Russiese folklore

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Baba Jaga, 'n bekende karakter uit die Russiese folklore.

Russiese folklore is folklore van die Russe en ander etniese groepe van die land. Dit het sy wortels in die heidense geloofsoortuigings van die antieke Slawiërs en kom nou voor in Russiese sprokies. Epiese Russiese bilinas is ook 'n belangrike deel van die Slawiese heidendom. Die oudste bilinas (Russies: bilini) van die Kiëfse siklus is in die Russiese Noorde aangeteken, veral in Karelië, waar ook die grootste deel van die Finse nasionale epos Kalevala aangeteken is.

In die laat 19de eeu is Russiese sprokies in Engels begin vertaal, met Russian Folk Tales (1873) deur William Ralston en Tales and Legends from the Land of the Tzar (1890) deur Edith Hodgetts.

Baie Russiese sprokies en bilinas is vir animasieprente verwerk, of selfs vir rolprente deur bekende regisseurs soos Aleksandr Ptoesjko (Ilja Moeromets, Sadko) en Aleksandr Rou (Morozko, Wasilisa die Skone).

Sommige Russiese digters, soos Pjotr Jersjof en Leonid Filatof, het verskeie digterlike vertolkings van die klassieke Russiese sprokies gepubliseer, en in sommige gevalle oorspronklike, gewilde sprokiegedigte geskryf, soos Aleksander Poesjkin.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Volkstradisie in Kiëf-Roes voor kerstening (c. 987 n.C.)[wysig | wysig bron]

Dit lyk of die vroeë Slawiese gemeenskappe grootliks in klein dorpies gekonsentreer was en beheer is deur 'n groep mense eerder as 'n enkele leier.[1] Daar was 'n sterk fokus op die gesinseenheid.[2] Die gebied wat as die vaderland van Slawiese volke beskou word, is rofweg waar vandag se Oos-Europese lande geleë is. Oos-Slawiërs het om die Wolga-Dnjepr-bekken ontstaan. Die Okarivier was die vaderland van Slawiese stamme waaruit die Russiese kultuur gegroei het. Die Suid-Slawiese kultuur het in die Balkanstreek gegroei.[3] Die Wes-Slawiese volke het waarskynlik ontstaan in Oos-Pole.[4][5] Die natuur het 'n groot rol gespeel in die vroeë Slawiese kultuur.[4]

Een vroeë Russiese onderwerp van aanbidding was die "Klam Moederaarde",[1][6][7] en 'n latere, moontlik verwante god was Mokosj, wie se naam "klam" beteken en wat 'n Finse oorsprong kan hê.[2][7] Mokosj was die godin van vroue, kinders en diere, en sy is aanbid vanweë haar verbintenis met vrugbaarheid.[7] Die Russiese grond is gewoonlik van swak gehalte en die reën val ongereeld; daarom is die groeiseisoen relatief kort.[4] Vrugbaarheid en klammighid is dus noodsaaklik vir sukses in die Russiese landbou. Omdat die vroeë Slawiërs nie eintlik 'n jagtersbasis vir die verkryging van kos gehad het nie en nie op goeie voet met hulle bure was nie,[4] het die Russiese gemeenskappe hoofsaaklik op landbou gesteun vir hulle sukses.

Daar is ook 'n vermoede dat daar 'n vroulike element in die vroeë Slawiese kultuur was, met 'n verskuiwing na 'n patriargale stelsel namate die Christendom omstreeks 987 n.C.[8] in die gebied vastrapplek gekry het.[2][7] Die aanbidding van voorouers was nog 'n sentrale aspek van die stamlewe en het gedien as 'n skakel tussen vorige en toekomstige generasies.[2] Animisme (die geloof dat alles 'n gees het) was ook 'n algemene geloof; daarom het natuur- en huisgeeste 'n sentrale rol in die alledaagse stamlewe gespeel.[2]

Volkstradisie in Christelike Kiëf-Roes (987-1917/'22)[wysig | wysig bron]

Die seetsaar uit die "The Russian Story Book" deur Richard Wilson. Illustrasie deur Frank C. Papé, 1916.
'n Illustrasie uit "The Russian Story Book", illustrasie deur Papé.
'n Illustrasie uit "The Russian Story Book", illustrasie deur Papé.

