Homo erectus: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Besig
Lyn 85: Lyn 85:
* ''Homo erectus tautavelensis'' (Tautavelmens, 0,45 miljoen jaar gelede)
* ''Homo erectus tautavelensis'' (Tautavelmens, 0,45 miljoen jaar gelede)
* ''Homo erectus yuanmouensis'' (Yuanmou-mens, 1,7 miljoen jaar gelede)
* ''Homo erectus yuanmouensis'' (Yuanmou-mens, 1,7 miljoen jaar gelede)

Sedert die ontdekking van die Javamens in 1893 is daar 'n neiging in paleoantropologie om die getal voorgestelde spesies van ''Homo'' te verminder, en daarom sluit ''H. erectus'' alle vroeë vorme van ''Homo'' in wat uit ''[[Homo habilis|H. habilis]]'' ontwikkel het en verskil van vroeë ''[[Homo heidelbergensis|H. heidelbergensis]]'' (in Afrika ook bekend as ''[[Homo rhodesiensis|H. rhodesiensis]]'').<ref name=Kaifu2005>{{cite journal | vauthors = Kaifu Y, Baba H, Aziz F, Indriati E, Schrenk F, Jacob T | title = Taxonomic affinities and evolutionary history of the Early Pleistocene hominids of Java: dentognathic evidence | journal = American Journal of Physical Anthropology | volume = 128 | issue = 4 | pages = 709–726 | date = December 2005 | pmid = 15761880 | doi = 10.1002/ajpa.10425 }}</ref> Dit word soms beskou as 'n wydverspreide, polimorfe (veelvormige) spesie.<ref>{{Cite journal | doi=10.1038/nature.2013.13972| title=Skull suggests three early human species were one| year=2013| vauthors = Perkins S | journal=Nature| s2cid=88314849}}</ref>

Vanweë so 'n groot variasie is al voorgestel dat die antieke ''[[Homo rudolfensis|H. rudolfensis]]'' en ''[[Homo habilis|H. habilis]]'' beskou word as vroeë variëteite van ''H. erectus''.<ref name=dmanisiskull5>{{cite journal | vauthors = Lordkipanidze D, Ponce de León MS, Margvelashvili A, Rak Y, Rightmire GP, Vekua A, Zollikofer CP | title = A complete skull from Dmanisi, Georgia, and the evolutionary biology of early Homo | journal = Science | volume = 342 | issue = 6156 | pages = 326–331 | date = October 2013 | pmid = 24136960 | doi = 10.1126/science.1238484 | s2cid = 20435482 | bibcode = 2013Sci...342..326L }}</ref><ref name=National_Geographic>{{cite news | vauthors = Black R |date=17 October 2013 |title= Beautiful Skull Spurs Debate on Human History |url=https://www.nationalgeographic.com/culture/article/131017-skull-human-origins-dmanisi-georgia-erectus/ |work=National Geographic |access-date=6 June 2021}}</ref> Die primitiewe ''H. e. georgicus'' van Dmanisi, Georgië, het die kleinste breinkapasiteit van enige bekende hominien uit die Pleistoseen (sowat 600&nbsp;cc), en sy insluiting in die spesie sal die omvang van ''H. erectus'' sodoende uitbrei dat dit spesies soos ''H. rudolfensis'', ''[[Homo gautengensis|H. gautengensis]]'', ''[[Homo ergaster|H. ergaster]]'' en dalk ''H. habilis'' insluit.<ref>{{cite news |title= Skull of Homo erectus throws story of human evolution into disarray |url= https://www.theguardian.com/science/2013/oct/17/skull-homo-erectus-human-evolution | vauthors = Sample I |work= The Guardian |date= 17 October 2013 }}</ref> 'n Studie uit 2015 dui egter daarop dat ''H. georgicus'' 'n vroeëre, primitiewer spesie van ''Homo'' verteenwoordig.<ref name="Guimares">{{cite journal |vauthors=Giumares SW, Merino CL |title=Dmanisi hominin fossils and the problem of multiple species in the early Homo genus |journal=Nexus: The Canadian Student Journal of Anthropology |volume=23 |date=September 2015 |s2cid=73528018 |url=https://pdfs.semanticscholar.org/0f43/cf9c1c394c7af01cf10160f164cdec6dd77b.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20200114162011/https://pdfs.semanticscholar.org/0f43/cf9c1c394c7af01cf10160f164cdec6dd77b.pdf |archive-date=2020-01-14 }}</ref> Dit word soms nie as ''H. erectus'' beskou nie.<ref>{{cite journal | vauthors = Argue D, Groves CP, Lee MS, Jungers WL | title = The affinities of Homo floresiensis based on phylogenetic analyses of cranial, dental, and postcranial characters | journal = Journal of Human Evolution | volume = 107 | pages = 107–133 | date = June 2017 | pmid = 28438318 | doi = 10.1016/j.jhevol.2017.02.006 }}</ref><ref>{{Cite encyclopedia| vauthors = Lordkipanidze D |chapter=Dmanisi|date=2018-10-04|encyclopedia=The International Encyclopedia of Biological Anthropology|pages=1–4| veditors = Trevathan W, Cartmill M, Dufour D, Larsen C |publisher=John Wiley & Sons, Inc.|language=en|doi=10.1002/9781118584538.ieba0139|isbn=9781118584422|s2cid=240090147}}</ref>

