Mid-Atlantiese Rug
Die Mid-Atlantiese Rug is 'n mid-oseaanrif ('n divergente plaatgrens) op die bodem van die Atlantiese Oseaan en deel van die langste bergreeks in die wêreld. In die Noord-Atlantiese Oseaan skei die rug Noord-Amerika van Europa en Afrika, onderskeidelik noord en suid van die Azores-drieplaatpunt. In die Suid-Atlantiese Oseaan skei dit Afrika en Suid-Amerika.
Hoewel die rif meestal onder die water loop, is dele daarvan hoog bo die seevlak opgelig, soos in Ysland. Die rif sprei uit teen sowat 2,5 cm per jaar.[1]
Ontdekking[wysig | wysig bron]
Nadat vermoed is 'n Mid-Atlantiese rif bestaan, is dit in 1872 bevestig.[2][3] Tydens 'n ekspedisie met die skip HMS Challenger het die span wetenskaplikes aan boord, onder Charles Wyville Thomson, 'n groot opstaande rif in die middel van die Atlantiese Oseaan ontdek terwyl hulle op soek was na 'n geskikte ligging vir 'n toekomstige Transatlantiese telegraafkabel.[4]
Die bestaan van so 'n rif is in 1925 met sonar bevestig.[5] Daar is bevind dit strek van Kaap Agulhas tot in die Indiese Oseaan.[6]
In die 1950's is die oseane van die wêreld gekarteer en daar is bevestig die Mid-Atlantiese Rug bestaan uit 'n vreemde kombinasie van valleie en riwwe,[7] met sy sentrale vallei wat seismologies aktief en die episentrum van baie aardbewings is.[8][9]
Later is ontdek die rug is deel van 'n 40 000 km lange, feitlik aaneenlopende stelsel van mid-oseaanriwwe op die bodem van al die Aarde se oseane.[10] Dié ontdekking het gelei tot die teorie dat die seebodem uitsprei en dat die kontinente skuif vanweë plaattektoniek.
Dit is sentraal tot die teorie van Pangaea, 'n hipotetiese superkontinent wat sowat 180 miljoen jaar gelede begin opbreek en uiteengedryf het.
Noemenswaardige kenmerke[wysig | wysig bron]
Die Mid-Atlantiese Rug sluit 'n diep skeurvallei in wat met die as van die rif langs loop en feitlik net so lank soos die rif is. Dié skeur is in werklikheid die grens tussen aangrensende tektoniese plate, waar magma van die aardmantel die seebodem bereik, as lawa uitbars en nuwe korsmateriaal vir die plate skep.
Naby die ewenaar word die Mid-Atlantiese Rug in die noordelike en suidelike rug verdeel deur die Romanche-trog, 'n nou seetrog met 'n maksimum diepte van 7 758 m, een van die diepste plekke van die Atlantiese Oseaan. Die trog vorm egter nie 'n grens tussen enige tektoniese plate nie.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ USGS (5 Mei 1999). "Understanding plate motions". Besoek op 13 Maart 2011.
- ↑ Searle, R. (2013). Mid-Ocean Ridges. Cambridge University Press. pp. 3–4. ISBN 9781107017528.
- ↑ Hsü, Kenneth J. (1992). Challenger at Sea: A Ship That Revolutionized Earth Science. Princeton University Press. p. 57. ISBN 978-0-691-08735-1.
- ↑ Redfern, R.; 2001: Origins, the Evolution of Continents, Oceans and Life, University of Oklahoma Press, ISBN 1-84188-192-9, p. 26
- ↑ Alexander Hellemans en Brian Bunch, 1989, Timeline of Science, Sidgwick and Jackson, Londen
- ↑ "Stein, Glenn, A Victory in Peace: The German Atlantic Expedition 1925–27, June 2007". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Maart 2016. Besoek op 23 Junie 2010.
- ↑ Ewing, W.M.; Dorman, H.J.; Ericson, J.N.; Heezen, B.C. (1953). "Exploration of the northwest Atlantic mid-ocean canyon". Bulletin of the Geological Society of America. 64 (7): 865–868. doi:10.1130/0016-7606(1953)64[865:eotnam]2.0.co;2.
- ↑ Heezen, B. C.; Tharp, M. (1954). "Physiographic diagram of the western North Atlantic". Bulletin of the Geological Society of America. 65: 1261.
- ↑ Hill, M.N.; Laughton, A.S. (1954). "Seismic Observations in the Eastern Atlantic, 1952". Proceedings of the Royal Society of London A: Mathematical and Physical Sciences. 222 (1150): 348–356. Bibcode:1954RSPSA.222..348H. doi:10.1098/rspa.1954.0078. S2CID 140604584.
- ↑ Spencer, Edgar W. (1977). Introduction to the Structure of the Earth (2nd uitg.). Tokyo: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-085751-3.
Bibliografie[wysig | wysig bron]
- Evans, Rachel. "Plumbing Depths to Reach New Heights: Marie Tharp Explains Marine Geological Maps." The Library of Congress Information Bulletin. November 2002.
Skakels[wysig | wysig bron]
- MAR-ECO, 'n projek oor die seelewe aan die Mid-Atlantiese Rug Geargiveer 2 April 2015 op Wayback Machine
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Mid-Atlantiese Rug.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