Wladimir I (of "Wladimir die Grote", "sint Wladimir") het hom in 987 n.C. tot die Christendom bekeer en dit daarna die staatsgodsdiens van Kiëf-Roes gemaak.[8] Afgode is veral in Kiëf en Nowgorod vernietig.[8]

Ondanks die kunsmatige uitwissing van die heidense geloof, het animisme en vooroueraanbidding in rituele, stories, gelukbringers en die praktyke van die boere bewaar gebly.[2][1] Sekere heidense gode en onderwerpe van aanbidding is in die range van die Christelike heiliges opgeneem.[2][1] Of heidense vakansiedae is behou, maar het nuwe name gekry soos Drie-eenheidsdag, waarop boeremeisies die natuurgees roesalka vereer, die lewe van voorouers sou vier en waarsêery sou beoefen.[2] Die saambestaan van heidense en Christelike geloofsoortuigings word "godsdiensdualiteit" genoem en is aangetref in 'n groot deel van die Russiese boerekultuur.[2][1]

Sekere heidense rituele en geloofsoortuigings is deur die Christelike kerk verdra en selfs ondersteun.[2] In sulke gevalle is die rituele hervertolk as in wese Christelik. Die winterritueel om hooi op die vloer te strooi, is byvoorbeeld verbind mat die viering van Jesus se geboorte met Kersfees.[2] Wanneer die kerk 'n praktyk veroordeel het, het hulle dit gewoonlik nie verwerp omdat dit "uitgedink" is nie, maar omdat "die duiwel daaragter sit".[2][9]

Russiese folklore in die Sowjetunie (1917/'22-1991)[wysig | wysig bron]

Die 1920's was 'n goeie tyd vir folklore in die Sowjetunie. Die nuwe regering, wat 'n nuwe administratiewe stelsel moes daarstel en die land se swak ekonomie moes herstel, het nie juis probeer om letterkunde te beheer nie, en folklorestudies het floreer. Daar was in dié dekade twee neigings: Die Russiese formaliste en die Finse skool. Formalisme het gefokus op die artistieke vorm van antieke bilinas en feëverhale, veral hulle spesifieke strukture en digterlike ontwerpe.[10]:45 Die Finse skool het die verbintenisse ondersoek tussen verwante legendes van verskeie Oos-Europese streke.[10]:46

Nadat Josef Stalin aan die bewind gekom het en die eerste vyfjaarplan in 1928 in werking gestel is, het die Sowjetregering folklorestudies begin kritiseer en sensor. Stalin en sy regering het geglo folklore ondersteun die tsaristiese stelsel en 'n kapitalistiese ekonomie. Hulle het dit beskou as 'n oorblyfsel van die agterlike Russiese gemeenskap wat die Bolsjewiste nou hard probeer verbeter het.[11]:157

Om folklorestudies te beperk en te keer dat onbehoorlike idees onder die massa versprei, het die regering die Russiese Vereniging van Proletariese Skrywers (RVPS) gestig. Die RVPS het daarop gefokus om feëverhale en kinderletterkunde te sensor, want hulle het geglo fantasie en "bourgeois onsin" beïnvloed die ontwikkeling van agtermekaar Sowjetburgers nadelig. Feëverhale is van winkelrakke verwyder en kinders is aangemoedig om boeke oor die natuur en wetenskap te lees.[12]:304 Die RVPS het eindelik hulle vlak van sensuur verhoog en in 1932 die Unie van Sowjetskrywers geword.

In 1934 het Maksim Gorki 'n toespraak voor die Unie van Sowjetskrywers gelewer waarin hy gesê het folklore kan bewustelik gebruik word om Kommunistiese waardes te bevorder.[13]:55 Folklore, met baie van sy konflikte gebaseer op die stryd van 'n werkgeoriënteerde leefstyl, was relevant tot Kommunisme omdat dit nie sou kon bestaan sonder die regstreekse bydraes van die werkersklas nie.[10]:47 Gorki het ook geredeneer karakters in folklore toon hoë vlakke van optimisme, en kan lesers dus aanspoor om positief te bly, veral namate hulle lewe al hoe meer verander vanweë die verdere ontwikkeling van Kommunisme.[10]:46