Daar word debatte gevoer oor of die ''H. e. ergaster'' van Afrika 'n aparte spesie is (en dat ''H. erectus'' in Asië ontwikkel en toe na Afrika migreer het),<ref name="Baab">{{cite journal |vauthors=Baab K |title=Defining Homo erectus |journal=Handbook of Paleoanthropology |edition=2 |pages=2189–2219 |url=https://www.researchgate.net/publication/283477977 |date=December 2015 |doi=10.1007/978-3-642-39979-4_73 |isbn=978-3-642-39978-7 }}</ref> en of dit die Afrikavorm (''[[sensu lato]]'') van ''H. erectus ([[sensu stricto]])'' is. As laasgenoemde reg is, is ook voorgestel dat ''H. ergaster'' die onmiddellike voorvader van ''H. erectus'' verteenwoordig.<ref>{{cite book| vauthors = Tattersall I, Schwartz J |title=Extinct Humans|year=2001|isbn=978-0-8133-3482-0|place=Boulder, Colorado |publisher=Westview/Perseus |url=https://archive.org/details/extincthumans00tatt}}</ref> Verder is voorgestel dat ''H. ergaster'', in plaas van ''H. erectus'' of die een of ander bastervorm tussenin, die onmiddellike voorvader van ander argaïese en moderne mense is.


==Gereedskap==
==Gereedskap==

Wysiging soos op 15:03, 12 Mei 2023

Homo erectus
Tydperk: Pleistoseen
1.9–0.1 m. jaar gelede
↓
’n Rekonstruksie van ’n fossiel uit Tautavel, Frankryk.
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Chordata
Klas:
Mammalia
Orde:
Primates
Familie:
Hominidae
Genus:
Homo
Spesie:
H. erectus
Binomiale naam
†Homo erectus
(Dubois, 1892)
Sinonieme
  • † Pithecanthropus erectus
  • † Sinanthropus pekinensis
  • † Javanthropus soloensis
  • † Meganthropus paleojavanicus
  • † Telanthropus capensis
  • † Homo ergaster?

Homo erectus ("regop mens") is ’n uitgestorwe hominienspesie wat regdeur die grootste deel van die Pleistoseen geleef het. Die vroegste fossiele bewyse dateer uit sowat 2 miljoen jaar gelede[1] en die mees onlangse bewyse uit sowat 108 000 jaar gelede. Die spesimens is van die eerste herkenbare lede van die genus Homo.

Verskeie menslike spesies, soos H. heidelbergensis en H. antecessor het blykbaar uit H. erectus ontwikkel, en Neanderdallers, H. denisova en die moderne mens het op hulle beurt vermoedelik uit H. heidelbergensis ontwikkel.[2]

H. erectus was die eerste menslike voorouer wat deur die hele Eurasië versprei het, van die Iberiese Skiereiland tot Java. Asiatiese bevolkings van H. erectus kon die voorouers gewees het van H. floresiensis[3] en moontlik H. luzonensis.[4] Die laaste bekende bevolking van H. erectus is H. e. soloensis van Java, sowat 117 000 tot 108 000 jaar gelede.[5]

