Yosemitevallei

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Yosemitevallei ( /jˈsɛməti/ yoh-SEM -ə-tee ; Yosemite, Miwok vir "moordenaar") is 'n gletservallei in die Yosemite Nasionale Park in die westelike Sierra Nevada-berge van Sentraal-Kalifornië. Die vallei is ongeveer 12,1 km lank en 910 – 1 070 m diep, omring deur hoë granietpieke soos Halfkoepel en El Capitan, en dig bebos met dennebome. Die vallei word deur die Mercedrivier gedreineer en 'n menigte strome en watervalle vloei daarin, insluitend Tenaya, Illilouette, Yosemite en Bridalveil Creek. Yosemitewaterval is die hoogste waterval in Noord-Amerika en is 'n groot trekpleister, veral in die lente, wanneer die watermerk op sy hoogtepunt is. Die vallei is bekend vir sy natuurlike omgewing en word beskou as die middelpunt van Yosemite Nasionale Park.

Die vallei is die hoofaantreklikheid in die park vir die meerderheid besoekers en 'n bedrywige middelpunt van aktiwiteite gedurende die toeristeseisoen in die somermaande. Die meeste besoekers gaan die vallei van paaie na die weste binne en gaan deur die Tonneluitsig-ingang. Besoekersgeriewe is in die middel van die vallei. Daar is beide staproetekringe wat binne die vallei bly en roete-uitsigpunte wat na hoër hoogtes lei, wat almal 'n blik op die park se vele natuurskoonwonders bied.

Beskrywings[wysig | wysig bron]

Die Yosemitevallei lê aan die westelike helling van die Sierra Nevada-berge, 240 km oos van San Francisco. Dit strek oor 12 km rofweg in 'n ooswestelike rigting, met 'n gemiddelde breedte van ongeveer 1,6 km.

Sentinelrots tydens sonsondergang

Yosemitevallei verteenwoordig slegs een persent van die parkarea, maar dit is waar die meeste besoekers aankom en bly. Meer as 'n halfdosyn spruite tuimel van hangende valleie aan die bopunt van granietkranse wat 914 – 1 067 m bo die valleivloer kan uitstyg, wat self 1219 m hoog bo seevlak is. Hierdie strome kombineer in die Mercedrivier, wat uit die westelike punt van die vallei vloei, in die res van sy canyon af na die San Joaquinvallei. Die plat vloer van die Yosemitevallei bevat beide woude en groot oop weivelde, wat 'n uitsig op die omliggende kruine en watervalle bied.

Hier onder is 'n beskrywing van hierdie kenmerkende eienskappe. Eers word gekyk na die muurkranse bo, en dan word van wes na oos beweeg soos wat 'n besoeker die vallei binnegaan, dan die watervalle en ander waterbesienswaardighede besoek en daarna van oos na wes terugkeer saam met die vloei van water.

Die eerste uitsig oor Yosemitevallei wat baie besoekers sien, is die Tonneluitsig. Soveel skilderye is van hierdie uitsig gemaak dat die Nasionale Parkdiens daardie uitsigpunt Kunstenaarspunt genoem het. Die uitsig van die onderste (westelike) punt van die vallei bevat die groot granietmonoliet El Capitan aan die linkerkant, en Cathedral Rocks aan die regterkant met Bridalveil-waterval. Net verby hierdie plek word die vallei skielik breër met die katedraalspits, en dan volg die puntige obelisk van Sentinel Rock na die suide. Oorkant die vallei aan die noordekant is die "Drie Broers", wat die een bo die ander uitstyg soos gewels wat op dieselfde hoek gebou is – die hoogste kruin is Eaglepiek, met die twee onder bekend as die Middel- en Onderste Broer.

Yosemitevallei

Tot op hierdie punt krom die vallei effens na links (noord). Nou begin 'n groot kurwe terug na regs, met Yosemitewaterval in die noorde, gevolg deur die Royal Arches, bo-op deur North Dome. Oorkant, in die suide, is Gletserspunt, 975 m bo die valleivloer. Op hierdie punt verdeel die vallei in twee, een gedeelte skuins noordoos, met die ander wat van suid na suidoos buig. Tussen hulle, aan die oostelike punt van die vallei, is Halfkoepel, een van die prominentste natuurlike kenmerke in die Sierra Nevada. Bo en noordoos van Halfkoepel is Clouds Rest; op 3025 m, die hoogste punt in die Yosemitevallei.