Joeri Sokolof, hoof van die folkloreafdeling van die Unie van Sowjetskrywers, het ook folklorestudies aanbeveel omdat dit gesamentlike projekte onder Sowjetburgers kon bevorder.[14]:51 Karakters bevind hulle dikwels op 'n reis van selfontdekking, 'n proses wat daartoe lei dat hulle hulle nie as individue hoogag nie, maar as 'n noodsaaklike deel van 'n gesamentlike geheel. En dit is die idees wat die Sowjetunie by sy burgers wou tuisbring.[15]:213

Oortuig deur Gorki en Sokolof se argumente, het die Sowjetregering en die Unie van Sowjetskrywers begin om folklore van oor die land te versamel en evalueer. Die unie het veral verhale versamel wat die kollektiewe gees bevorder en die Sowjetregering se voordele en vooruitgang wys. Dit het dan eksemplare van goedgekeurde verhale deur die bevolking versprei. Intussen het plaaslike folkloresentrums in alle groot stede ontstaan[11]:160 wat toegesien het dat die media die geskikte weergawes van Russiese volksverhale publiseer.[10]:46

Verder het skrywers in Stalin se tyd self Kommunistiese volksverhale geskryf en hulle gekombineer met die destydse lewe in die Sowjetunie. Hulle is nowini (kort vir "nuwe bilini") genoem, wat beskou is as die renaissance van die Russiese epos.[11]:169 Van folkloriste is verwag om moderne volksangers die konvensionele styl en struktuur van die tradisionele bilinas te leer. Hulle het ook aan hulle die regte soort Kommunistiese ideologieë verduidelik wat in die nuwe stories en liedere verwag is.[11]:161

Dié nuwe Sowjetfeëverhale en -volksliedjies het gefokus op die kontraste tussen 'n miserabele lewe in die ou tsaristiese Rusland en 'n beter een onder Stalin se leierskap.[10]:48 Die helde moes 'n veranderde, beter weergawe van die gemiddelde burger uitbeeld en die leser 'n duidelike beeld gee van die ideale kollektief geïnspireerde self wat hy of sy moet word.

In plaas daarvan om advies van 'n mitiese wese te kry, sou die protagonis raad van die alomteenwoordige Stalin kry. As die karakter Stalin se goddelike raad gevolg het, kon hy verseker wees van sukses in alles wat hy aanpak en 'n volledie transformasie ondergaan in die "Nuwe Sowjetman".[14]:55 Die skurke in die verhale was die Wittes: onbekwame, agterlike kapitaliste.[12]:305

Toe Stalin in Maart 1953 sterf, het folkloriste van die tydperk gou opgehou om die kontemporêre volksverhale te skryf. Omdat die verhale uit die pen van individuele skrywers gekom het en nie uit die mondelinge tradisies van die werkersklas nie, word hulle as skynfolklore beskou.[11]:172 In plaas daarvan dat folklore onder Stalin soos destyds beskou word as 'n renaissance van die tradisionele Russiese epos, word dit vandag gewoonlik beskou as 'n tydperk van beheer en valsheid.

Tipes[wysig | wysig bron]

Volksverhale[wysig | wysig bron]

Bewyse van Russiese volksverhale kom uit 'n tydperk so vroeg as die 12de eeu, wat beteken dit bestaan al veel langer.[2][16] Nie veel van die Russiese volksverhale bestaan vandag meer nie, grootliks omdat verhale van 'n nie-Christelike oorsprong deur die Kerk onderdruk is.[2] Eers teen die 16de eeu is begin om Russiese volksverhale neer te skryf, en 'n werklike versameling van Russiese volksverhale is eers teen die 19de eeu gepubliseer: Bogdan Bronitsin se Russiese Volksverhale (1838).[2] Die bestudering van folklore het veral in die laat 20ste eeu (omstreeks die 1960's) momentum gekry.[2]

