Oseaanwêreld

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die Aarde se oppervlak word oorheers deur oseane, wat 75% daarvan bedek.

'n Oseaanwêreld, oseaanplaneet, maritieme wêreld, waterwêreld of akwaplaneet is 'n soort planeet wat 'n aansienlike hoeveelheid water in die vorm van oseane as deel van sy hidrosfeer bevat, óf onder óf bo die oppervlak, wat moontlik alle droë grond bedek.[1][2] Die term "oseaanwêreld" word ook soms gebruik vir hemelliggame met 'n oseaan wat uit 'n ander vloeistof as water bestaan,[3] soos lawa (soos op die maan Io), ammoniak (soos in Titaan se oseaan onder sy oppervlak) of koolwaterstowwe (soos op Titaan se oppervlak).[4]

Die Aarde is tans die enigste bekende hemelliggaam wat vloeibare watermassas op sy oppervlak het, hoewel verskeie eksoplanete al ontdek is met die regte toestande om vloeibare water te onderhou.[5] Daar is ook aansienlike hoeveelhede ondergrondse water op die Aarde, meestal in die vorm van watergesteentes.[6] Die tegnologie bestaan nog nie om vloeibare water op eksoplanete te sien nie, en daarom word atmosferiese waterdamp as 'n aanduiding gebruik.[7] Wat veral interessant van waterwêrelde is, is hulle potensiaal om lewe te skep en onderhou.

In Junie 2020 het wetenskaplikes van Nasa aangekondig dit is moontlik dat eksoplanete met oseane algemeen in die Melkweg is, gebaseer op wiskundige modelle.[8][9]

Oorsig[wysig | wysig bron]

Sonnestelsel[wysig | wysig bron]

'n Diagram van die binnekant van Enkelados.

Oseaanwêrelde is van besondere belang vir astrobioloë vanweë hulle potensiaal om lewe te skep en biologiese aktiwiteit oor geologiese tydskale te onderhou.[10][11] Groot mane en dwergplanete in die Sonnestelsel wat moontlik ondergrondse oseane het, is van besondere belang omdat hulle deur ruimteverkenningstuie bereik en bestudeer kan word, in teenstelling met eksoplanete, wat tot honderdduisende ligjare van hier kan wees, ver buite die bereik van die huidige menslike tegnologie. Die beste waterwêrelde in die Sonnestelsel benewens die Aarde is Kallisto, Enkelados, Europa, Ganumedes en Titaan.[11][12] Europa en Enkelados word beskou as van die fassinerendste teikens vir verkenning danksy hulle relatief dun kors en waargenome kriovulkanisme.

Talle ander liggame in die Sonnestelsel word beskou as kandidate om ondergrondse oseane te hê, soos Ariel,[12] Titania,[13][14] Umbriel,[15] Ceres,[16][17] Dione,[18][19] Eris,[20] Mimas,[21][22] Miranda,[12] Oberon,[10][20] Pluto[11] en Triton.[11]

Eksoplanete[wysig | wysig bron]

'n Kunsenaar se voorstelling van 'n stel eksoplanete wat water kan bevat, in vergelyking met die Aarde (heel regs).[23]}}

Buite die Sonnestelsel is die volgende eksoplanete al as moontlike waterwêrelde oorweeg: Kepler-22b, Kepler-62e, Kepler-62f,[24] en die planete van Kepler-11[25] en TRAPPIST-1.[26]

Hoewel 70,8% van die Aarde se oppervlak deur water beslaan word,[27] maak water net 0,05% van die Aarde se massa uit. 'n Ander planeet se oseaan kan so diep en dig wees dat die druk die water selfs by hoë temperature tot ys sal saampers. Dié ys sal nie noodwendig so koud as gewone ys wees nie. As die planeet naby genoeg aan sy ster is dat die water kookpunt bereik, sal die water superkrities word en 'n goed gedefinieerde oppervlak ontbreek.[28]