Water[wysig | wysig bron]

Sneeu wat in die Sierra Nevada smelt, vorm spruite en mere. In die omliggende streek vloei hierdie spruite na die rand van die vallei om vertakkings en watervalle te vorm.

Muskietval, stereografiese foto deur Eadweard Muybridge, c. 1868–1873

'n Natuurlike waaier van spruite en vertakkings van die Mercedrivier neem dreinering van die Sierra-kruin en kombineer dan saam by Mercedmeer. Die Merced vloei dan af na die einde van sy canyon (Klein Yosemite-vallei), waar dit begin wat dikwels die Giant Staircase genoem word. Die eerste waterval is die Nevadawaterval, wat 181 m daal en van die graniethelling daaronder weerkaats. Onder is die Vernalwaterval, 97 m hoog, een van die skilderagtigste watervalle in die vallei. Die Merced daal dan met stroomversnellings af om Illilouette Creek te ontmoet, wat van die vallei se rand af val om die Illilouettewaterval te vorm. Hulle kombineer aan die voet van die klowe wat elke stroom bevat, en vloei dan om die Happy Isles om Tenaya Creek aan die oostelike punt van die Yosemitevallei te ontmoet.

Tenaya Creek vloei suidwes van Tenayameer af en dan af in Tenayacanyon, en vloei uiteindelik tussen Halfkoepel en Noordkoepel deur voordat dit by die Mercedrivier aansluit. Die volgende watervalle tuimel van die Valleirand af om dit op verskeie punte te verbind:

Yosemite-waterval en Halfkoepel in die winter
  • Yosemitewaterval (739 m) Boonste Yosemitewaterval (440 m), die middelste waterval (200 m), en Onderste Yosemitewaterval (98 m). (Yosemite Creek)
  • Snow Creekwaterval (650 m)
  • Sentinelwaterval (590 m)
  • Lintwaterval (491 m)
  • Royal Arch Cascade (380 m)
  • Lehamitewaterval (360 m)
  • Staircasewaterval (310 m)
  • Bridalveilwaterval (190 m) (Bridalveil Creek)
  • Nevadawaterval (181 m)
  • Silver Strandwaterval (175 m)
  • Vernalwaterval (97 m)

Natuurlike Yosemitevallei[wysig | wysig bron]

Die Drie Broers het uit die El Capitan-pluton gevorm

Geologie[wysig | wysig bron]

Die kenmerkende landskappe in die Yosemitevallei is geskep uit granietrots wat tydens die laat Krytperiode as plutone kilometers diep geplaas is. Met verloop van tyd is die Sierra Nevada opgelig, wat hierdie rots aan erosie op die oppervlak blootgestel het.

Die oudste van hierdie granietgesteentes, gedateer op 114 miljoen jaar, kom langs die Mercedrivierkloof wes van die vallei voor. Die El Capitan-pluton het die vallei binnegedring en die meeste van die granitiese rots gevorm wat baie van die sentrale deel van die vallei uitmaak, insluitend die Cathedral Rocks, die Drie Broers en El Capitan. Die jongste Yosemitevallei-pluton is die 87 miljoen jaar oue Halfkoepel-granodioriet, wat die meeste van die rots by Glacier Point, die Royal Arches, en sy naamgenoot, Halfkoepel, uitmaak.

Halfkoepel vanaf Washburn Point

Vir die laaste 30 miljoen jaar, het gletsers periodiek baie van die vallei gevul. Die laaste gletsering, die Wisconsinian, was egter nie die ergste nie. Ystydperke voor die Wisconsin was kouer en het langer geduur. Hulle gletsers was groot en het byna al die landmerke rondom Yosemitevallei bedek, behalwe Halfkoepel, Eagle Peak, Sentinel Dome en die top van El Capitan. Wisconsin se gletsers het egter eers Bridalveil-waterval in die vallei bereik. Die gletsers het die vallei verbreed, maar baie van sy breedte is in werklikheid te danke aan vorige stroomerosie en massavermorsing langs vertikale voeë in die vallei se mure.