H. erectus het 'n moderner houding en liggaamsproporsies gehad en was die eerste menslike spesie met 'n plat gesig, prominente neus en moontlik 'n yl haarbedekking. Hoewel die spesie se breine groter as dié van sy voorouers was, het die kapasiteit grootliks gewissel na gelang van die bevolking. Dit lyk of die breine in vroeëre bevolkings vroeg in die kinderjare ophou ontwikkel het, wat daarop dui kinders was met geboorte in 'n groot mate selfonderhoudend en dat dit kognitiewe ontwikkeling deur hulle lewe beperk het. H. erectus was 'n roofdier aan die bopunt van die voedselketting;[6] Op terreine is die oorblyfsels ontdek van mediumgroot tot groot diere, soos beeste of olifante. Dit lyk dus of hulle in groepe gejag het. Die spesie word verbind met die vroeë steengereedskapsbedryf en was vermoedelik die eerste menslike voorouer wat vuur gebruik het,[7] in groepe gejag en kos versamel het, beseerde en siek groepslede versorg het en moontlik op die see gevaar het. Hulle was dalk ook die vroegste beoefenaars van kuns, maar bewyse daarvoor is skaars.

Die mans en vroue was rofweg dieselfde grootte (dus met min geslagsdimorfie), wat kan dui op monogamie in ooreenstemming met algemene neigings onder primate. Die lengte het wel van 146-185 cm gewissel en gewig van 40-68 kg. Dit is onduidelik of H. erectus kon praat, hoewel al voorgestel is hulle het deur die een of ander prototaal gekommunikeer.

Taksonomie

Ontdekking

Die Nederlandse anatomis Eugène Dubois en sy span het in 1891 ’n menslike kopbeen op die eiland Java in Indonesië ontdek; hy het dit Pithecanthropus erectus genoem. Die spesie is nou bekend as H. erectus. Die vonds het bekend geword as die Java-man. Byna al die dele van die kopbeen het verlore geraak tydens die Tweede Wêreldoorlog, hoewel afgietsels nog bestaan.

Deur die 20ste eeu het antropoloë gedebatteer oor die rol van H. erectus in die mens se evolusie. Vroeg in die eeu is vanweë nog ontdekkings op Java en by Zhoukoudian geglo die moderne mens het in Asië ontwikkel. Charles Darwin en ander het egter geglo die mens se vroegste voorouers kom uit Afrika. Hy het daarop gewys dat sjimpansees en gorillas, die mens se verwante, net in Afrika voorkom.[8]

Van die 1950's tot die 1970's het verskeie fossiele vondste in Oos-Afrika bewys gelewer dat die oudste Homininae hier ontstaan het. Daar word nou geglo H. erectus is ’n afstammeling van vroeëre genera soos Ardipithecus en Australopithecus, of vroeë Homo-spesies soos Homo habilis of Homo ergaster. H. habilis en H. erectus het verskeie duisende jare saam bestaan en kan verskillende lyne van ’n gemeenskaplike voorouer wees.[9]

Nog fossiele is later ontdek wat eers ander name gekry het, maar later herklassifiseer is as H. erectus, soos in September 1949 in Swartkrans, Suid-Afrika, en in 1961 in Tsjad, Noord-Afrika.[10] Homo erectus georgicus is die subspesienaam wat soms gebruik word vir fossiele kop- en kakebene wat in Dmanisi, Georgië, ontdek is. Hoewel dit eers as ’n aparte spesie geklassifiseer is, val dit nou binne die spesie H. erectus.

Fossiele

Fossiele wat ontdek is, is onder meer:

  • D2700
  • KNM ER 3733
  • Yuanmou-mens
  • OH 9
  • KNM ER 992
  • KNM ER 3883
  • Daka
  • Sangiran 4
  • Sangiran 2
  • Trinil 2
  • Ternifine 2-3
  • Sangiran 17
  • Peking-mens (of Homo heidelbergensis)
  • Madam Buya (of Homo heidelbergensis)
  • Hexian
  • Ngandong 7
  • Dali
  • NG 6

Evolusie

Hominini-tydlyn
(miljoen jaar gelede)

The image above contains clickable links
'n Kaart van die verspreiding van gereedskapgebruikers in die Middel-Pleistoseen.