Verskeie pogings is aangewend om Europese folklore te klassifiseer, waarvan een begin is deur die Finse folkloris Antti Arne en later ontwikkel is deur die Leningradse professor N.P. Andrejef.[2] In dié stelsel is 915 hooftipes volksverhale geïdentifiseer (gekategoriseer volgens tema, storielyn, karakters en ander elemente).[2] Van hulle is omtrent 'n derde (317 tipes) van beide Wes- en Oos-Europese oorsprong, 'n derde (302 tipes) van eksklusief Wes-Europese oorsprong en 'n derde (296 tipes) van eksklusief Oos-Europese oorsprong.[2]

Towerverhale[wysig | wysig bron]

Daar is twee hoofsoorte towerverhale in die Russiese kultuur: (1) bose towerverhale en (2) produktiewe of goeie magie.[2] Eersgenoemde word met die duiwel verbind en word gewoonlik as vyandig beskou.[2] Laasgenoemde is beskermend teen bose magie of bring goeie dinge vir die gebruiker.[2] Towertradisies is aangeteken tot in 1648 in Moskou.[2]

Rusland het 'n lang musiekgeskiedenis.

Vakansierituele[wysig | wysig bron]

Praktyke wat met baie vakansies verbind word, se oorsprong lê in magiese rituele. Nuwejaarsmusiek was oorspronklik 'n geleentheid vir huishoudings om vrygewendheid aan die begin van die nuwe jaar te betoon en so te verseker hulle het 'n voorspoedige jaar.[17]

Op die eerste nag ná 'n troue is die paartjie se bed soms naby die vee geplaas sodat hulle die vrugbaarheid van hulle diere kon beïnvloed.[2]

Ander tradisies met troues, soos om eiers te eet, onkuise liedere te sing en graan oor die getroude paartjie te strooi, is oorspronklik bedoel om vrugbaarheid en vooruitgang vir die paartjie te verseker.[2]

Towerspreuke[wysig | wysig bron]

Towerspreuke is magiese woorde wat geuiter word om verskeie doelwitte te bereik.[17] Sommiges word gebruik om 'n lesji af te skrik.[18] Ander is om 'n ritueel te laat slaag.[2] Een algemene struktuur van 'n towerspreuk is om 'n aksie en sy doel te beskryf sodat die persoon wat die aksie uitvoer die gewenste effek sal kry.[2]

Inhoud[wysig | wysig bron]

Natuur- en huisgeeste[wysig | wysig bron]

Geeste word dikwels beskou as die meesters van hulle domein, of dit die woud, water, veld of huis is.[2][18] Hulle word dikwels uitgebeeld as ou mans, en dit weerspieël die ouderdomsgebaseerde familiehiërargie in ou stamgemeenskappe.[2] Natuurgeeste is eers beskou as geeste wat mense beskerm,[2] maar mettertyd is hulle uitgebeeld as neutrale of skadelike magte, wat soms met die duiwel verbind word.[18][19]

Hulle word dikwels ook verbind met "onreine" magte, 'n onnatuurlike dood en onbehoorlike begrafnis.[2][18][19] Die meeste stories wat vandag van natuurgeeste vertel word, is ná die einde van die 19de eeu versamel en word as tweedehandse weergawes vertel.[18]

Baba Jaga[wysig | wysig bron]

Nes 'n heks, is Baba Jaga (Russies: Баба-Яга) 'n bonatuurlike gees (of een van drie susters met dieselfde naam) wat as 'n ou vrou met 'n boosaardige voorkoms in stories voorkom. In Russiese sprokies vlieg Baba Jaga in 'n vysel, swaai 'n stamper rond en woon diep in die woud in 'n hut wat gewoonlik op hoenderpote staan. Baba Jaga kan dié wat haar hulp vra, help of verhinder om iets te doen – en sy kan 'n moederlike rol speel. Sy word ook verbind met die natuurlewe van die woud. Volgens Wladimir Propp se sprokiemorfologie is Baba Jaga gewoonlik 'n weldoener, 'n boosdoener of dubbelsinnig.

Andrea Johns noem Baba Jaga "een van die onvergeetlikste en mees besondere figure in Oos-Europese folklore". Volgens haar is sy "enigmaties" en toon sy dikwels "treffende dubbelsinnigheid." Sy inspireer navorsers om haar te beskou as onder andere die maan, die dood, die winter, 'n wolk, slang, voël, aardgodin of falliese moeder. Omdat sy buite die norme van die gewone gemeenskap woon, vergestalt sy die konsepte van vroulike mag en bevryding. Hoewel sy haar rol as boosaardig behou, word sy deesdae as 'n bron van wysheid en mag beskou eerder as van boosheid.[20]

Domowoi[wysig | wysig bron]

’n Domowoi.