Na die terugtrekking van baie van hierdie gletsers, het 'n stand van die antieke Yosemitemeer ontwikkel. Die valleivloer het sy platheid te danke aan sediment wat deur hierdie erwe neergelê is (die laaste gletsers in die vallei was klein en het nie baie ou meer sediment verwyder nie). Die laaste stand van die Yosemitemeer was ongeveer 8,9 km lank en is deur 'n terminale morene naby die basis van El Capitan geskut. Dit is later deur sediment gevul en het 'n moerasagtige weideveld geword.

Die parallelle Tenaya Canyon en Klein Yosemite Kloof gletsers was, op hul grootste, 600 m diep waar hulle in die Yosemite-Vallei naby die basis van Halfkoepel gevloei het. Hulle het ook Clouds Rest agter Halfkoepel as 'n arête gevorm.

Naby Gletserpunt is daar 600 m van grootliks gletser sediment met ten minste ses afsonderlike reekse van die Yosemitemeer se sedimente. Hier het groot en hoogs erosiewe pre-Wisconsiniese gletsers die grondrotsvalleivloer na bowe gebring, en baie kleiner Wisconsin-gletsers het gletserafval meegebring.

Ekologie[wysig | wysig bron]

Steller se gaai.

Die biologiese gemeenskap op die vloer van die Yosemite-vallei is divers, met meer as 400 spesies grasse en veldblomme en duisende spesies insekte wat daar geïdentifiseer is. Op die mees algemene vlak kan die vallei geklassifiseer word as 'n droë geel dennewoud met 'n aantal groot oop weivelde. Plant- en dierspesies wat 'n beduidende deel van hierdie natuurlike gemeenskap uitmaak, sluit in:

  • Bome – ponderosa-denne, lodgepole-denne, suikerdenne, witspar, wierook-sederhout, Kaliforniese swart eikebome, lewende eikebome in die binneland, kus Douglas-spar, Kalifornië-lourier, grootblaar- esdoorn, Scouler's wilgerboom, Stille Oseaan-kornoelje, wit els, westelike balsempopulier [1]
  • Struike – witblaarmanzanita, bergellende, westelike azalea, Amerikaanse kornoelje, bokkwas, takbokkwas, sierra appelliefie [1]
  • Veldblomme – Indiese pienk, seepplant, Kalifornië papawer, mynwerkersslaai, pers Chinese huise, pers melkbos, Stille Oseaan sterblom, westelike botterblom, pynappelkruid [1]
  • Soogdiere – Kaliforniese grond-eekhoring, westelike grys eekhoring, chickaree, muilhert, Amerikaanse swartbeer, bobbejane, coyote [1]
  • Voëls – donkeroog junko, bergkuiken, swartkop snawel, witkop houtkapper, Steller se gaai, Amerikaanse dipper, gewone raaf [1]
  • Reptiele – Gilbert se skink, noordelike krokodil akkedis, ratelslang [1]
  • Amfibieë – Sierra Nevada salamander [1]

Toerisme[wysig | wysig bron]

Yosemite Nasionale Park het 'n rekordgetal van 5 miljoen besoekers gehad in 2016.[2]

Op 24 Julie 2018 was verskeie areas van die park, insluitend die Vallei, gesluit weens veldbrande in die gebied.

Stap[wysig | wysig bron]

The Mist Trail, soos gesien vanaf die bopunt van Vernal Falls

Verskeie roetes lei uit die Vallei, insluitend

  • Die John Muir-roete – loop 340 km na Mount Whitney[3]
  • Die Mistige Staproete – met uitsigte oor Vernal waterval en Nevadaval
  • Die Viermyl-roete – wat na Glacier Point lei.
  • Die Yosemitevalle-roete – tot by die top van Yosemitevalle.

