Geologiese tydskaal

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
’n Kunstenaarsvoorstelling van ’n geologiese tydskaal in die vorm van ’n spiraal.

’n Geologiese tydskaal is ’n indeling van die geskiedenis van die aarde in geologiese tydperke. Verskeie tydskale is al opgestel, maar in die geologie word die laaste weergawe gebruik van die Internasionale Kommissie oor Stratigrafie (IKS). Dit beteken dat in ouer publikasies dikwels alternatiewe name of daterings van bo- of ondergrense van tydperke gebruik word. Die nuutste weergawe van die IKS volg hier onder.

Volgorde[wysig | wysig bron]

In die 18de eeu al is die stratigrafiese kolom deur geoloë in verskillende eenhede of rotslae opgedeel. Gegrond op ooreenkomste kon rotslae wat in verskillende dele van die wêreld voorkom, vergelyk word. Daar bestaan egter steeds veral op klein skaal talle onduidelikhede, wat met die verbetering van stratigrafiese tegnieke en metodes steeds beter opgelos word.

Hoe lank die tydperke in die tydskaal geduur het, was onbekend tot met die uitvinding van radiometriese datering in die eerste helfte van die 20ste eeu. Tans het die gebruik van verskillende tegnieke die foutspeling by die datering van die belangrikste oorgange in die tydskaal verklein tot minder as 1%.

Die geskiedenis van die aarde word in vier hooftydperke, of eons, ingedeel (van oud tot jonk): die Hadeïkum, Argeïkum, Proterosoïkum en Fanerosoïkum. Dié word in eras verdeel, waarvan die Paleosoïkum, Mesosoïkum en Kainosoïkum die eras van die jongste eon, die Fanerosoïkum, is. Die laaste era, die Kainosoïkum, word weer verdeel in drie periodes: die Paleogeen, Neogeen en die huidige Kwartêr. Die Kwartêr word onderverdeel in die epogs Pleistoseen en Holoseen. Epogs word weer onderverdeel in tydsnedes.

Danksy radiometriese datering is vasgestel dat die laaste eon, die Fanerosoïkum, nie eens ’n tiende van die aarde se totale geskiedenis uitmaak nie. Die tyd voor dié eon word dikwels gesamentlik die Prekambrium genoem, dus die tyd voor die eerste Fanerosoïese periode, die Kambrium.

Geologiese tydskaal[wysig | wysig bron]

In die chronostratigrafie word eons, eras, periodes, epogs en tydsnedes genoem eonoteme, erateme, sisteme, series en etages. Dit verteenwoordig die gesteentes wat in die typerke gevorm het.

