Kapersbrief

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
’n Kapersbrief wat via die eienaar van die skip Furet, Dominique Malfino van Genua, aan kaptein Antoine Bollo uitgereik is; 27 Februarie 1809.

’n Kapersbrief (Engels: letter of marque and reprisal; Frans: lettre de marque, lettre de course) was ’n regeringslisensie in die tydperk van seilbootvaart wat aan ’n privaat persoon, bekend as ’n kaapvaarder of corsaire, toestemming gegee het om die skepe van ’n land wat met die land van uitreiking in ’n oorlog betrokke was, aan te val en daarop beslag te lê. Daarna kon hulle in ’n hof aansoek doen dat die eienaarskap van die buit aan hulle oorgedra word. Die brief het aan kaapvaarders ook die reg geee om internasionale grense oor te steek om wraak te neem vir ’n aanval of besering. Soms is die bote wat gebruik kon word, in die kapersbrief gespesifiseer.[1]

Kaapvaart was van die laat Middeleeue tot die 19de eeu gewild onder Europeërs, en om ander skepe met ’n kapersbrief aan te val, is beskou as ’n eerbare beroep wat patriotisme en wins gekombineer het. Dit was in teenstelling met aanvalle op lukrake skepe, wat ongelisensieerd was en as seerowery bekend was; seerowery is feitlik algemeen afgekeur.[2] In werklikheid was die verskil tussen kaapvaart en seerowery dikwels subtiel en ’n kwessie van vertolking.[3][4]

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

In die Middeleeue het gewapende privaat skepe die stille toestemming van hulle koning gehad om skepe van ander lande aan te val en te beroof, al was daar nie altyd ’n amptelike kommissie nie. ’n Voorbeeld is Francis Drake se aanvalle op Spaanse skepe, waarvan Elizabeth I van Engeland ’n deel van die buite gekry het (ondanks die feit dat sy dit ontken het).[5] In die Nederlandse diplomaat en juris Grotius se invloedryke werk uit 1604 oor internasionale reg, De Iure Praedae, het hy die Nederlandse rooftogte op Portugese skepe verdedig.[6]

Francis Drake kyk na skatte wat van ’n Spaanse skip gebuit is;[7] met vergunning van die New Yorkse Openbare Biblioteek.

Koning Hendrik III van Engeland het in 1243 die eerste keer briewe uitgereik wat later bekend geword het as kaapvaartkommissies.[8] Dié vroeë lisensies is toegeken aan spesifieke individue om op die koning se vyande ter see toe te slaan in ruil daarvoor dat die buit tussen die kaapvaarders en die kroon gedeel sou word.

Die eintlike kapersbrief het in 1295 ontstaan,[9] 50 jaar nadat kaperslisensies in oorlogstyd uitgereik is. Volgens Grotius was kapersbriewe verwant aan ’n "privaat oorlog", ’n begrip wat ’n mens nie deesdae verstaan nie, maar kom uit ’n tyd toe die oseane wetteloos was en alle handelskepe toegerus was vir selfverdediging.[10] "Reprisal" in die Engels term "letter of marque and reprisal " het behels dat die koning se toestemming om vergelding gevra kon word teen buitelandse prinse of burgers. Die vroegste geval van vergeldingstoestemming in Engeland was in 1295 tydens die bewind van koning Eduard I.[11] Die idee van wraak wat met ’n kapersbrief gepaard gegaan het, het tot in 1620 in Engeland geldig gebly. ’n Aansoek om so ’n brief moes ’n raming van verliese ingesluit het.[12]

Kapersbriewe vir kaapvaarders in oorlogstyd het algemeen geword in Europa teen die 16de eeu,[13] toe die meeste lande[14] wette begin uitvaardig het wat die uitreiking van die briewe gereguleer het.[15] Hoewel kaapvaartkomissies en kapersbriewe aanvanklik twee verskillende begrippe was, het die onderskeid teen die 18de eeu bloot tegnies geraak.[16]

Tydens die Amerikaanse Onafhanklikheidsoorlog, Napoleontiese Oorloë en die Anglo-Amerikaanse Oorlog van 1812 was dit algemeen om verbaal te onderskei tussen kaapvaarders (ook bekend as "privaat oorlogskepe") aan die een kant en gewapende handelskepe aan die ander kant, hoewel albei dieselfde kommissie gekry het. Die Oos-Indiese Kompanjie het byvoorbeeld kapersbriewe aan sy Oos-Indiese handelskepe uitgereik: nie sodat hulle hulself kon verdedig op vaarte na Indië en China nie – dit kon hulle in elk geval doen sonder toestemming – maar om ’n ander skip aan te val as die geleentheid hom voordoen sonder dat hulle aan seerowery skuldig sou wees.

