Oengoeja

Oengoeja

Oengoeja (Engelsː Unguja, ook na verwys as "Zanzibar-eiland" of bloot "Zanzibar", in Antieke Grieks: Μενουθιάς, geromaniseer: Menuthias – soos genoem in die Periplus van die Erithrese See) is die grootste en mees bevolkte eiland van die Zanzibar-eilandgroep, in Tanzanië.

Geskiedenis

Zanzibar word reeds vir 20 000 jaar bewoon. Die geskiedenis dateer terug sedert die eilande 'n basis geword het vir handelaars wat tussen die Afrika Groot Mere, die Somaliese Skiereiland, die Arabiese Skiereiland, Iran en die Indiese subkontinent gereis het. Oengoeja het 'n beskermde en verdedigbare hawegebied, en alhoewel die argipel min produkte van waarde gehad het, het Omani's en Jemeniete hulle in wat Zanzibarstad (Stone Town) geword het, gevestig as 'n gerieflike punt vanwaar hulle handel kon dryf met dorpe aan die Swahili-kus. Hulle het garnisoene op die eilande gevestig en die eerste moskees in die Afrika Groot Mere-streek gebou.

Gedurende die Verkenningstydperk was die Portugese Ryk die eerste Europese moondheid wat beheer oor Zanzibar verkry het, en het dit vir byna 200 jaar behou. In 1698 het Zanzibar onder die beheer van die Sultanaat van Oman geval, wat 'n ekonomie van handel en kontantgewasse ontwikkel het, met 'n regerende Arabiese elite en 'n algemene Bantoebevolking. Plantasies is ontwikkel om speserye te kweek; vandaar die bynaam Spesery-eilande ('n naam wat ook gebruik word vir die Nederlandse kolonie die Molukke, nou deel van Indonesië). Nog 'n groot handelsitem was ivoor, die slagtande van olifante wat op die Tanganjika-vasteland doodgemaak is - 'n praktyk wat tot vandag toe steeds in plek is. Die derde pilaar van die ekonomie was slawe, wat Zanzibar 'n belangrike plek in die Indiese Oseaan slawehandel gegee het, die Indiese Oseaan-ekwivalent van die beter bekende Driehoekige Handel. Die Omaanse Sultan van Zanzibar het 'n aansienlike deel van die Afrikakus van die Groot Mere, bekend as Zanj, beheer, sowel as uitgebreide binnelandse handelsroetes.

Soms geleidelik, soms deur aanvalle, het beheer oor Zanzibar in die hande van die Britse Ryk gekom. In 1890 het Zanzibar 'n Britse protektoraat geword. Die dood van een sultan en die opvolging van 'n ander wat die Britte nie goedgekeur het nie, het later gelei tot die Anglo-Zanzibar-oorlog, ook bekend as die kortste oorlog in die geskiedenis.

Die eilande het in Desember 1963 as 'n grondwetlike monargie onafhanklikheid van Brittanje verkry. ’n Maand later het die bloedige Zanzibar-rewolusie, waarin etlike duisende Arabiere en Indiërs vermoor is en nog duisende verdryf en onteien is, tot die vorming van die Volksrepubliek Zanzibar gelei. Daardie April het die republiek met die vasteland Tanganjika saamgesmelt, of meer akkuraat, is ondergedompel in Tanzanië, waarvan Zanzibar 'n semi-outonome streek bly. Onlangse dekades in Zanzibar het politieke geweld beleef wat verband hou met betwiste verkiesings, met 'n groot slagting in 2001.

Geografie

Oengoeja is 'n heuwelagtige eiland, ongeveer 85 kilometer lank (noord-suid) en 30 kilometer breed (oos-wes) op sy breedste, met 'n algehele oppervlakte van ongeveer 1 666 vierkante kilometer. Dit is geleë in die noordelike helfte van die Zanzibar-argipel, in die Indiese Oseaan, ongeveer 59 kilometer suid van die tweede grootste eiland van die argipel, Pemba. Oengoeja en die vasteland van Tanzanië word geskei deur die Zanzibarkanaal.

Oengoeja word omring deur 'n aantal kleiner eilande en eilandjies, met slegs twee daarvan, Tumbatu en Uzi, wat bewoon word. Ander klein eilande rondom Oengoeja sluit in Bawe, Chapwani, Changuu, Chumbe, Kizingo, Kwale, Latham, Mautani, Miwi, Mnemba, Mwana wa Mwana, Nianembe, Popo, Pungume en Ukanga.

Politiek

Oengoeja en die omliggende eilande word in drie streke verdeel: Zanzibar-Sentraal/Suid (hoofstad: Koani), Zanzibar-Noord (hoofstad: Mkokotoni), Zanzibar-Stedelik/Wes (hoofstad: Zanzibarstad). Oengoeja behoort aan Zanzibar, wat deur die Tanzaniese Grondwet gedefinieer word as 'n deel van Tanzanië met 'n hoë mate van outonomie. Die plaaslike Zanzibar-regering is gebaseer in Stone Town, aan die weskus van Oengoeja.

Bevolking

Vanaf die 2012-sensus was die totale bevolking van Oengoeja 896 721, meestal gekonsentreer in die Zanzibar-stedelike streek. Die hoofnedersetting op die eiland is Zanzibarstad, wat as hoofstad van Zanzibar dien en wat die bekende historiese stad Stone Town sowel as ander bevolkte gebiede soos Michenzani insluit. Ander groot nedersettings op Oengoeja sluit in Mbweni, Mangapwani, Chwaka en Nungwi.

Die inwoners van Oengoeja praat meestal kiunguja ("die taal van Oengoeja"), wat 'n dialek van die Swahili-taal is wat as die hoofmodel vir die definisie van standaard-Swahili gebruik word.

Ekonomie

Seep gemaak van seewier in Zanzibar.

Oengoeja is die eiland van die Zanzibar-argipel wat die mees ontwikkelde toerismebedryf het. Dit maak 'n aansienlike deel van Oengoeja se ekonomie uit. Landbou (insluitend die produksie van speserye soos naeltjies) en visvang is ander relevante aktiwiteite. Al langs die ooskus maak die meeste dorpe ook staat op seewierboerdery.

Ekologie

Opmerklike soogdierspesies op die eiland sluit in die Zanzibar-servalien-genet, Afrika-palm-sivet en Zanzibar-rooikolobusaap. In Junie 2018 is 'n luiperd hier op kamera afgeneem, ten spyte daarvan dat dit voorheen beskou is as uitgesterf in Zanzibar vir die afgelope 25 jaar.