Rotsklim[wysig | wysig bron]

Yosemite is nou 'n wêreldrotsklim-aantreklikheid. Die massiewe 'groot mure' van graniet is sedert die 1950's ontelbare kere geklim en het rotsklimmers se vermoëns tot nuwe hoogtes aangemoedig. Terwyl rotsklimmers tradisioneel 'n paar dae neem om die monoliete te klim, terwyl hulle op die rotswande kamp, help moderne klimtegnieke rotsklimmers om binne enkele ure die kranse uit te klim. Baie rotsklimmers bly by Kamp 4 voordat hulle begin met die groot muur se klimtog, wat na die Tweede Wêreldoorlog opvallend geword het as 'n geboorteplek van rotsklim se moderne tydperk en is in 2003 in die Nasionale Register van Historiese Plekke ingevoer.[4]

Halfkoepel figureer prominent aan die agterkant van die Kaliforniese staatskwartier. Die staproete na die bopunt van die Halfkoepel is een van die gewildste staptogte vanaf die vallei, en baie besig. Die park benodig nou permitte om die roete te gebruik, en in 2011 het die permitte baie vinnig uitverkoop nadat dit beskikbaar geword het.[5] Die park gebruik nou 'n loterystelsel vir stappers om aansoek te doen vir permitte.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Halfkoepel en Liberty Cap, Yosemitevallei, Kalifornië. Marguerite Zorach (Brooklyn Museum)

Inheemse Amerikaners in Yosemite[wysig | wysig bron]

Bewoning van die Yosemite-vallei kan teruggevoer word na ongeveer 3 000 jaar gelede toe plantegroei en wild in die streek soortgelyk was aan die huidige vandag; die westelike hange van die Sierra Nevada het eikels, takbokke en salm gehad, terwyl die oostelike Sierra pinionneute en obsidiaan gehad het. Die voorgeskiedenis van die gebied word op argeologiese gronde in drie kulturele fases verdeel: die "Crane Flat" fase, (1000 vC tot 500 CE) word gemerk deur jag met die atl atl (spies) en die gebruik van slypstene; die "Tarmarack"-fase (500 tot 1200 CE), gekenmerk deur 'n verskuiwing na die gebruik van kleiner rotspunte, wat ontwikkeling en gebruik van die pyl en boog aandui; en die "Mariposa"-fase, vanaf 1200 tot Europese kontak in die middel van die 19de eeu.[6]

In die 19de eeu is dit bewoon deur 'n Miwok-groep wat die vallei "Ah-wah-nee" en hulself die Ahwahnechee genoem het .[7] Hierdie groep het handels- en familiebande gehad met Mono Lake Paiutes vanaf die oostekant van die Sierra Nevada. Hulle het jaarliks die plantegroei op die valleivloer verbrand, wat die swart eikehout bevorder het en die weivelde en woude oopgehou het. Dit het die voorraad van hul hoofvoedsel, eikels, beskerm en die kans op hinderlaag verminder. Ten tyde van die eerste Europese kontak, is hierdie groep gelei deur Hoofman Tenaya (Teneiya), wat deur sy ma onder die Mono Lake Paiutes grootgemaak is.

Die Mariposa-bataljon en die eerste toeriste[wysig | wysig bron]

Die eerste nie-inheemse Amerikaners wat Yosemite Valley gesien het, was waarskynlik lede van die 1833 Joseph Walker Party, wat die eerste was wat die Sierra Nevada van oos na wes oorgesteek het. [8] Die eerste beskrywings van Yosemite het egter byna 20 jaar later gekom. Die goudstormloop in Kalifornië van 1849 het tot konflikte tussen mynwerkers en inheemse Amerikaners gelei, [8] en die staat het die vrywillige Mariposa-bataljon gevorm as 'n strafekspedisie teen die inheemse Amerikaners wat in die Yosemite-gebied gewoon het. In 1851 is die Bataljon gelei deur majoor Jim Savage, wie se handelspos aan die Merced-rivier die Awaneechee oorval het. [9] Hierdie en ander sendings (die Mariposa-oorloë) het daartoe gelei dat opperhoof Teneiya en die Awaneechee maande lank op 'n reservaat in die San Joaquin-vallei deurgebring het. Die groep het die volgende jaar na die Vallei teruggekeer, maar het skuiling onder die Mono Paiutes geneem ná verdere konflikte met mynwerkers. Die meeste van die Awaneechee (saam met Teneiya) is teruggejaag na die Vallei en deur die Paiutes doodgemaak nadat hulle gasvryheid geskend het deur perde te steel.

