Aedes aegypti

Geelkoorsmuskiet
	Volwasse
	Larwe
Wetenskaplike klassifikasie
Domein:	Eukaryota
Koninkryk:	Animalia
Filum:	Arthropoda
Klas:	Insecta
Orde:	Diptera
Familie:	Culicidae
Genus:	Aedes
Subgenus:	Stegomyia
Spesie:	A. aegypti
Binomiale naam
	Aedes aegypti; (Linnaeus in Hasselquist, 1762)
Subspesies
	Aedes aegypti aegypti; Aedes aegypti formosus;
	Global Aedes aegypti voorspelde verspreiding in 2015,; (blou=afwesig, rooi=teenwoordig)
Sinonieme
	Culex aegypti Linnaeus in Hasselquist, 1762; Culex fasciatus Fabricius, 1805; Culex bancrofti Skuse, 1889;

Aedes aegypti (van Grieks αηδής: "haatlik" en Latyn aegypti: "van Egipte"), die geelkoorsmuskiet, is 'n muskiet wat dengue-koors, chikungunya, Zika-koors, Mayaro en geelkoorsvirusse, en ander siekte-middels kan versprei. Die muskiet kan herken word aan swart en wit merke op sy bene en 'n merk in die vorm van 'n lier op sy borskas. Hierdie muskiet het sy oorsprong in Afrika, maar word nou in tropiese, subtropiese en gematigde streke regoor die wêreld aangetref.^[4]^[5]

Biologie[wysig | wysig bron]

Aedes aegypti is 'n 4–7 millimeter lange donker muskiet. Wyfies is groter as mannetjies. Mikroskopies het wyfies klein voelhorings wat met silwer of wit skubbe omrand is, en hul antennas het yl kort hare, terwyl dié van mannetjies veeragtig is. Aedes aegypti kan verwar word met Aedes albopictus, sonder 'n vergrootglas: laasgenoemde het 'n wit streep aan die bokant van die middelborskas.

Mannetjies leef van vrugte af en net die wyfie byt vir bloed, wat sy nodig het om haar eiers volwasse te maak. Om 'n gasheer te vind, word sy aangetrokke tot chemiese verbindings wat deur soogdiere vrygestel word, insluitend ammoniak, koolstofdioksied, melksuur en oktenol.

Wetenskaplikes by die Verenigde State se Departement van Landbou (USDA) Landbounavorsingsdiens het die spesifieke chemiese struktuur van oktenol bestudeer om beter te verstaan hoekom hierdie chemikalie die muskiet na sy gasheer lok en gevind dat die muskiet 'n voorkeur het vir "regshandige" (dekstroroterende) oktenolmolekules. Die voorkeur vir byt van mense is afhanklik van uitdrukking van die reukmiddelreseptor AaegOr4.

Hul wit eiers word apart in water gelê en nie saam nie, anders as die meeste ander muskiete, en word gou swart. Die larwes voed op bakterieë en groei oor 'n tydperk van weke totdat hulle die papiestadium bereik.

Die lewensduur van 'n volwasse Aedes aegypti is twee tot vier weke, afhangende van toestande, maar die eiers kan vir meer as 'n jaar lewensvatbaar wees in 'n droë toestand, wat die muskiet toelaat om weer na 'n koue winter of droë periode uit te kom.^[6]^[7]^[8]

Gashere[wysig | wysig bron]

Soogdiergashere sluit mak perde, wilde perde en perdagtiges in. Vanaf 2009 is gevind dat voëls die beste voedselvoorraad vir Aedes aegypti onder alle taksa is.

Verwysings[wysig | wysig bron]

