Emma Goldman

Emma Goldman

Emma Goldman (27 Junie 1869 – 14 Mei 1940) was 'n Amerikaanse anargis en feminis van Joodse afkoms.

Haar gesin het gedurende haar tienerjare van Litaue na Sint Petersburg verhuis. Daar het sy haar eerste revolusionêre idees gekry. Vandaar het sy na die Verenigde State geëmigreer toe sy sewentien was. Later het sy ook in Rusland gewoon (in 1919 daarheen gedeporteer weens haar revolusionêre oortuigings), Suid-Frankryk en Groot-Brittanje. Sy het deur beide die Russiese Rewolusie en die Spaanse Burgeroorlog geleef. Haar bekendste werk is Anarchism, and Other Essays.

Die bekende aanhaling “If I can’t dance to it, it’s not my revolution” word dikwels aan Emma Goldman toegeskryf, maar dit is onduidelik of sy dit werklik gesê het.

Lewensloop

In New York het sy Alexander Berkman ontmoet. Hulle was sleutelfigure in die anargistiese beweging in die VSA. Sy het in die Verenigde State vir die tydskrif Mother Earth geskryf. Goldman is saam met Berkman na Rusland verban vir haar aktiwiteite teen die Eerste Wêreldoorlog en vir haar aanmoediging van die werkersstryd in die VSA as deel van die "rooi gevaar". Hulle is op 21 Desember 1919 saam met 247 ander op 'n wankelrige boot met die siniese naam Sowjet-ark geplaas.

Ná ’n tussenstop in Finland het Goldman uiteindelik in 1920 in Rusland aangekom waar sy aanvanklik as ’n heldin ontvang is. Sy en Berkman was entoesiasties verbind tot die Russiese Rewolusie, maar het gou die verskil tussen hul libertyne opvatting van die rewolusie en dié van die outoritêre Bolsjewiste onder leiding van Vladimir Lenin opgemerk. Stadig het die kommunistiese regering begin om die anargistiese elemente in die rewolusie te onderdruk. Die Sowjets, die vrye werkers- en soldaterade, is onder die beheer van die Bolsjewistiese regering gebring en die milisies onder leiding van Leon Trotsky is omskep in die Rooi Leër en het so ook onder sy beheer gekom. Nadat die Rooi Leër teen stakers ontplooi is, in Petrograd en in 1921 is Kronstadt beleër, nadat dit teen die oorheersing van die Bolsjewiste gerebelleer het en vrye rade geëis het, het Goldman en Berkman openlik teen die Sowjet-regime gedraai. Hulle het tot dan toe agter die skerms probeer om die verloop van sake ten goede te beïnvloed. Saam met Alexei Brorovoi en Alexander Schapiro het hulle die teks The Russian Revolution and the Communist Party geskryf waarin hulle die Bolsjewistiese magsoorname kritiseer. Hierdie teks is aanvanklik anoniem versprei. Goldman het Rusland in 1921 verlaat en uiteindelik vir etlike jare in Duitsland in Berlyn beland. Sy sou later verskeie kritiese ontledings van die optrede van die Russiese kommuniste skryf, waaronder My ontnugtering in Rusland (1923) en My verdere ontnugtering in Rusland (1924).

Hierna het sy van Berlyn na Londen gereis, waar sy weer met deportasie gedreig is. In 1927 vertrek sy dus na Kanada

In 1936 het sy na Spanje gegaan om die Spaanse Rewolusie te ondersteun en teen Francisco Franco se fascisme in die Spaanse Burgeroorlog te veg. Dit was 'n belangrike tydperk vir haar. Haar hoop is verpletter ná die outoritêre wending van die Russiese Revolusie en die selfmoord van haar lewensmaat Berkman in Junie 1936. Goldman het 'n internasionale verteenwoordiger vir die Confederación Nacional del Trabajo (CNT) en Federación Anarquista Ibérica (FAI) tydens die Spaanse Burgeroorlog en Revolusie geword. Gedurende hierdie tyd het sy die doodsberig geskryf van die prominente Spaanse anargis Buenaventura Durruti getiteld "Durruti is Dead, Yet Living". Gedurende hierdie tydperk het sy baie briewe aan internasionale kamerade geskryf oor haar ervarings in Spanje, wat in die boek Vision on Fire (2006) saamgebring is. Sy het gereeld onderhoude en lesings gelewer en die anargo-sindikaliste entoesiasties ondersteun. Sy het ook gereeld vir Spain and the World geskryf, 'n tweeweeklikse koerant wat fokus op die burgeroorlog en rewolusie in Spanje.

In September 1938 het sy Spanje weer besoek, maar die land het vir haar na 'n "brandende huis" gelyk. Die oorlog teen fascisme het sy tol geëis, met baie ongevalle en baie verlore terrein. Net voor haar terugkeer na Londen het Franco se Nasionalistiese troepe die oorwinning verklaar. Goldman was gefrustreerd met die afsydigheid van die Britse regering, wat Spanje ekonomies geboikot en geblokkeer het terwyl die nasionalistiese en fascistiese kante steun geniet het van beide Nazi-Duitsland onder Hitler en Fascistiese Italië onder Mussolini. Gefrustreerd het Goldman na Kanada gereis, waar sy die laaste jare van haar lewe deurgebring het. Haar werk vir die Spaanse Rewolusie is egter nie vergeet nie; op haar 70ste verjaardag, het sy 'n boodskap van Parys van CNT-FAI-president Mariano Vázquez ontvang wat erkenning gee aan haar bydraes en haar "ons geestelike moeder" genoem het. Sy noem dit "die mooiste huldeblyk wat sy nog ontvang het".

Emma Goldman is in 17 Februarie 1940 op die ouderdom van 70 oorlede en is in Chicago begrawe.

Trivia

In Aflewering 4 van seisoen 1 van die reeks Sons of Anarchy Patch Over word 'n definisie van die anargisme volgens Emma Goldman weergegee nlː

“Anargisme staan vir die bevryding van die menslike verstand van die heerskappy van godsdiens en bevryding van die menslike liggaam van die dwang van eiendom; bevryding van die boeie en selfbeheersing van die regering. Dit staan vir 'n sosiale orde gebaseer op die vrye groepering van individue ..." - Emma Goldman.

Biografie

• E. Goldman, Mijn leven, Wereldvenster, 1985, ISBN 978-9029394802

• P. Avrich, Sasha and Emma: the anarchist odyssey of Alexander Berkman and Emma Goldman, Harvard University press, 2012, ISBN 978-0674065987

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Emma Goldman.
• Werke van Emma Goldman in Anarchy Archives (en)
• Werke van Emma Goldman by Anarchisme.nl (nl)

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Nederlandse Wikipedia vertaal.