Terwyl die lede van daardie eerste ekspedisie van die Mariposa-bataljon gerugte gehoor het van wat teen die Merced-rivier gevind kon word, was niemand voorbereid op wat hulle op 27 Maart 1851 gesien het nie, van wat nou Ou Inspirasiepunt genoem word. Dr. Lafayette Bunnell het later geskryf:

"The grandeur of the scene was but softened by the haze that hung over the valley – light as gossamer – and by the clouds which partially dimmed the higher cliffs and mountains. This obscurity of vision but increased the awe with which I beheld it, and as I looked, a peculiar exalted sensation seemed to fill my whole being, and I found my eyes in tears with emotion".[10]

Die groep het daardie aand op die Vallei-vloer gekamp en het ingestem met die voorstel van Dr. Bunnell om dit "Yo-sem-i-ty" te noem, omdat hulle verkeerdelik geglo het dat dit die inheemse naam was. [11] Die term is van die Suidelike Sierra Miwok-woord Yohhe'meti, wat beteken "hulle is moordenaars," wat na die inwoners van die plek verwys het. [12]

Die eerste prent van die Yosemitevallei Thomas Ayres, 1855

James Hutchings—wat die eerste toeristegroep na die Vallei in 1855 gereël het—en kunstenaar Thomas Ayers het baie van die vroegste publisiteit oor Yosemite gegenereer deur artikels en hele tydskrifuitgawes oor die Vallei te skep. [8] Ayres se hoogs gedetailleerde, hoekig oordrewe kunswerk en sy geskrewe verslae is nasionaal versprei en 'n kunsuitstalling van sy tekeninge is in New York Stad gehou.

Twee van Hutchings se eerste groep toeriste, Milton en Houston Mann, het die eerste tolroete in die vallei gebou, met die ontwikkeling van die eerste hotelle in die area en ander roetes wat vinnig gevolg het.  Heelwat van die vroeë pioniers in die vallei wat van Europese afkoms was, en 'n paar inheemse Amerikaners, is in die Yosemite-begraafplaas begrawe.

Yosemite: Die eerste park[wysig | wysig bron]

Galen Clark in die Big Tree Grove

Die werk van Ayres het Oosterlinge 'n waardering vir Yosemitevallei gegee en 'n beweging begin om dit te bewaar.[13] Invloedryke figure soos Galen Clark, geestelike leier Thomas Starr King en die vooraanstaande landskapargitek Frederick Law Olmsted was onder diegene wat senator John Conness van Kalifornië aangespoor het om Yosemite te probeer bewaar.[8]

President Abraham Lincoln het op 30 Junie 1864 'n wetsontwerp onderteken wat Yosemite Valley en die Mariposa Grove van reuse sequoia's aan die staat Kalifornië toestaan "vir openbare gebruik, oord en ontspanning," die twee traktate "sal vir alle tye onvervreembaar wees".[14] Dit was die eerste keer in die geskiedenis dat 'n federale regering skilderagtige landskappe opsy gesit het bloot om hulle te beskerm en om die genotvolle ervaring daarvan deur alle mense moontlik te maak.

Om bloot 'n gebied 'n park aan te wys, is nie voldoende om dit te beskerm nie. Kalifornië het eers in 1866 'n administrasie vir die park opgestel toe die staat Galen Clark as die park se voog aangestel het. 'n 11-jarige stryd het gevolg om opstaleise in die vallei op te los. Die uitdaging om toerisme te verhoog, met die behoefte om eers koetspaaie te bou, en dan die Yosemite Vallei Treinspoor, tesame met hotelle en ander fasiliteite in en om die Vallei is gedurende die res van die 19de eeu vervul. Maar baie omgewingskade is destyds aan die vallei self aangerig. Die probleme wat Yosemite Park onder staatsbeheer gehad het, was een van die faktore om Yellowstone Nasionale Park as die eerste volkome nasionale park in 1872 te vestig.