'n Domowoi (Russies: домовой) is 'n huisgees en verskil effens van die natuurgeeste. Hoewel hy onnutsig is, word 'n domowoi beskou as die beskermer van die huis. Hy is nie afkerig van Christelike simbole soos die kruisteken nie en maak, anders as ander geeste, nie 'n plek gevaarlik nie. Hy is waarskynlik 'n oorblyfsel van die aanbiddingspraktyke van die voorvaders, want een van sy byname is "oupa" en hy maak gewoonlik sy opwagting in die plek van 'n huidige of vorige hoof van die huishouding. In party verhale sien die bure die "huiseienaar" buite in sy erf terwyl hy eintlik vas aan die slaap in sy huis is.

Meestal word hy egter uitgebeeld as 'n krom, harige ou man. Hy word tradisioneel nie gesien nie, maar gehoor. Hy kan veroorsaak dat mure kraak of potte teen mekaar stamp. 'n Domowoi woon gewoonlik alleen, hoewel hy soms 'n vrou en kinders het.

Die funksie van die domowoi is gewoonlik om vir die huis en diere te sorg. Een manier is om voorspellings van toekomstige gebeure te maak, soos goeie of slegte geluk, troues of dood in die gesin. Die huishouding moet die huisgees goed behandel en dit vir hom lekker maak, soos om die huis goed te versorg, sosiale gebruike te volg of selfs diere van die domowoi se verkose kleur te kies. So 'n verhouding met die domowi is noodsaaklik vir die behoorlike funksionering van die huishouding.

Die "skeiding" van 'n huisgees is ook belangrik. Wanneer 'n jong vrou trou, verlaat sy gewoonlik haar gesin se huis en gaan in dié van haar man woon. Sy moet egter sekere rituele uitvoer om haar van haar gesin se huisgees te skei en haar man s'n te leer ken. Wanneer 'n gesin verhuis, nooi hulle spesifiek hulle domowoi om saam met hulle te trek om te verseker hy bly by hulle.

Lesji[wysig | wysig bron]

'n Lesji.

'n Lesji (Russies: леший) is 'n woudgees. Sy voorkoms verskil van sprokie tot sprokie, maar hy is altyd manlik.[18] Hy het gewoonlik die vorm van 'n mens, maar soms van 'n dier en in een geval 'n sampioen.[18] Soms word hy uitgebeeld met vlerke en 'n stert, soos die duiwel.[18] Soms lyk hy soos iemand van jy ken.[18] Sy grootte verskil ook,[18] en dit word toegeskryf aan sy vermoë om sy omgewing te weerspieël.[2]

Sommige sê die lesji kan nie praat nie, maar maak geluide soos klapgeluide,[19] of natuurgeluide (soos van voëls, ritselende blare, gromgeluide).[18] Ander sê hy kan die stem namaak van iemand wat jy ken.[18]

Gewoonlik is die lesji stout of boos. Hy kan mense in die woud laat verdwaal,[18][19] mense siek maak, vroue steel en selfs mense eet.[18] Sy tradisionele swakhede sluit in vuur en die kruisteken, wat dui op 'n latere verbintenis met die duiwel.[18]

'n Wodjanoi, deur Iwan Bilibin (1934).

Wodjanoi[wysig | wysig bron]

'n Wese bekend as 'n wodjanoi (Russies: водяной)[18] is 'n watergees.[19]. 'n Wodjanoi is altyd manlik. Hy woon in 'n spesifieke waterliggaam, gewoonlik op die bodem.[18][19] Nes by die lesji, verskil sy voorkoms van sprokie tot sprokie.[18] Hy is gewoonlik oud, bebaard, soms blou, wit of groen,[18][2] en soms bedek met slym en opgeblaas van die water.[18][2] Hy het ook dikwels elemente van 'n vis, soos skubbe of 'n visstert.[18]