Daar is voorgestel dat H. erectus sowat 2 miljoen jaar gelede uit H. habilis ontwikkel het. Dit word egter betwis, omdat hulle minstens 'n halfmiljoen jaar saam bestaan het. Alternatiewelik kon 'n groep van H. habilis geïsoleer gewees het en het net dié groep in H. erectus ontwikkel (kladogenese).[11]

Omdat die vroegste oorblyfsels van H. erectus in beide Afrika en Asië ontdek is (in Suid-Afrika van sowat 2,04 miljoen jaar gelede[1][12] en in China van sowat 2,1 miljoen jaar gelede),[13][14][15] word gedebatteer oor waar H. erectus ontwikkel het. 'n Studie van 2011 dui daarop dat dit H. habilis is wat Wes-Asië uit Afrika bereik het, dat vroeë H. erectus daar ontwikkel het en dat vroeë H. erectus toe van Wes-Asië na Oos-Asië, Suidoos-Asië, terug na Afrika en na Europa versprei het, en eindelik in Afrika tot die moderne mens ontwikkel het.[16][17] Ander stel voor H. erectus / H. ergaster het in Afrika ontwikkel, waar hulle eindelik in die moderne mens ontwikkel het.[18][19]

H. erectus het Sangiran, Java, teen 1,8 miljoen jaar gelede bereik,[20] en 'n tweede, aparte vlaag van H. erectus het Zhoukoudian, China, sowat 780 000 jaar gelede beset. Vroeë tande van Sangiran is groter as en stem meer ooreen met dié van basale Westerse H. erectus en H. habilis as dié wat in Zhoukoudian van H. erectus gekry is. Latere tande van Sangiran lyk egter kleiner, wat kan dui op 'n sekondêre kolonisasievoorval in Java deur die Zhoukoudian- of 'n nabyverwante bevolking.[21]

Subspesies

  • Homo erectus erectus (Javamens, 1,6-0,5 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus ergaster (1,9-1,4 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus georgicus (1,8-1,6 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus lantianensis (Lantianmens, 1,6 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus nankinensis (Nanjingmens, 0,6 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus pekinensis (Pekingmens, 0,7 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus soloensis (Solo-mens, 0,546-0,143 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus tautavelensis (Tautavelmens, 0,45 miljoen jaar gelede)
  • Homo erectus yuanmouensis (Yuanmou-mens, 1,7 miljoen jaar gelede)

Sedert die ontdekking van die Javamens in 1893 is daar 'n neiging in paleoantropologie om die getal voorgestelde spesies van Homo te verminder, en daarom sluit H. erectus alle vroeë vorme van Homo in wat uit H. habilis ontwikkel het en verskil van vroeë H. heidelbergensis (in Afrika ook bekend as H. rhodesiensis).[22] Dit word soms beskou as 'n wydverspreide, polimorfe (veelvormige) spesie.[23]

Vanweë so 'n groot variasie is al voorgestel dat die antieke H. rudolfensis en H. habilis beskou word as vroeë variëteite van H. erectus.[24][25] Die primitiewe H. e. georgicus van Dmanisi, Georgië, het die kleinste breinkapasiteit van enige bekende hominien uit die Pleistoseen (sowat 600 cc), en sy insluiting in die spesie sal die omvang van H. erectus sodoende uitbrei dat dit spesies soos H. rudolfensis, H. gautengensis, H. ergaster en dalk H. habilis insluit.[26] 'n Studie uit 2015 dui egter daarop dat H. georgicus 'n vroeëre, primitiewer spesie van Homo verteenwoordig.[27] Dit word soms nie as H. erectus beskou nie.[28][29]

Daar word debatte gevoer oor of die H. e. ergaster van Afrika 'n aparte spesie is (en dat H. erectus in Asië ontwikkel en toe na Afrika migreer het),[30] en of dit die Afrikavorm (sensu lato) van H. erectus (sensu stricto) is. As laasgenoemde reg is, is ook voorgestel dat H. ergaster die onmiddellike voorvader van H. erectus verteenwoordig.[31] Verder is voorgestel dat H. ergaster, in plaas van H. erectus of die een of ander bastervorm tussenin, die onmiddellike voorvader van ander argaïese en moderne mense is.

