Kharosthi

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Kharosthi
’n Stuk papier met die Kharosthi-skrif, 2de-5de eeu; Xinjiang-museum.
’n Stuk papier met die Kharosthi-skrif, 2de-5de eeu; Xinjiang-museum.
Soort skryfstelsel   Abugida
Tyd gebruik c. 4de eeu v.C - 3de eeu n.C.
Rigting Regs na links
Tale Gandhari, Sanskrit
Stelsels
Moederstelsels
Susterstelsels
ISO 15924 Khar, 305
Unicode Kharoshthi,
U+10A00 - U+10A5F
Nota
Hierdie bladsy kan fonetiese IFA-simbole of letters uit ander alfabette bevat
Portaal  Portaalicoon   Skryfstelsels

Kharosthi of Kharoṣṭhī is ’n antieke Indiese skrif wat deur die Gandhara-kultuur van die noordwestelike deel van Suid-Asië (hoofsaaklik hedendaagse Afganistan en Pakistan) gebruik is om Ghandari (’n dialek van Prakrit) en Sanskrit te skryf. Dit is ’n abugida, ’n soort lettergreepstelsel, wat van minstens die middel van die 3de eeu v.C. gebruik is totdat dit in omstreeks die 3de eeu n.C. uitgesterf het.

Letters[wysig | wysig bron]

Kharosthi is meestal van regs na links geskryf, maar in sommige inskripsies is reeds van links na regs geskryf, ’n neiging wat algemeen was in latere Suid-Asiese skrifte. Elke lettergreep bestaan uit ’n konsonant en kort a-klank; ander klinkers word met leestekens aangedui. Onlangs is bewyse gevind dat die letters ’n volgorde gehad het wat nou bekend is as die "Arapacana"-alfabet is. Soos dit in Sanskrit-dokumente bewaar gebly het, is die volgorde:

a ra pa ca na la da ba ḍa ṣa va ta ya ṣṭa ka sa ma ga stha ja śva dha śa kha kṣa sta jñā rtha (of ha) bha cha sma hva tsa gha ṭha ṇa pha ska ysa śca ṭa ḍha

Sommige variasies kom in bestaande dokumente voor in die getal en volgorde van die letters. Kharosthi het net een klinker gehad wat aan die begin van woorde gebruik is. Ander beginklinkers gebruik dieselfde teken met leestekens bygevoeg.

Kharosthi a.svg a Kharosthi i.svg i Kharosthi u.svg u Kharosthi e.svg e Kharosthi o.svg o Kharosthi ri.svg
Kharosthi k.svg k Kharosthi kh.svg kh Kharosthi g.svg g Kharosthi gh.svg gh
Kharosthi c1.svg c Kharosthi ch.svg ch Kharosthi j.svg j Kharosthi ny.svg ñ
Kharosthi tt.svg Kharosthi tth.svg ṭh Kharosthi dd.svg Kharosthi ddh.svg ḍh Kharosthi nn.svg
Kharosthi t.svg t Kharosthi th.svg th Kharosthi d.svg d Kharosthi dh.svg dh Kharosthi n.svg n
Kharosthi p.svg p Kharosthi ph.svg ph Kharosthi b.svg b Kharosthi bh.svg bh Kharosthi m.svg m
Kharosthi y.svg y Kharosthi r.svg r Kharosthi l.svg l Kharosthi v.svg v
Kharosthi sh.svg ś Kharosthi ss.svg Kharosthi s.svg s Kharosthi h.svg h
Kharosthi kk.svg Kharosthi ttth.svg ṭ́h

Syfers[wysig | wysig bron]

Kharosthi het ’n stel syfers ingesluit wat herinner aan die Romeinse stelsel.[1]

Kharosthi 1a.svg 1 Kharosthi 2a.svg 2 Kharosthi 3a.svg 3 Kharosthi 4a.svg 4 Kharosthi 10.svg 10 Kharosthi 20.svg 20 Kharosthi 100.svg 100 Kharosthi 1000.svg 1000

Unicode[wysig | wysig bron]

Kharosthi is tot die Unicode-standaard gevoeg in Maart 2005, met die uitreiking van weergawe 4.1. Die Unicode-blokdaarvoor is U+10A00—U+10A5F.

Sien ook[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Graham Flegg, Numbers: Their History and Meaning, Courier Dover Publications, 2002, ISBN 978-0-486-42165-0, bl. 67f.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]