Afskaffing van kaapvaart[wysig | wysig bron]

Lande het al dikwels in verdrae ooreengekom om van kaapvaart af te sien, soos wat Engeland en Frankryk herhaaldelik gedoen het sedert die diplomatieke toenaderings van koning Eduard III in 1324. Tog het kaapvaart vir die volgende 500 jaar in elke oorlog tussen hulle voorgekom.[17]

Benjamin Franklin het Frankryk probeer oorreed om die voorbeeld te stel deur op te hou om kapersbriewe aan sy corsaires uit te reik, maar dit het misluk toe oorlog teen Engeland weer dreig.[18] Die Nasionale Konvensie tydens die Franse Rewolusie het die praktyk verbied, maar dit is kort daarna, in Augustus 1795, heringestel, In 1797 het die vlootdepartement toestemming gekry om klein skepe vir dié doel aan privaat partye te verkoop.[19]

Eindelik, ná die Kongres van Parys aan die einde van die Krimoorlog, het sewe Europese lande ’n verklaring onderteken waarin hulle van kaapvaart afsien, en later het nog 45 lande hulle voorbeeld gevolg – en daarmee is kaapvart effektiewelik dwars oor die wêreld afgeskaf.[20] Die Verenigde State van Amerika het nie die verklaring onderteken nie, maar het nog nie sedert 1815 ’n kapersbrief uitgereik nie.

Die kwessie is egter voor die Kongres opgehaal ná die aanvalle op 11 September 2001[21] en die Marque and Reprisal Act of 2001 is aanvaar, wat aan die president die mag sou gee om kapersbriewe teen dié spesifieke terroriste uit te reik in plaas daarvan om oorlog teen ’n ander land te voer. Die terroriste is met seerowers vergelyk omdat dit moeilik is om hulle op tradisionele militêre maniere te beveg.[22]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Donald Petrie, The Prize Game p. 4.
  2. ↑ Upton's Maritime Warfare and Prize pp 170–171; 176.
  3. ↑ Hewitson, Skull and Satire, p. 19–20.
  4. ↑ Konstam, Pirates: Predators of the Seas, p. 10.
  5. ↑ Lord Russell, The French Corsairs p. 10.
  6. ↑ Grotius, De Iure Praedae Commentarius (Kommentaar op die wet oor buit), ble 216-182.
  7. ↑ from the Digital Gallery, New Yorkse Openbare Biblioteek
  8. ↑ Francis R. Stark, "The Abolition of Privateering and the Declaration of Paris," in Studies in History, Economics and Public Law 221, 270–71 (Faculty of Political Sci. of Columbia Univ. eds., Columbia University, 1897).
  9. ↑ Stark at 272
  10. ↑ Grotius, De Iure Praedae Commentarius, bl. 62.
  11. ↑ Eastman, Famous Privateers of New England bl. 1.
  12. ↑ Lord Russell, The French Corsairs, bl. 12.
  13. ↑ Eastman, Famous Privateers of New England, bl. 1.
  14. ↑ Lord Russell, The French Corsairs, bl. 11.
  15. ↑ Upton's Maritime Warfare and Prize, bl. 176.
  16. ↑ David J. Starkey, British Privateering Enterprise in the Eighteenth Century 20, 81 (1990).
  17. ↑ Lord Russell, French Corsairs at 13-33.
  18. ↑ Lord Russell, French Privateering, bl. 34-35.
  19. ↑ Granier, Hubert (1998). Histoire des Marins français 1789-1815. illustrations by Alain Coz. Marines éditions. p. 341. ISBN 2-909675-41-6.
  20. ↑ Petrie, The Prize Game, bl. 143.
  21. ↑ TST: Statement on the Congressional Authorization of the Use of Force Geargiveer 30 September 2007 op Wayback Machine
  22. ↑ Paul offers President New Tool in the War on Terrorism on the homepage of United States House of Representatives, besoek op 29 April 2007. Geargiveer 2 Mei 2007 op Wayback Machine

Bronne[wysig | wysig bron]

  • Ralph M. Eastman, Some Famous Privateers of New England, (Boston: privaat gedruk deur State Street Trust Company, 1927).
  • Grotius, De Iure Praedae Commentarius (Kommentaar oor die wet oor buit) (Oxford: Clarendon Press, 1950).
  • Jim Hewitson, Skull and Saltire (Edinburg: Black & White Publishing, 2005)
  • Angus Konstan, Roger Michael Kean, Pirates: Predators of the Seas (Skyhorse Publishing, 2007).
  • Donald Petrie, The Prize Game: Lawful Looting on the High Seas in the Days of Fighting Sail (Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 1999).
  • Lord Russell of Liverpool, The French Corsairs (Londen: Robert Hale, 2001). ISBN 0-7091-1693-4.
  • Francis Upton, Upton's Maritime Warfare and Prize (New York: John Voorhies Law Bookseller and Publisher, 1863).

Skakels[wysig | wysig bron]

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Kapersbrief&oldid=2235828"