Wladimir Dal
| Wladimir Dal | |
|---|---|
| Leksograaf | |
 | |
| Geboorte | 22 November 1801 Loehansk, Russiese Ryk |
| Oorlede | 4 Oktober 1872 (op 70) Moskou, Russiese Ryk |
| Bekende werke | Verklarende Woordeboek van Lewende Russies |
Wladimir Iwanowitsj Dal (Russies: Влади́мир Ива́нович Даль; 22 November 1801 - 4 Oktober 1872) was 'n vooraanstaande Russiese leksograaf, Turkoloog[1] en stigterslid van die Russiese Geografiese Vereniging. Hy het gedurende sy leeftyd die orale geskiedenis van Rusland opgeteken wat later in Russies gepubliseer is en deel van die moderne folklore geword het.
Lewe en beroep[wysig | wysig bron]
Wladimir Dal se vader was 'n Deense dokter, Johan Christian von Dahl (1764 - 21 Oktober 1821), 'n linguis en kenner van Duits, Engels, Frans, Russies, Jiddisj, Latyn, Grieks en Hebreeus. Sy moeder, Julia Adelaide Freytag, het minstens vyf tale gepraat.
Die toekomstige leksograaf is op die dorp Loeganski Zawod (die huidige Loehansk in Oekraïne) gebore. Dit was toe geleë in Noworossija, wat onder die jurusdiksie van die Jekaterinoslaf-goewernoraat in die Russiese Ryk was.
Dal was van 1814 tot 1826 in die Russiese vloot. In 1826 het hy medies begin studeer en as 'n militêre dokter diens gedoen in die Russies-Turkse Oorlog en die veldtog teen Pole in 1831-'32. Hy het daarna administratiewe posisies beklee in Sint Petersburg (1841-'49) en Nizjni Nowgorod (van 1849-'59).
Dal het van vroeg af in tale en folklore belanggestel. Hy het te voet deur die platteland gereis en uitdrukkings en feëverhale in verskeie Slawiese tale bymekaargemaak. Hy het sy eerste versameling Russiese feëverhale (Русские сказки, Roesskije skazki) in 1832 gepubliseer.[2] Dal se vriend Aleksander Poesjkin (1799-1837) het sommige ander, ongepubliseerde verhale in gedigte omskep. Hulle is van die bekendste werke in Russies. Ná Poesjkin se noodlottige tweegeveg in Januarie 1837 het Dal die groot digter in sy laaste ure op sy sterfbed versorg. In 1838 is Dal verkies tot die Sint Petersburgse Wetenskapakademie.
Leksikografiese studies[wysig | wysig bron]
In die volgende dekade het Dal die skuilnaam "Kazak Loeganski" (Kosak van Loehansk") gebruik en verskeie realistiese essays op die trant van dié van Nikolai Gogol gepubliseer. Hy het in die 1850's en 1860's sy leksikografiese studies en uitgebreide reise voortgesit. Omdat hy nie tyd gehad het om sy versameling feëverhale te redigeer nie, het hy Aleksander Afanasiëf gevra om hulle vir publikasie voor te berei.
Sy magnum opus, die Verklarende Woordeboek van Lewende Russies, is in 1863-'66 in vier volumes gepubliseer. Die Gesegdes en Spreekwoorde van die Russiese Volk, met meer as 30 000 inskrywings, het 'n paar jaar later gevolg. Albei boeke is al talle kere herdruk. Verskeie skrywers is deur sy werk beïnvloed, soos Vladimir Nabokov en Aleksandr Solzhenitsyn.[3]
Damaskussaak[wysig | wysig bron]
Dal het in die ministerie van binnelandse sake gedien. Sy verantwoordelikhede het insluit om 'n ondersoek te lei na die moorde van kinders in die weste van Rusland.
In 1840 het die sogenaamde Damaskussaak gelei tot beskuldigings van bloedlaster (dat Jode die bloed van Christelike kinders vir rituele doeleindes gebruik). Nikolaas I het sy amptenare, veral Wladimir Dal, opdrag gegee om die bewering deeglik te ondersoek. In 1844 is 10 eksemplare van 'n verslag van 100 bladsye ingedien vir die oë van net die tsaar en topamptenare. Die naam van die verslag was "Ondersoek na die Moord van Christelike kinders deur die Jode en die gebruik van hulle bloed". Daarvolgens het die oorgrote meerderheid van Jode nog nie eens van rituele moord gehoor nie en is die moorde gepleeg deur sektes van fanatiese Chassidistiese Jode.[4] Hoewel Dal dikwels die skrywer van die verslag genoem word, is dit onseker wie die skrywer(s) was.
In 1914, altesaam 42 jaar ná Dal se dood, tydens die bloedlasterverhoor van Menahem Mendel Beilis in Kijif, is die toe 70 jaar oue verslag in Sint Petersburg gebubliseer onder die titel "Aantekeninge oor rituele moorde". Die naam van die skrywer is nie in dié herdruk vir die algemene publiek genoem nie.[5]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Blagova, G. F. (2001). "Владимир Даль и его последователь в тюркологии Лазарь Будагов" [Vladimir Dal and his follower in Turkic studies Lazar Budagov.]. Voprosy yazykoznaniya - Topics in the Study of Languages (in Russies). Moskou (3): 22–39.
- ↑ Русские сказки из предания народного изустного на грамоту гражданскую переложенные, к быту житейскому приноровленные и поговорками ходячими разукрашенные Казаком Владимиром Луганским. Пяток первый. Sint Petersburg: Plyushar, 1832.
- ↑ Brian Boyd, Vladimir Nabokov: The Russian Years (Princeton University Press, 1993), p. 171.
- ↑ Poliakov, Léon. The History of Anti-Semitism: Suicidal Europe, 1870–1933. University of Pennsylvania Press. 2003. p.84.
- ↑ Poliakov, Léon. The History of Anti-Semitism: Suicidal Europe, 1870–1933. University of Pennsylvania Press. 2003. p.357.
Bronne[wysig | wysig bron]
- Dal, Wladimir, Verklarende Woordeboek van Lewende Russies, Vol. I, Diamant, Sankt-Peterburg, 1998 (herdruk van die 1882-uitgawe deur M.O. Volf Publisher Booksellers-Typesetters)
- Terras, Victor, Handbook of Russian Literature (Yale University Press, 1990), ISBN 0-300-04868-8
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
Normdata  |
|
|---|