Die Vernal-waterval, Yosemite deur Carleton Watkins c. 1873–83

Weens die moeilikheid om daarheen te reis, het vroeë besoekers aan die vallei vir etlike weke tot 'n paar maande gekom, dikwels as hele gesinne met heelwat besittings. Vroeë hotelle is dus opgerig vir lang verblyf en het hoofsaaklik voorsiening gemaak vir ryk gaste wat lang tye weg van die huis af kon deurbring. Een van hierdie hotelle—die Wawona Hotel, wat in die 1880’s gebou is—word vandag steeds bedryf.

Nadat die vallei 'n park geword het, was die omliggende gebied steeds onderhewig aan houtkap, mynbou en weiding. John Muir het die skade aan die subalpiene weivelde wat die vallei omring, bekend gemaak en in 1890 het die regering 'n nasionale park geskep wat 'n veel groter gebied insluit – wat die Yosemite-vallei en Mariposa Grove omsluit.

20ste eeu[wysig | wysig bron]

Die Yosemitevallei vanaf Inspiration Point, met besoekers wat na Bridalveil-waterval, 1921, uitkyk

Soos met Yellowstone, was die nuwe federale park tot 1914 onder die jurisdiksie van die Amerikaanse weermag. In 1906 het die staat die Valley en Mariposa Grove aan die federale regering afgestaan. Die Nasionale Parkdiens het met sy skepping in 1916 Yosemite oorgeneem. [14]

1931 prentkaart deur Jo Mora

Yosemite Valley is gelys as 'n nasionale historiese distrik en as 'n historiese landmerk in Kalifornië.> Na die stigting van die Parkdienste het baie afsonderlike hoteleienaars afsonderlike konsessiekontrakte gehad. Die Yosemite Park Company het die Yosemite Lodge gebou en Yosemite Village het sy eie groep handelaars gehad. Brande het 'n aantal van die oorspronklike valleihotelle vernietig en konsessie-eienaars het gekom en gegaan totdat Park Service die twee grootste maatskappye gedwing het om saam te smelt sodat een enkele konsessiekontrak gegee kon word. In 1925 het die twee familie-bestuurde maatskappye die Yosemite Park and Curry Company geword en het die Ahwahnee Hotel vir jare as die maatskappy se hoofkwartier gebou en bestuur, wat 'n aantal tradisies bekendgestel het, insluitend die Bracebridge-ete.

Curry Village was die plek vanwaar dorpenaars en besoekers die Yosemite-vuurval bekyk het. Hierdie "val" was groot hoeveelhede rooiwarm kole wat van Glacier Point afgeval het. Die Parkdiens het hierdie praktyk in 1969 gestaak as deel van hul lang proses om kunsmatige parkbesienswaardighede minder te beklemtoon.

Op 6 Julie 1996 het 'n massiewe rotsstorting, wat 'n geskatte 60 000–80 000 ton weeg, 1800 voet (550 m) in die vallei neergestort vanaf die oostekant van Glacier Point, teen meer as 260 km/h. Stof het daardie deel van die vallei dae lank bedek, en die windspoed voor die glybaan was na raming 480 km/h. Een persoon is in die storting oorlede.

Merced-rivier Plan[wysig | wysig bron]

In 1987 het die Kongres 122 myl van die Merced aangewys as 'n wilde en skilderagtige rivier. Yosemite Nasionale Park bevat 81 van hierdie myl, en die vallei bevat agt van daardie myl. Hierdie benaming sal "... die Merced-rivier in vryvloeiende toestand bewaar en om die waterkwaliteit en die uitstaande merkwaardige waardes (ORV's) te beskerm wat die rivier aanwysbaar maak."[15]

In Maart 2014 het die parkstelsel die Merced Wild and Scenic River Comprehensive Management Plan/EIS vrygestel om die bewaring van die rivier, asook veiligheid aan te spreek en om die besoekerservaring in die park te verbeter. Die plan sal weivelde en rivieroewergebiede herstel en nie-noodsaaklike paaie verwyder. Kampkapasiteit sal met 37% toeneem, en ontspanningsdienste sal uitgebrei word. Die plan vereis 'n toename van 8% in parkeerplek vir daggebruikbesoekers aan Yosemite Valley, insluitend 'n nuwe parkeerterrein met 300 motors. Die plan sal die vallei toelaat om 'n hoogtepunt van 20 100 besoekers per dag te huisves.[16]