Anders as die lesji, is die wodjanoi altyd boos.[18] In baie gevalle word hy as die ekwivalent van die duiwel beskou.[18] Sy hooffunksie is om mense te verdrink.[18][19] Ander eienskappe is om stemme na te maak of mense se voorkoms te verander.[19]

Sommige stories vertel van goeie verhoudings met mense ook, soos wanneer vissermanne offerandes aan 'n wodjanoi bring om goeie vangste in sy water te hê.[18]

Polewoi en Poloednitsa[wysig | wysig bron]

'n Polewoi (Russies: полевой) is 'n manlike gees van die veld of landerye.[18] Nes die ander natuurgeeste, kan sy voorkoms die omgewing weerspieël. Soms het hy 'n donker vel, soos die grond; soms het hy gras vir hare; soms is hy in wit geklee en omring deur die wind.[18] Nes die lesji, kan sy grootte wissel na gelang van sy omgewing; hy kan so lank wees soos die ongesnyde gras in die somer, of so klein soos die afgesnyde stompies op die landerye ná die oes.[2]

Die polewoi is gewoonlik minder boosaardig as die ander geeste; sy grootste ergernis is dat hy mense in die landerye kan laat verdwaal.[18] Hy word egter gewoonlik as die voorspelling van iets slegs beskou en hy kan mense van hulle perd afstamp – daarom probeer mense vroegmiddag uit die landerye bly, want dan is hy waarskynlik in die rondte.[18]

'n Poloednitsa (Russies: полудница) is 'n vroulike gees van die veld of landerye, wat gewoonlik fiktief genoem word.[18] Haar voorkoms verskil na aanleiding van haar ouderdom; sy kan 'n jong meisie of bejaarde vrou wees.[18] Sy beskerm waarskynlik die graan en berokken skade aan enigiemand wat vroegmiddag in die landerye werk.[18]

Roesalki[wysig | wysig bron]

Roesalki, deur Iwan Kramskoi (1871).

’n Roesalka (meervoud: roesalki; Russies: русалка; русалки) is, nes 'n waternimf,[19] 'n vroulike watergees.[18][19] Hulle lyk dikwels soos mooi jong vroue.[18] Soms kom hulle in die veld voor, soms in die woud en soms by 'n rivier.[18] Hulle woon gewoonlik onderwater, nes die wodjanoi, en loop op land rond terwyl hulle onvermoedelike mense poetse bak.[18] Op sommige plekke is roesalki die siele van doodgebore of ongedoopte babas, of van kinders wat verdrink het.[2][18]

Nes die lesji en polewoi hou hulle daarvan om mense te laat verdwaal[19] of hulle te verdrink;[18] ander kere kielie hulle mense tot hulle doodgaan.[19] Roesalki se verbintenis met die onreine dooies maak hulle draers van die onreine faktor wat met ander natuurgeeste ook verbind word.[18] Soms word roesalki regstreeks met die duiwel verbind.[18]

Diere[wysig | wysig bron]

Diere kom dikwels saam met mense in sprokies voor. Van die algemeenste diere in sprokies en feëverhale is jakkalse, skape, bokke, hane, bere en wolwe. Hulle het soms menslike eienskappe, soos om te praat – soms met ander diere en soms met mense. Hulle het ook dieselfde emosies as mense, asook eienskappe soos humor, geslepenheid en onnoselheid. Dié eienskappe het oor 'n lang tyd baie dieselfde gebly.