Gereedskap

Homo ergaster het meer uiteenlopende en gesofistikeerde steengereedskap as sy voorouers gebruik. H. erectus het relatief primitiewe gereedskap gebruik. Daar is egter al voorgestel dat H. erectus dalk die eerste hominiede was wat vlotte gebruik het om oor die oesane te vaar.[32]

Op terreine in Oos-Afrika, soos in Kenia, is moontlike bewyse gevind dat vroeë mense vuur gebruik het. Die herverhitting van sekere stukke klei van 1,42 miljoen jaar oud[33] het gewys die klei moes tot 400 ºC verhit gewees het om te verhard.

Dit is uit die ondersoek van handbyle duidelik dat vleis ’n groot deel van H. erectus se dieet gevorm het. Geen bewyse is egter nog gevind dat hy sy kos gaargemaak het nie.

Afstammelinge en subspesies

Oorspronklike fossiele van Pithecanthropus erectus (nou Homo erectus) wat in 1891 in Java ontdek is.

Homo erectus is een van die langs lewende spesies van Homo – hy het langer as ’n miljoen jaar geleef, terwyl Homo sapiens maar sowat 200 000 jaar bestaan.

  • Homo erectus
    • Homo erectus erectus
    • Homo erectus yuanmouensis
    • Homo erectus lantianensis
    • Homo erectus nankinensis
    • Homo erectus pekinensis
    • Homo erectus palaeojavanicus
    • Homo erectus soloensis
    • Homo erectus tautavelensis
    • Homo erectus georgicus

Verwante spesies

  • Homo ergaster
  • Homo floresiensis
  • Homo antecessor
  • Homo heidelbergensis
  • Homo sapiens (mens)
    • Homo sapiens idaltu
    • Homo sapiens sapiens
    • Homo sapiens neanderthalensis (Neanderdaller)
  • Homo rhodesiensis
  • Homo cepranensis

Galery

  • ’n Kopbeen van Homo erectus tautavelensis.
    ’n Kopbeen van Homo erectus tautavelensis.
  • Replika van die onderste kakebeen van Homo erectus van Tautavel, Frankryk.
    Replika van die onderste kakebeen van Homo erectus van Tautavel, Frankryk.
  • Die Calvaria-kopbeen.
    Die Calvaria-kopbeen.
  • ’n Herkonstruksie van die Daka-kopbeen, Ethiopië.
    ’n Herkonstruksie van die Daka-kopbeen, Ethiopië.