Die plan is gekritiseer omdat dit parkbesoekers prioritiseer bo die bewaring van die rivier en die vallei. Sommige het gemeen dat daar verdere beperkings op die aantal motors en parkeerterreine in die vallei moes wees, en meer fokus op openbare vervoer geplaas moes word.[17] Op besige somersdae kan daar lang vertragings en verkeersprobleme by die ingang na Yosemite wees.[18]

Yosemitevallei 1999
Panorama of Yosemite Valley including Half Dome as seen from Glacier Point
Panorama of Yosemite Valley including Half Dome as seen from Glacier Point

Sien ook[wysig | wysig bron]

  • Geologie van die Yosemite-gebied
  • Geskiedenis van die Yosemite-gebied
  • Julia Parker (mandjiemaker)
  • Yosemite-Wes, Kalifornië

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Schoenherr 1995.
  2. "Stats Report Viewer".
  3. "John Muir Trail". Pacific Crest Trail Association.
  4. Bailey, Eric (28 Februarie 2003). "Yosemite's Camp 4 Placed on Historic Registry". Los Angeles Times (in Engels (VSA)). Besoek op 7 Julie 2022.
  5. "Half Dome: Everything you need to know about Yosemite's most demanding day hike". www.yosemitehikes.com. Besoek op 17 September 2014.
  6. Wuerthner, George (1994).
  7. abovecalifornia.com Geargiveer op Wayback Machine.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 Wuerthner 1994.
  9. Harris, Tuttle & Tuttle 1997.
  10. http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?ammem/consrv:@field(DOCID+@lit(amrvgvg20)):
  11. Bunnell 1892.
  12. Greene 1987.
  13. "Early drawing of Yosemite Falls". National Park Service Museum Centennial. Besoek op 19 Augustus 2010.
  14. 14,0 14,1 Schaffer 1999.
  15. "Merced – Friends of the River". www.friendsoftheriver.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 September 2014. Besoek op 17 September 2014.
  16. "Merced River Final Plan and EIS – Yosemite National Park (U.S. National Park Service)". www.nps.gov. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Desember 2014. Besoek op 17 September 2014.
  17. "Yosemite National Park". www.nationalparkstraveler.com. Besoek op 17 September 2014. {{cite web}}: Text "National Parks Traveler" ignored (hulp)
  18. "CSERC: Yosemite overcrowded – Problems and Solutions". www.cserc.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Januarie 2015. Besoek op 17 September 2014.

Bronne[wysig | wysig bron]

  • Bunnell, Lafayette (1892). The Discovery of the Yosemite (3rd ed.). New York: F.H. Revell Company. ISBN 0-8369-5621-4.
  • Clarke, W. A. (August 1902). "Automobiling In The Yosemite Valley". Overland Monthly, and Out West Magazine. XL (2): 104–110. Retrieved 2009-08-15.
  • Greene, Linda Wedel (1987). Yosemite: the Park and its Resources (PDF). U.S. Department of the Interior / National Park Service.
  • Harris, Ann G.; Tuttle, Esther; Tuttle, Sherwood D. (1997). Geology of National Parks (5th ed.). Iowa: Kendall/Hunt Publishing. ISBN 0-7872-5353-7.
  • Roper, Steve (1994). Camp 4: Recollections of a Yosemite Rockclimber. The Mountaineers. ISBN 0-89886-587-5.
  • Schaffer, Jeffrey P. (1999). Yosemite National Park: A Natural History Guide to Yosemite and Its Trails. Berkeley: Wilderness Press. ISBN 0-89997-244-6.
  • Schoenherr, Allan A. (1995). A Natural History of California. UC Press. ISBN 0-520-06922-6.
  • Wuerthner, George (1994). Yosemite: A Visitors Companion. Stackpole Books. ISBN 0-8117-2598-7.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]