  • 'n Jakkals (лиса; lisa) – Uitgebeeld as 'n gevatte vrou. Hulle sal dikwels hulle eweknieë uitoorlê. Dié kan volwasse mense, wolwe, hane en bere wees.
  • 'n Haan (петух, petoech) – Die haan word met die son verbind, asook goeie geluk en vrugbaarheid. 'n Hen lê weer dikwels goue eiers en maak haar eienaars ryk.
  • 'n Beer (медведь, medwjed) – Volgens Russia: A Cultural Resource Guide, beteken medwjed "hy wat weet waar die heuning is". Dit is 'n voorouer van die Russiese volk en is vriendelik. Dit simoliseer krag, mag, warmte en beskerming.
  • 'n Wolf (волк, wolk) – Dit is dikwels 'n mannetjie en 'n boosdoener. Dié wesens is gewoonlik nie baie slim nie en word maklik uitoorlê; dikwels steel jakkalse hulle kos. Wolwe verteenwoordig die wilde, ongetemde natuur en word gerespekteer en gevrees.
  • Zmei (Russies: змей) Gorinich – Die naam beteken "Slang van die Berge". Dit is die Slawiese weergawe van die draak. Hy het drie of meer koppe en kan praat. Hy is gewoonlik manlik en word in die woude en berge aangetref. Hy is so groot dat hy die son blokkeer wanneer hy vlieg.
Iwan Bilibin se Alkonost.
  • Alkonost - Die Alkonost (Russies: Алконост) is ’n legendariese voël in Russiese sprokies. Dit het die lyf van ’n voël en die gesig en bors van ’n vrou. Die naam kom van die Griekse halfgodin Alkuone, wat deur gode in ’n visvanger verander is. Die Alkonost lê eiers aan die kus en sit hulle dan in die water, waarna die see ses of sewe dae lank kalm is. Daarna broei die eiers uit en dit veroorsaak ’n storm. Vir die Russies-Ortodokse Kerk verpersoonlik Alkonost God se wil. Sy woon in die paradys, maar betree die wêreld om ’n boodskap oor te dra. Haar stem is so wondersoet dat iemand wat dit hoor, alles kan vergeet.[21][22]
  • Indrik - Volgens Russian folklore is die Indrik-dier (Russies: Индрик-зверь, Indrik-zwer) 'n fantastiese dier, die koning van alle diere. Hy woon op 'n berg bekend as "Die Heilige Berg", waar niemand anders mag loop nie. Wanneer Indrik roer, bewe die aarde. Die woord "Indrik" is 'n verwringing van die Russiese woord vir eenhoring (единорог, jedinorog).[23] Dit word beskryf as 'n reusagtige bul met die bene van 'n takbok, die kop van 'n perd en 'n enorme horing op sy snoet, wat dit min of meer soos 'n renoster laat lyk.

Voorbeelde[wysig | wysig bron]

Daar is meer as 600 Russiese sprokies. Van die bekendes is:

Wasilisa die Skone is 'n verhaal oor die pragtige meisie Wasilisa, wie se stiefma en stiefsusters haar mishandel. Daar is magie, avontuur en fantasie in die verhaal, met bekende karakters soos Baba Jaga wat 'n prominente rol speel.

Tsarewitsj Iwan, die vuurvoël en die grys wolf is een van die sprokies wat deur Aleksander Afanasiëf versamel is in sy Russiese Feëverhale.

In Die vuurvoël en prinses Wasilisa tel 'n koninklike jagter die veer van die mitiese vuurvoël op. Sy perd help hom om alle struikelblokke te oorkom en die hand van prinses Wasilisa te wen.

Roeslan en Ljoedmila is 'n gedig deur Aleksander Poesjkin. Dit begin met 'n fees wat prins Wladimir hou om die troue van sy dogter, Ljoedmila, met die dapper vegter Roeslan te vier. Ljoedmila word egter ontvoer en eindelik spoor Roeslan haar op en trou met haar.

Die dood van Kosjtsjei die Onsterflike is 'n gewilde Russiese sprokie oor die held, Iwan Tsarewitsj, wat sy geliefde Marja Morewna probeer red uit die kloue van die onsterflike towenaar Kosjtsjei.

Galery[wysig | wysig bron]