Verwysings

  1. ↑ 1,0 1,1 Herries AI, Martin JM, Leece AB, Adams JW, Boschian G, Joannes-Boyau R, et al. (April 2020). "Contemporaneity of Australopithecus, Paranthropus, and early Homo erectus in South Africa". Science. 368 (6486): eaaw7293. doi:10.1126/science.aaw7293. PMID 32241925.
  2. ↑ Dembo M, Radovčić D, Garvin HM, Laird MF, Schroeder L, Scott JE, et al. (Augustus 2016). "The evolutionary relationships and age of Homo naledi: An assessment using dated Bayesian phylogenetic methods". Journal of Human Evolution. 97: 17–26. doi:10.1016/j.jhevol.2016.04.008. hdl:2164/8796. PMID 27457542.
  3. ↑ van den Bergh GD, Kaifu Y, Kurniawan I, Kono RT, Brumm A, Setiyabudi E, et al. (Junie 2016). "Homo floresiensis-like fossils from the early Middle Pleistocene of Flores". Nature. 534 (7606): 245–248. Bibcode:2016Natur.534..245V. doi:10.1038/nature17999. PMID 27279221. S2CID 205249218.
  4. ↑ Détroit F, Mijares AS, Corny J, Daver G, Zanolli C, Dizon E, et al. (April 2019). "A new species of Homo from the Late Pleistocene of the Philippines" (PDF). Nature. 568 (7751): 181–186. Bibcode:2019Natur.568..181D. doi:10.1038/s41586-019-1067-9. PMID 30971845. S2CID 106411053.
  5. ↑ Rizal Y, Westaway KE, Zaim Y, van den Bergh GD, Bettis EA, Morwood MJ, et al. (Januarie 2020). "Last appearance of Homo erectus at Ngandong, Java, 117,000-108,000 years ago". Nature. 577 (7790): 381–385. doi:10.1038/s41586-019-1863-2. PMID 31853068. S2CID 209410644.
  6. ↑ Ben-Dor M, Sirtoli R, Barkai R (Augustus 2021). "The evolution of the human trophic level during the Pleistocene". American Journal of Physical Anthropology. 175 (Suppl 72): 27–56. doi:10.1002/ajpa.24247. PMID 33675083.
  7. ↑ Zohar, Irit; Alperson-Afil, Nira; Goren-Inbar, Naama; Prévost, Marion; Tütken, Thomas; Sisma-Ventura, Guy; Hershkovitz, Israel; Najorka, Jens (14 November 2022). "Evidence for the cooking of fish 780,000 years ago at Gesher Benot Ya'aqov, Israel". Nature Ecology & Evolution (in Engels). 6 (12): 2016–2028. doi:10.1038/s41559-022-01910-z. ISSN 2397-334X.
  8. ↑ Darwin, Charles R. (1871). The Descent of Man and Selection in Relation to Sex. John Murray. ISBN 0-8014-2085-7.
  9. ↑ F. Spoor, M. G. Leakey, P. N. Gathogo, F. H. Brown, S. C. Antón, I. McDougall, C. Kiarie, F. K. Manthi & L. N. Leakey (9 Augustus 2007). "Implications of new early Homo fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya". Nature. 448 (7154): 688–691. doi:10.1038/nature05986.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  10. ↑ Kalb, Jon E (2001). Adventures in the Bone Trade: The Race to Discover Human Ancestors in Ethiopia's Afar Depression. Springer. p. 76. ISBN 0-387-98742-8. Besoek op 2 Desember 2010.
  11. ↑ Spoor F, Leakey MG, Gathogo PN, Brown FH, Antón SC, McDougall I, et al. (Augustus 2007). "Implications of new early Homo fossils from Ileret, east of Lake Turkana, Kenya". Nature. 448 (7154): 688–691. Bibcode:2007Natur.448..688S. doi:10.1038/nature05986. PMID 17687323. S2CID 35845.
  12. ↑ "Our direct human ancestor Homo erectus is older than we thought". EurekAlert. AAAS.
  13. ↑ Zhu Z, Dennell R, Huang W, Wu Y, Qiu S, Yang S, et al. (Julie 2018). "Hominin occupation of the Chinese Loess Plateau since about 2.1 million years ago". Nature. 559 (7715): 608–612. Bibcode:2018Natur.559..608Z. doi:10.1038/s41586-018-0299-4. PMID 29995848. S2CID 49670311.
  14. ↑ Barras C (2018). "Tools from China are oldest hint of human lineage outside Africa". Nature. doi:10.1038/d41586-018-05696-8. ISSN 0028-0836. S2CID 188286436.
  15. ↑ Hao L, Chao Rong L, Kuman K (2017). "Longgudong, an Early Pleistocene site in Jianshi, South China, with stratigraphic association of human teeth and lithics". Science China Earth. 60 (3): 452–462. Bibcode:2017ScChD..60..452L. doi:10.1007/s11430-016-0181-1. S2CID 132479732.
  16. ↑ Ferring R, Oms O, Agustí J, Berna F, Nioradze M, Shelia T, et al. (Junie 2011). "Earliest human occupations at Dmanisi (Georgian Caucasus) dated to 1.85-1.78 Ma". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (26): 10432–10436. Bibcode:2011PNAS..10810432F. doi:10.1073/pnas.1106638108. PMC 3127884. PMID 21646521.