Selfs op koeler wateroorheerste planete kan die atmosfeer baie dikker as dié van die Aarde wees en grootliks uit waterdamp bestaan, en dit sal 'n baie sterk kweekhuiseffek skep. So 'n planeet moet klein genoeg wees dat dit nie 'n dik omhulsel van waterstof en helium behou nie,[29] of naby genoeg aan sy gasheerster dat dié ligte elemente weggestroop word.[25] Anders sal hulle 'n warmer weergawe van 'n ysreus soos Uranus en Neptunus vorm.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Definition of Ocean planet. Besoek op 1 Oktober 2017.
  2. ↑ Adams, E. R.; Seager, S.; Elkins-Tanton, L. (1 Februarie 2008). "Ocean Planet or Thick Atmosphere: On the Mass-Radius Relationship for Solid Exoplanets with Massive Atmospheres". The Astrophysical Journal. 673 (2): 1160–1164. arXiv:0710.4941. Bibcode:2008ApJ...673.1160A. doi:10.1086/524925. S2CID 6676647.
  3. ↑ [Ocean Worlds: The story of seas on Earth and other planets]. Deur Jan Zalasiewicz en Mark Williams. OUP Oxford, October 23, 2014. ISBN 019165356X, 9780191653568.
  4. ↑ F. J. Ballesteros; A. Fernandez-Soto; V. J. Martinez (2019). "Title: Diving into Exoplanets: Are Water Seas the Most Common?". Astrobiology. 19 (5): 642–654. doi:10.1089/ast.2017.1720. hdl:10261/213115. PMID 30789285. S2CID 73498809.
  5. ↑ "Are there oceans on other planets?". National Oceanic and Atmospheric Administration. 6 Julie 2017. Besoek op 3 Oktober 2017.
  6. ↑ "Aquifers and Groundwater | U.S. Geological Survey". www.usgs.gov. Besoek op 2 Mei 2023.
  7. ↑ Seager, Sara (2013). "Exoplanet Habitability". Science. 340 (577): 577–581. Bibcode:2013Sci...340..577S. doi:10.1126/science.1232226. PMID 23641111. S2CID 206546351.
  8. ↑ Shekhtman, Lonnie; et al. (18 Junie 2020). "Are Planets with Oceans Common in the Galaxy? It's Likely, NASA Scientists Find". Nasa. Besoek op 20 Junie 2020.
  9. ↑ Quick, Lynnae C.; Roberge, Aki; Barr Mlinar, Amy; Hedman, Matthew M. (18 Junie 2020). "Forecasting Rates of Volcanic Activity on Terrestrial Exoplanets and Implications for Cryovolcanic Activity on Extrasolar Ocean Worlds". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 132 (1014): 084402. Bibcode:2020PASP..132h4402Q. doi:10.1088/1538-3873/ab9504. S2CID 219964895.
  10. ↑ 10,0 10,1 Vance, Steve; Harnmeijer, Jelte; Kimura, Jun; Hussmann, Hauke; Brown, J. Michael (2007). "Hydrothermal Systems in Small Ocean Planets". Astrobiology. 7 (6): 987–1005. Bibcode:2007AsBio...7..987V. doi:10.1089/ast.2007.0075. PMID 18163874.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Nimmo, F.; Pappalardo, R. T. (8 Augustus 2016). "Ocean worlds in the outer solar system" (PDF). Journal of Geophysical Research. 121 (8): 1378. Bibcode:2016JGRE..121.1378N. doi:10.1002/2016JE005081. Besoek op 1 Oktober 2017.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Hendrix, Amanda R.; Hurford, Terry A.; Barge, Laura M.; Bland, Michael T.; Bowman, Jeff S.; Brinckerhoff, William; Buratti, Bonnie J.; Cable, Morgan L.; Castillo-Rogez, Julie; Collins, Geoffrey C.; et al. (2019). "The NASA Roadmap to Ocean Worlds". Astrobiology. 19 (1): 1–27. Bibcode:2019AsBio..19....1H. doi:10.1089/ast.2018.1955. PMC 6338575. PMID 30346215.
  13. ↑ https://weather.com/en-IN/india/space/news/2023-05-10-four-of-uranus-large-moons-may-be-hosting-oceans-nasa-study
  14. ↑ "New Study of Uranus' Large Moons Shows 4 May Hold Water - NASA". 4 Mei 2023.
  15. ↑ "Uranus' 4 biggest moons may have buried oceans of salty water". Space.com. 5 Mei 2023.
  16. ↑ McEwen, Alfred (1 Februarie 2016). "Roadmaps to Ocean Worlds (ROW)" (PDF). Lunar and Planetary Institute. Besoek op 30 September 2017.
  17. ↑ Creech, Stephen D; Vane, Greg. "Ocean World Exploration and SLS: Enabling the Search for Life". Nasa Technical Reports Server. NASA. Besoek op 30 September 2017.
  18. ↑ Anderson, Paul Scott (15 Mei 2015). "'Ocean Worlds Exploration Program': New Budget Proposal Calls for Missions to Europa, Enceladus, and Titan". AmericaSpace. Besoek op 30 September 2017.
  19. ↑ Wenz, John (19 Mei 2015). "NASA Wants to go Underwater Exploring on Ocean Moons". Popular Mechanics. Besoek op 30 September 2017.
  20. ↑ 20,0 20,1 Hussmann, Hauke; Sohl, Frank; Spohn, Tilman (November 2006). "Subsurface oceans and deep interiors of medium-sized outer planet satellites and large trans-neptunian objects". Icarus. 185 (1): 258–273. Bibcode:2006Icar..185..258H. doi:10.1016/j.icarus.2006.06.005.
  21. ↑ Ocean Worlds. JPL, NASA.
  22. ↑ Ocean Worlds Exploration Program. NASA
  23. ↑ "Water-worlds are common: Exoplanets may contain vast amounts of water". Phys.org. 17 Augustus 2018. Besoek op 17 Augustus 2018.
  24. ↑ Water Worlds and Ocean Planets. 2012. Sol Company
  25. ↑ 25,0 25,1 D'Angelo, G.; Bodenheimer, P. (2016). "In Situ and Ex Situ Formation Models of Kepler 11 Planets". The Astrophysical Journal. 828 (1): in press. arXiv:1606.08088. Bibcode:2016ApJ...828...33D. doi:10.3847/0004-637X/828/1/33. S2CID 119203398.
  26. ↑ Bourrier, Vincent; de Wit, Julien; Jäger, Mathias (31 Augustus 2017). "Hubble delivers first hints of possible water content of TRAPPIST-1 planets". www.SpaceTelescope.org. Besoek op 4 September 2017.
  27. ↑ Pidwirny, M. "Surface area of our planet covered by oceans and continents. (Table 8o-1)". University of British Columbia, Okanagan. 2006. Besoek op 13 Mei 2016.
  28. ↑ Léger, Alain (2004). "A New Family of Planets ? "Ocean Planets"". Icarus. 169 (2): 499–504. arXiv:astro-ph/0308324. Bibcode:2004Icar..169..499L. doi:10.1016/j.icarus.2004.01.001. S2CID 119101078.
  29. ↑ D'Angelo, G.; Bodenheimer, P. (2013). "Three-Dimensional Radiation-Hydrodynamics Calculations of the Envelopes of Young Planets Embedded in Protoplanetary Disks". The Astrophysical Journal. 778 (1): 77 (29 pp.). arXiv:1310.2211. Bibcode:2013ApJ...778...77D. doi:10.1088/0004-637X/778/1/77. S2CID 118522228.

Skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Oseaanwêreld&oldid=2648294"