  • Die vuurvoël, deur Iwan Bilibin.
    Die vuurvoël, deur Iwan Bilibin.
  • Sadko, deur Ilja Repin.
    Sadko, deur Ilja Repin.
  • Boejan, deur Bilibin.
    Boejan, deur Bilibin.
  • Die paddaprinses, deur Wiktor Wasnetsof.
    Die paddaprinses, deur Wiktor Wasnetsof.
  • Domowoi wat na die slapende vrou van die handelaar kyk, deur Boris Koestodijef.
    Domowoi wat na die slapende vrou van die handelaar kyk, deur Boris Koestodijef.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Andreyev, Nikolay (Maart 1962). "Pagan and Christian Elements in Old Russia". Slavic Review. 21 (1): 16–23. doi:10.2307/3000540. ISSN 0037-6779. JSTOR 3000540. S2CID 163384871.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 2,28 2,29 2,30 2,31 2,32 2,33 2,34 2,35 Sokolov, Yuriy M. (1971) [1950]. Russian Folklore. Vertaal deur Smith, Catherine R. Detroit: Folklore Associates. pp. 26–404. ISBN 978-0-8103-5020-5.
  3. ↑ Subtelny, Orest (10 November 2009). Ukraine: A History, 4th Edition (in Engels). University of Toronto Press. ISBN 978-1-4426-9728-7.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Pipes, Richard E. (1974). Russia under the Old Regime. Charles Scribner's Sons. pp. 1–24.
  5. ↑ "Google Maps". Besoek op 19 Desember 2018.
  6. ↑ Tian-Shanskaia, Olga S. (1993). Village Life in Late Tsarist Russia. Indiana University. pp. 116–155. ISBN 978-0-253-20784-5.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Hellberg-Hirn, Elena (1998). Soil and Soul: The Symbolic World of Russianness. Aldershot: Ashgate. pp. 111–135. ISBN 978-1-85521-871-0.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Encyclopaedia Britannica. 
  9. ↑ The Russian Primary Chronicle: Laurentian Text. Vertaal deur Cross, Hazzard; Sherbowitz-Wetzor, Olgerd P. Cambridge, Massachusetts: The Mediaeval Academy of America.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Oinas, Felix J. (1973). "Folklore and Politics in the Soviet Union". Slavic Review. 32 (1): 45–58. doi:10.2307/2494072. JSTOR 2494072.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Oinas, Felix J. (1975). "The Political Uses and Themes of Folklore in the Soviet Union". Journal of the Folklore Institute. 12 (2/3): 157–175. doi:10.2307/3813923. JSTOR 3813923.
  12. ↑ 12,0 12,1 Husband, William B. (2006). "'Correcting Nature's Mistakes': Transforming the Environment and Soviet Children's Literature, 1828–1941". Environmental History. 11 (2): 300–318. doi:10.1093/envhis/11.2.300.
  13. ↑ Farrer, Grimes (1973). "The Soviet Folktale as an Ideological Strategy for Survival in International Business Relations". Studies in Soviet Thought. 13 (1–2): 55–75. doi:10.1007/BF01044328. S2CID 143692581.
  14. ↑ 14,0 14,1 Miller, Frank J. (1980). "The Image of Stalin in Soviet Russian Folklore". Russian Review. 39 (1): 50–67. doi:10.2307/128551. JSTOR 128551.
  15. ↑ Schlauch, Margaret (1944). "Folklore in the Soviet Union". Science and Society. 8.
  16. ↑ Propp, Vladimir (2012). The Russian Folktale. Vertaal deur Forrester, Sibelan. Detroit: Wayne State. p. 11.
  17. ↑ 17,0 17,1 Alexander, Alex E. (1975). Russian Folklore: An Anthology in English Translation. Belmont, Massachusetts: Nordland. ISBN 0-913124-06-0.
  18. ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 18,13 18,14 18,15 18,16 18,17 18,18 18,19 18,20 18,21 18,22 18,23 18,24 18,25 18,26 18,27 18,28 18,29 18,30 18,31 18,32 18,33 18,34 18,35 18,36 18,37 18,38 18,39 Ivanits, Linda J. (1992) [1989]. Russian Folk Belief. Armonk, New York and London, England: M. E. Sharpe. pp. 64–82.
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 Turgenev, Ivan (1990) [1852]. Sketches from a Hunter's Album. Vertaal deur Freeborn, Richard. Londen; New York: Penguin. pp. 99–120. ISBN 978-0-14-044522-0. OCLC 22736825.
  20. ↑ Andreas Johns. Baba Yaga (sagteband) International Folkloristics
  21. ↑ http://bestiary.us/alkonost.php
  22. ↑ ubrelig.html Geargiveer 28 September 2007 op Wayback Machine
  23. ↑ "Word: "индрик" // Word: и́ндрик-зверь"., Vasmer's dictionary

Skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Russiese_folklore&oldid=2637939"