↑ ^1,0 ^1,1 Neal L. Evenhuis; Samuel M. Gon III (2007). "22. Family Culicidae" (PDF). In Neal L. Evenhuis (red.). Catalog of the Diptera of the Australasian and Oceanian Regions. Bishop Museum. pp. 191–218. Besoek op 4 Februarie 2012.
↑ Souza-Neto, Jayme A.; Powell, Jeffrey R.; Bonizzoni, Mariangela (2019). "Aedes aegypti vector competence studies: A review". Infection, Genetics and Evolution. Elsevier. 67: 191–209. doi:10.1016/j.meegid.2018.11.009. ISSN 1567-1348. PMC 8135908. PMID 30465912.
↑ Weetman, David; Kamgang, Basile; Badolo, Athanase; Moyes, Catherine L.; Shearer, Freya M.; Coulibaly, Mamadou; Pinto, João; Lambrechts, Louis; McCall, Philip J. (28 Januarie 2018). "Aedes Mosquitoes and Aedes-Borne Arboviruses in Africa: Current and Future Threats". International Journal of Environmental Research and Public Health. MDPI. 15 (2): 220. doi:10.3390/ijerph15020220. ISSN 1660-4601. PMC 5858289. PMID 29382107.
↑ McBride, Carolyn S.; Baier, Felix; Omondi, Aman B.; Spitzer, Sarabeth A.; Lutomiah, Joel; Sang, Rosemary; Ignell, Rickard; Vosshall, Leslie B. (12 November 2014). "Evolution of mosquito preference for humans linked to an odorant receptor". Nature. 515 (7526): 222–227. Bibcode:2014Natur.515..222M. doi:10.1038/nature13964. PMC 4286346. PMID 25391959.
↑ Catherine Zettel; Phillip Kaufman. "Yellow fever mosquito Aedes aegypti". University of Florida, Institute of Food and Agricultural Sciences. Besoek op 27 Augustus 2010.
↑ Roland Mortimer. "Aedes aegypti and dengue fever". Onview.net Ltd, Microscopy-UK. Besoek op 27 Augustus 2010.
↑ Carpenter, Simon; Mellor, Philip S.; Fall, Assane G.; Garros, Claire; Venter, Gert J. (31 Januarie 2017). "African Horse Sickness Virus: History, Transmission, and Current Status". Annual Review of Entomology. Annual Reviews (publisher). 62 (1): 343–358. doi:10.1146/annurev-ento-031616-035010. ISSN 0066-4170. PMID 28141961. {{cite journal}}: Text "Annual Reviews" ignored (hulp)
↑ Takken, Willem; Verhulst, Niels O. (7 Januarie 2013). "Host Preferences of Blood-Feeding Mosquitoes". Annual Review of Entomology. Annual Reviews (publisher). 58 (1): 433–453. doi:10.1146/annurev-ento-120811-153618. ISSN 0066-4170. PMID 23020619. {{cite journal}}: Text "Annual Reviews" ignored (hulp)

[Evenhuis-1] 1,0 ^1,1 Neal L. Evenhuis; Samuel M. Gon III (2007). "22. Family Culicidae" (PDF). In Neal L. Evenhuis (red.). Catalog of the Diptera of the Australasian and Oceanian Regions. Bishop Museum. pp. 191–218. Besoek op 4 Februarie 2012.

[Neto-et-al-2019-2] Souza-Neto, Jayme A.; Powell, Jeffrey R.; Bonizzoni, Mariangela (2019). "Aedes aegypti vector competence studies: A review". Infection, Genetics and Evolution. Elsevier. 67: 191–209. doi:10.1016/j.meegid.2018.11.009. ISSN 1567-1348. PMC 8135908. PMID 30465912.

[Weetman-et-al-2018-3] Weetman, David; Kamgang, Basile; Badolo, Athanase; Moyes, Catherine L.; Shearer, Freya M.; Coulibaly, Mamadou; Pinto, João; Lambrechts, Louis; McCall, Philip J. (28 Januarie 2018). "Aedes Mosquitoes and Aedes-Borne Arboviruses in Africa: Current and Future Threats". International Journal of Environmental Research and Public Health. MDPI. 15 (2): 220. doi:10.3390/ijerph15020220. ISSN 1660-4601. PMC 5858289. PMID 29382107.

[4] McBride, Carolyn S.; Baier, Felix; Omondi, Aman B.; Spitzer, Sarabeth A.; Lutomiah, Joel; Sang, Rosemary; Ignell, Rickard; Vosshall, Leslie B. (12 November 2014). "Evolution of mosquito preference for humans linked to an odorant receptor". Nature. 515 (7526): 222–227. Bibcode:2014Natur.515..222M. doi:10.1038/nature13964. PMC 4286346. PMID 25391959.

[5] Catherine Zettel; Phillip Kaufman. "Yellow fever mosquito Aedes aegypti". University of Florida, Institute of Food and Agricultural Sciences. Besoek op 27 Augustus 2010.

[6] Roland Mortimer. "Aedes aegypti and dengue fever". Onview.net Ltd, Microscopy-UK. Besoek op 27 Augustus 2010.

[Carpenter-et-al-2017-7] Carpenter, Simon; Mellor, Philip S.; Fall, Assane G.; Garros, Claire; Venter, Gert J. (31 Januarie 2017). "African Horse Sickness Virus: History, Transmission, and Current Status". Annual Review of Entomology. Annual Reviews (publisher). 62 (1): 343–358. doi:10.1146/annurev-ento-031616-035010. ISSN 0066-4170. PMID 28141961. {{cite journal}}: Text "Annual Reviews" ignored (hulp)

[Takken-Verhulst-2013-8] Takken, Willem; Verhulst, Niels O. (7 Januarie 2013). "Host Preferences of Blood-Feeding Mosquitoes". Annual Review of Entomology. Annual Reviews (publisher). 58 (1): 433–453. doi:10.1146/annurev-ento-120811-153618. ISSN 0066-4170. PMID 23020619. {{cite journal}}: Text "Annual Reviews" ignored (hulp)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]