jare lank as onderwyser in Kaapland gewerk op Vryburg, Philipstown, Durbanville, Reivilo en Springbok in Namakwaland. Daarna was hy van 1943 tot 1949 skoolhoof op Kamieskroon en van 1950 tot 1963 op Uniondale. Hy was ook lank sekretaris en tesourier van die Genealogiese Genootskap van Suid-Afrika (GGSA), waarvan hy ’n stigterslid was, en het ’n sleutelrol in die behoud van die jong genootskap gespeel.
Ná sy aftrede het hy die res van sy lewe tot amper aan die einde aan genealogiese werk in die NG Kerkargief gewy, waarvan hy vakkundige assistent was van 1964 tot 1969. Sy baanbrekerswerk Herkoms van Afrikaners 1657–1867 (1971) was sy mees omstrede werk, maar het ook die kroon gespan op sy argiefstudie.[1] Talle artikels uit sy pen het in Familia, kwartaalblad van die GGSA, verskyn. Ten tyde van sy dood het hy twee dele voltooi en was besig met die derde deel van die ambisieuse Suid-Afrkaanse Genealogie-reeks. Familienavorsing in Suid-Afrika is baie dank verskuldig aan die baanbrekerswerk wat hy gedoen het.[2]
Nog ’n belangwekkende werk is Slagtersnek en sy mense oor die Slagtersnek-rebellie. Minstens vyf gedenkboeke oor NG gemeentes het uit sy pen verskyn, naamlik oor Brandfort (1975), Parow (1967), Peddie (1973), Uniondale (1966) en Worcester (1971).
Eerbewyse
[wysig | wysig bron]Dr. Heese het in 1982 die eerste D.F. du Toit-Malherbeprys vir Genealogiese Navorsing van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns ontvang. Dis in 1976 ingestel met 'n erflating van R3 000 uit die boedel van dr. D.F. du Toit Malherbe. Dit word sedert 1980 elke drie jaar toegeken "vir 'n hoogstaande publikasie of reeks van hoogstaande publikasies in Afrikaans op die gebied van genealogie wat voor die begin van die bekroningsjaar verskyn het. Die publikasie(s) moet duidelik bewys lewer van oorspronklike navorsing."[3]
Gesinslewe
[wysig | wysig bron]Heese was getroud met Magdalena Elizabeth du Toit van Brandfort in die Vrystaat.
Heese was 'n neef van eerw. Daniel Heese, wat in 1901 op bevel van Breaker Morant geskiet is.
Bronne
[wysig | wysig bron]- (af) Heese, dr. J.A. 1966. Die kerk in die wolke. Eeufees-Gedenkboek Uniondale 1866-1966. Uniondale: NG Kerkraad.
- (af) Heese, dr. J.A. 1970. Nederduitse Gereformeerde Kerk Worcester Gedenkboek, 1821–1971. Worcester: NG kerk.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (af) Verstaan die Slagtersnek-opstand beter met Slagtersnek en sy mense deur JA Heese Geargiveer 14 April 2016 op Wayback Machine. URL besoek op 30 Julie 2016.
- ↑ (af) Die stigterslede van Genealogiese Genootskap van Suid-Afrika Familia Jaar / Jaargang xxviii / 1991, deur Margaret Cairns. URL besoek op 30 Julie 2016.
- ↑ (af) Akademiepryse 1909– Geargiveer 11 Desember 2015 op Wayback Machine. URL besoek op 30 Julie 2016.