Premier van die Wes-Kaap
_(2).jpg)
Die Premier van die Wes-Kaap is die regeringshoof van die Wes-Kaap provinsie van Suid-Afrika. Die huidige premier van die Wes-Kaap is die agbare Alan Winde, 'n lid van die Demokratiese Alliansie, wat in die 2019 verkiesing verkies is. Hy het sy amp op 22 Mei 2019 aanvaar.[1][2][3]
Funksies[wysig | wysig bron]
Ingevolge die provinsiale grondwet berus die uitvoerende gesag van die provinsie by die Premier. Die Premier stel die Provinsiale Kabinet aan wat uit tien lede van die provinsiale parlement bestaan; hulle staan bekend as Provinsiale Ministers. Die Premier het die vermoë om Provinsiale Ministers na sy/haar eie goeddunke aan te stel en af te dank.
Die Premier en die Provinsiale Kabinet is verantwoordelik vir die implementering van provinsiale wetgewing, tesame met enige nasionale wetgewing wat aan die provinsie opgedra is. Hulle stel provinsiale beleid op en bestuur die departemente van die provinsiale regering; hul optrede is onderhewig aan die nasionale grondwet en die provinsiale grondwet.
Ten einde 'n wet van die provinsiale parlement op die wetboek te plaas, moet die Premier dit onderteken. Indien hy/sy meen dat die wet ongrondwetlik is, kan dit terugverwys word na die provinsiale parlement vir heroorweging. Indien die Premier en die provinsiale parlement nie kan saamstem nie, moet die wet na die Konstitusionele Hof verwys word vir 'n finale beslissing.
Die Premier is ook ex officio 'n lid van die Nasionale Raad van Provinsies, die hoërhuis van die Parlement, as een van die spesiale afgevaardigdes van die provinsie.[4]
Lys van vorige premiers[wysig | wysig bron]
| No. | Naam | Op kantoor | Gaan visvang | Party |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Hernus Kriel | 7 Mei 1994 | 11 Mei 1998 | Nasionale Party |
| 2 | Gerald Morkel | 11 Mei 1998 | 12 November 2001 | Nuwe Nasionale Party |
| – | Cecil Herandien (wnd.) | 12 November 2001 | 5 Desember 2001 | Nuwe Nasionale Party |
| 3 | Peter Marais | 5 Desember 2001 | 3 Junie 2002 | Nuwe Nasionale Party |
| – | Piet Meyer (wnd.) | 3 Junie 2002 | 21 Junie 2002 | Nuwe Nasionale Party |
| 4 | Marthinus van Schalkwyk | 21 Junie 2002 | 23 April 2004 | Nuwe Nasionale Party |
| – | Leonard Ramatlakane (wnd.) | 23 April 2004 | 30 April 2004 | African National Congress |
| 5 | Ebrahim Rasool | 30 April 2004 | 25 Julie 2008 | African National Congress |
| 6 | Lynne Brown (interim) | 25 Julie 2008 | 6 Mei 2009 | African National Congress |
| 7 | Helen Zille | 6 Mei 2009 | 22 Mei 2019 | Demokratiese Alliansie |
| 8 | Alan Winde | 22 Mei 2019 | ampsbekleër | Demokratiese Alliansie |
Verkiesing[wysig | wysig bron]
Die verkiesing vir die Wes-Kaapse Provinsiale Parlement word elke vyf jaar gehou, terselfdertyd met die verkiesing van die Nasionale Vergadering; die laaste sodanige verkiesing het op 8 Mei 2019 plaasgevind. Op die eerste vergadering van die provinsiale wetgewer na 'n verkiesing verkies die lede die premier. Die provinsiale wetgewer kan die premier dwing om te bedank deur 'n mosie van wantroue in te stel. As die premierskap (om welke rede ook al) vakant raak, moet die provinsiale wetgewer 'n nuwe premier verkies om die periode tot die volgende verkiesing uit te dien. Een persoon kan nie langer as twee termyne van vyf jaar as premier dien nie; wanneer 'n premier verkies word om 'n vakature te vul, tel die tydperk tot die volgende verkiesing egter nie as 'n termyn nie.