  17. ↑ Augusti J, Lordkipanidze D (Junie 2011). "How "African" was the early human dispersal out of Africa?". Quaternary Science Reviews. 30 (11–12): 1338–1342. Bibcode:2011QSRv...30.1338A. doi:10.1016/j.quascirev.2010.04.012.
  18. ↑ Rightmire GP (1998). "Human Evolution in the Middle Pleistocene: The Role of Homo heidelbergensis". Evolutionary Anthropology. 6 (6): 218–227. doi:10.1002/(sici)1520-6505(1998)6:6<218::aid-evan4>3.0.co;2-6. S2CID 26701026.
  19. ↑ Asfaw B, Gilbert WH, Beyene Y, Hart WK, Renne PR, WoldeGabriel G, et al. (Maart 2002). "Remains of Homo erectus from Bouri, Middle Awash, Ethiopia". Nature. 416 (6878): 317–320. Bibcode:2002Natur.416..317A. doi:10.1038/416317a. PMID 11907576. S2CID 4432263.
  20. ↑ Husson, Laurent; Salles, Tristan; Lebatard, Anne-Elisabeth; Zerathe, Swann; Braucher, Régis; Noerwidi, Sofwan; Aribowo, Sonny; Mallard, Claire; Carcaillet, Julien; Natawidjaja, Danny H.; Bourlès, Didier; ASTER team; Aumaitre, Georges; Bourlès, Didier; Keddadouche, Karim (8 November 2022). "Javanese Homo erectus on the move in SE Asia circa 1.8 Ma". Scientific Reports (in Engels). 12 (1): 19012. Bibcode:2022NatSR..1219012H. doi:10.1038/s41598-022-23206-9. ISSN 2045-2322.
  21. ↑ Zaim Y, Ciochon RL, Polanski JM, Grine FE, Bettis EA, Rizal Y, et al. (Oktober 2011). "New 1.5 million-year-old Homo erectus maxilla from Sangiran (Central Java, Indonesia)". Journal of Human Evolution. 61 (4): 363–376. doi:10.1016/j.jhevol.2011.04.009. PMID 21783226.
  22. ↑ Kaifu Y, Baba H, Aziz F, Indriati E, Schrenk F, Jacob T (Desember 2005). "Taxonomic affinities and evolutionary history of the Early Pleistocene hominids of Java: dentognathic evidence". American Journal of Physical Anthropology. 128 (4): 709–726. doi:10.1002/ajpa.10425. PMID 15761880.
  23. ↑ Perkins S (2013). "Skull suggests three early human species were one". Nature. doi:10.1038/nature.2013.13972. S2CID 88314849.
  24. ↑ Lordkipanidze D, Ponce de León MS, Margvelashvili A, Rak Y, Rightmire GP, Vekua A, Zollikofer CP (Oktober 2013). "A complete skull from Dmanisi, Georgia, and the evolutionary biology of early Homo". Science. 342 (6156): 326–331. Bibcode:2013Sci...342..326L. doi:10.1126/science.1238484. PMID 24136960. S2CID 20435482.
  25. ↑ Black R (17 Oktober 2013). "Beautiful Skull Spurs Debate on Human History". National Geographic. Besoek op 6 Junie 2021.
  26. ↑ Sample I (17 Oktober 2013). "Skull of Homo erectus throws story of human evolution into disarray". The Guardian.
  27. ↑ Giumares SW, Merino CL (September 2015). "Dmanisi hominin fossils and the problem of multiple species in the early Homo genus" (PDF). Nexus: The Canadian Student Journal of Anthropology. 23. S2CID 73528018. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 14 Januarie 2020.
  28. ↑ Argue D, Groves CP, Lee MS, Jungers WL (Junie 2017). "The affinities of Homo floresiensis based on phylogenetic analyses of cranial, dental, and postcranial characters". Journal of Human Evolution. 107: 107–133. doi:10.1016/j.jhevol.2017.02.006. PMID 28438318.
  29. ↑ The International Encyclopedia of Biological Anthropology. (2018-10-04). John Wiley & Sons, Inc.. 1–4. DOI:10.1002/9781118584538.ieba0139. ISBN 9781118584422. 
  30. ↑ Baab K (Desember 2015). "Defining Homo erectus". Handbook of Paleoanthropology (2 uitg.): 2189–2219. doi:10.1007/978-3-642-39979-4_73. ISBN 978-3-642-39978-7.
  31. ↑ Tattersall I, Schwartz J (2001). Extinct Humans. Boulder, Colorado: Westview/Perseus. ISBN 978-0-8133-3482-0.
  32. ↑ Gibbons, Ann (13 Maart 1998). "Paleoanthropology: Ancient Island Tools Suggest Homo erectus Was a Seafarer". Science. 279 (5357): 1635–1637. doi:10.1126/science.279.5357.1635.
  33. ↑ James, Steven R. (Februarie 1989). "Hominid Use of Fire in the Lower and Middle Pleistocene: A Review of the Evidence" (PDF). Current Anthropology. University of Chicago Press. 30 (1): 1–26. doi:10.1086/203705. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 12 Desember 2015. Besoek op 4 April 2012.

Eksterne skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Homo_erectus&oldid=2575191"