Separatisme

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Separatisme, in 'n wye sin, kan verwys na enige beweging wat hom beywer vir afskeiding van 'n groep mense van die groter samelewing, waartoe hulle tans behoort. Gewoonlik het die mense namens wie separatistiese bewegings optree 'n gedeelde etniese, godsdienstige, rasse- of geslagsidentiteit.

Op die gebied van internasionale politiek word die woord meestal gebruik vir pro-onafhanklikheidsbewegings, wat territoriale afskeiding van sekere streke van bestaande state vereis. Suksesvolle separatistiese bewegings slaag daarin om nuwe soewereine lande te skep. Sommige van hulle, soos Oos-Timor en Suid-Soedan, word internasionaal erken, terwyl ander lande nie formele erkenning het nie, maar nogtans feitelik onafhanklik is, soos Somaliland en Transnistrië.

Motiverings[wysig | wysig bron]

Ondersteuning vir Kataloniese onafhanklikheid is gebaseer op die idee dat Katalonië 'n nasie is.

Groepe kan een of meer motiverings vir skeiding hê, insluitend:[1]

  • Emosionele wrok en haat van mededingende gemeenskappe.
  • Beskerming teen volksmoord en etniese suiwering.
  • Weerstand deur slagoffers van onderdrukking, insluitende vernedering van hul taal, kultuur of godsdiens.
  • Invloed en propaganda deur diegene binne en buite die streek wat hoop om polities voordeel te trek uit intergroepkonflik en haat.
  • Ekonomiese en politieke oorheersing van een groep wat nie mag en voorreg op 'n egalitêre wyse deel nie.
  • Ekonomiese motiverings: om ekonomiese uitbuiting deur 'n sterker groep te beëindig of omgekeerd, om ekonomiese herverdeling van 'n ryker na 'n armer groep te ontsnap.
  • Behoud van bedreigde godsdiens-, taal- of ander kulturele tradisie.
  • Die voormalige Kosovo Liberation Army-leier Hashim Thaçi (links) en destydse V.S.A. Visepresident Joe Biden met die onafhanklikheidsverklaring van Kosovo
    Destabilisering van een separatistiese beweging wat aanleiding gee tot ander.
  • Geopolitieke magsvakuum van opbreek van groter state of ryke.
  • Voortdurende fragmentasie namate meer en meer state opbreek.
  • Gevoel dat die waargenome nasie op onwettige wyse by die groter staat gevoeg is.
  • Die persepsie dat die staat nie meer 'n eie groep kan ondersteun nie of hul belange verraai het.
  • Opposisie teen politieke besluite.

Tipes[wysig | wysig bron]

Etniese separatisme kan gebaseer wees op kulturele, linguistiese sowel as godsdienstige of rasse verskille. Etniese separatistiese bewegings was relevant aangesien hulle historiese afbakenings tussen state verteenwoordig het, of in onlangse tye die oorsaak was van konflikte tussen mense in Europa, Afrika en Asië met verskillende etniese/linguistiese oorspronge.

Geslagseparatisme[wysig | wysig bron]

Die verhouding tussen geslag en separatisme is kompleks.[2] Feministiese separatisme is vroue se keuse om te skei van oënskynlik manlik-gedefinieerde, manlik-gedomineerde instellings, verhoudings, rolle en aktiwiteite.[3] Lesbiese separatisme bepleit lesbianisme as die logiese resultaat van feminisme. Sommige separatistiese feministe en lesbiese separatiste het gekies om apart te woon in opsetlike gemeenskap, koöperasies en op grondtrusts.[4] Queer-nasionalisme (of "Gay separatisme") soek 'n gemeenskap wat onderskei en apart van ander sosiale groepe is.[5][6] Aan die ander kant word die MGTOW-beweging soms as 'n manlike-geslagseparatisme beskou, aangesien die idee van manlike separatisme in die middel van hierdie ideologie is waar mans nie deel van 'n feministies-bevooroordeelde samelewing behoort te wees nie. Sommige randelemente stel selfs 'n utopiese geen-vrou-staat voor.[7][8][9]

Geografiese en sosio-ekonomiese separatisme[wysig | wysig bron]

Voorstanders van die Kaapse Onafhanklikheidsbeweging woon 'n optog by.

Enkele voorbeelde sluit in:

  • Alberta separatisme
  • Berberse separatisme in Noord-Afrika
  • Kaapse Onafhanklikheid
  • Kaskadiese separatiste
  • Katalaanse onafhanklikheidsbeweging
  • Voorlopige revolusionêre regering van Cibao
  • Hong Kong onafhanklikheidsbeweging
  • New England New State Movement
  • Maleisiese Sabah en Sarawak separatiste
  • Quebec soewereiniteitsbeweging
  • Skotse onafhanklikheid
  • Taiwanese onafhanklikheid

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ Spencer, Metta (1998). Separatism: Democracy and Disintegration. Rowman & Littlefield. pp. 2–4. ISBN 9780847685851. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Maart 2015. Besoek op 15 Augustus 2015.
  2. ↑ "Secessionism and Separatism Monthly Series: "Gendering Secession" by Jill Vickers - H-Nationalism - H-Net". networks.h-net.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 September 2018. Besoek op 21 Maart 2016.
  3. ↑ Frye, Marilyn; Meyers, Diana Tietjens (1997). "Some Reflections on Separatism and Power". Feminist Social Thought: A Reader. Routledge. pp. 406–414.
  4. ↑ Joyce Cheney, Lesbian Land, Word Weavers Press, 1976.
  5. ↑ Mark K. Bloodsworth-Lugo, In-Between Bodies: Sexual Difference, Race, and Sexuality Geargiveer 27 Maart 2017 op Wayback Machine, SUNY Press, 2007, ISBN 0-7914-7221-3
  6. ↑ Richard D. Mohr, Gays/Justice: A Study of Ethics, Society, and Law Geargiveer 19 Junie 2019 op Wayback Machine, Columbia University Press, 1988, ISBN 0-231-06735-6
  7. ↑ Lamoureux, Mack. "This Group of Straight Men Is Swearing Off Women". Besoek op 4 Junie 2022. {{cite web}}: Text "Vice" ignored (hulp)
  8. ↑ Bates, Laura (26 Augustus 2020). "Men going their own way: the rise of a toxic male separatist movement". The Guardian. Besoek op 4 Junie 2022.
  9. ↑ "Male supremacists have a new utopian dream". 7 Februarie 2022. Besoek op 4 Junie 2022.

Bronne[wysig | wysig bron]

  • Cabestan, Jean-Pierre; Pavković, Aleksandar, reds. (2013). Secessionism and Separatism in Europe and Asia: To have a state of one's own (in Engels). Routledge. ISBN 978-0-415-66774-6.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Separatisme&oldid=2639467"