Eon/eonoteem Era/erateem Periode/sisteem Epog/serie Tydsnede/etage Tyd gelede (miljoen jaar)
Fanerosoïkum Kainosoïkum Kwartêr Holoseen 0-0,0117
Pleistoseen Laat 0,0117–0,126
Middel 0,126–0,781
Kalabrium 0,781–1,806
Gelasium 1,806–2,588
Neogeen Plioseen Piasensium 2,588-3,60
Zancleum 3,60-5,333
Mioseen Messinium 5,333-7,246
Tortonium 7,246-11,62
Serravallium 11,62-13,82
Langhium 13,82-15,97
Burdigalium 15,97-20,44
Aquitanium 20,44-23,03
Paleogeen Oligoseen Chattium 23,03-28,1
Rupelium 28,1-33,9
Eoseen Priabonium 33,9-38,0
Bartonium 38,0-41,3
Lutetium 41,3-47,8
Ipresium 47,8-56,0
Paleoseen Tanetium 56,0-58,7
Selandium 58,7-61,6
Danium 61,6-66,0
Mesosoïkum Kryt Laat Maastricht 66,0-72,1
Campanium 72,1-83,6
Santonium 83,6-86,3
Coniakium 86,3-89,8
Turonium 89,8-93,9
Senomanium 93,9-100,5
Vroeg Albium 100,5-113,0
Aptium 113,0-125,0
Barremium 125,0-129,4
Hauterivium 129,4-132,9
Valanginium 132,9-139,8
Berriasium 139,8-145,0
Jura Laat Titonium 145,0-152,1
Kimmeridgium 152,1-157,3
Oxfordium 157,3-163,5
Middel Callovium 163,5-166,1
Batonium 166,1-168,3
Bajosium 168,3-170,3
Aalenium 170,3-174,1
Vroeg Toarsium 174,1-183,0
Pliensbachium 183,0-190,8
Sinemurium 190,8-199,3
Hettangium 199,3-201,3
Trias Laat Rhaetium 201,3-208,5
Norium 208,5-228
Karnium 228-235
Middel Ladinium 235-242
Anisium 242-247,2
Laat Olenekium 247,2-251,2
Indusium 251,2-252,2
Paleosoïkum Perm Lopingium Changhsingium 252,2-254,2
Wuchiapingium 254,2-259,9
Guadalupium Capitanium 259,9-265,1
Wordium 265,1-268,8
Roadium 268,8-272,3
Sisuralium Kungurium 272,3-279,3
Artinskium 279,3-290,1
Sakmarium 290,1-295,5
Asselium 295,5-298,9
Karboon Pennsylvanium Gzhelium 298,9–303,7
Kasimovium 303,7–307,0
Moskovium 307,0–315,2
Bashkirium 315,2–323,2
Mississippium Serpukhovium 323,2–330,9
Viséum 330,9–346,7
Tournaisium 346,7–358,9
Devoon Laat Famennium 358,9 – 372,2
Frasnium 372,2-382,7
Middel Givetium 382,7-387,7
Eifelium 387,7-393,3
Vroeg Emsium 393,3-407,6
Pragium 407,6-410,8
Lochkovium 410,8-419,2
Siluur Pridoli 419,2-423,0
Ludlow Ludfordium 423,0-425,6
Gorstium 425,6-427,4
Wenlock Homerium 427,4-430,5
Sheinwoodium 430,5-433,4
Llandoveri Telychium 433,4-438,5
Aeronium 438,5-440,8
Rhuddanium 440,8-443,4
Ordovisium Laat Hirnantium 443,4-445,2
Katium 445,2-453,0
Sandbium 453,0-458,4
Middel Darriwilium 458,4-467,3
Dapingium 467,3-470,0
Vroeg Floium 470,0-477,7
Tremadosium 477,7-485,4
Kambrium Furongium 10de tydsnede 485,4-489,5
9de tydsnede 489,5-494
Paibium 494-497
3de epog Guzhangium 497-500,5
Drumium 500,5-504,5
5de tydsnede 504,5-509
2de epog 4de tydsnede 509-514
3de tydsnede 514-521
Terreneuvium 2de tydsnede 521-529
Fortunium 529-541,0
Eon Era Periode Tyd gelede (miljoen jaar)
Proterosoïkum Neoproterosoïkum Ediacarium 541 – 635
Cryogenium 635 – 850
Tonium 850 – 1000
Mesoproterosoïkum Stenaium 1000–1200
Ectasium 1200–1400
Calymmium 1400–1600
Paleoproterosoïkum Statherium 1600–1800
Orosirium 1800–2050
Rhyacium 2050–2300
Siderium 2300–2500
Argeïkum Neoargeïkum 2500–2800
Mesoargeïkum 2800 – 3200
Paleoargeïkum 3200 – 3600
Eoargeïkum 3600 – 4000
Hadeïkum 4600 – 4000

Bronne[wysig | wysig bron]

  • (en) Gradstein, F.M.; Ogg, J.G.; Schmitz, M.D. & Ogg, G.M.; 2012: A Geologic Time Scale 2012, Elsevier, ISBN 0-444-59425-6.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Geologiese_tydskaal&oldid=1891735"