Gaan na inhoud

Markus die Evangelis

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Sint Markus)
Markus die Evangelis

'n Miniatuur in 'n Armeense Evangelie-manuskrip uit 1609, gehou deur die Bodleian-biblioteek

Evangelis, Martelaar
Gebore c. 12 n.C., Cirene (volgens Koptiese tradiese)[1]
Sterfte c. 68 n.C (op 56), Alexandrië, Egipte, Romeinse Ryk
Vereer in Alle Christelike kerke wat Heiliges vereer.
Pelgrimsoord
Feesdag
Attribute Gevleuelde Leeu
Beskermheilige Advokate, Venesië,[2] Kopte, Egipte,[3] Mainar, Podgorica[4]

Markus die Evangelis (Grieks: Μάρκος) ook bekend as Johannes Markus of Sint Markus, is die eerste pariarg van Alexandrië en die persoon wat tradisioneel beskou word as die skrywer van die Evangelie volgens Markus. Moderne kritiese Bybeldeskundiges het egter tot die gevolgtrekking gekom dat die Evangelie van Markus deur 'n anonieme skrywer geskryf is, en nie deur Markus nie. Volgens kerklike tradisie het Markus die biskopsetel van Alexandrië gestig, wat een van die vyf belangrikste setels van vroeë Christendom was. Sy feesdag word op 25 April gevier, en sy simbool is die gevleuelde leeu.[5]

Identiteit

[wysig | wysig bron]
Markus die Evangelis se simbool is die gevleuelde leeu, die Leeu van Sint Markus. Inskripsie: PAX TIBI MARCE EVANGELISTA MEVS ('vrede met jou, Markus, my evangelis'). Dieselfde leeu is ook die simbool van Venesië.

Volgens William Lane (1974) identifiseer 'n "ononderbroke tradisie" Markus die Evangelis met Johannes Markus,[6] en Johannes Markus as die neef van Barnabas.[7] Hippolitus van Rome, in Oor die Sewentig Apostels, onderskei egter Markus die Evangelis (2 Timoteus 4:11), Johannes Markus (Handelinge 12:12, 25; 13:5, 13; 15:37), en Markus die neef van Barnabas (Kolossense 4:10; Filemon 1:24).[8] Volgens Hippolitus het hulle almal behoort aan die "Sewentig Dissipels" wat deur Jesus uitgestuur is om die evangelie te versprei (Lukas 10:1 e.v.) in Judea.

Volgens Eusebius van Caesarea,[9] het Herodes Agrippa I, in sy eerste jaar van heerskappy oor die hele Judea (41 n.C.), vir Jakobus, seun van Sebedeus, vermoor en Petrus gearresteer, van plan om hom na die Pasga dood te maak. Petrus is wonderbaarlik deur engele gered, en het uit die ryk van Herodes ontsnap (Hand. 12:1–19). Petrus het na Antiogië gegaan, toe deur Klein-Asië (hy besoek die kerke in Pontus, Galasië, Kappadosië, Asië en Bithinië, soos genoem in 1 Petrus 1:1), en het in die tweede jaar van keiser Claudius (n.C. 42) in Rome aangekom.[10] Iewers op pad het Petrus vir Markus teëgekom en hom as reisgenoot en tolk geneem. Markus die Evangelis het die preke van Petrus neergeskryf en sodoende die Evangelie saamgestel volgens Markus,[11] voordat hy in die derde jaar van Claudius (n.C. 43) na Alexandrië vertrek het.[12]

Volgens Handelinge 15:39, het Markus na Siprus saam met Barnabas gegaan na die Konsilie van Jerusalem.

Volgens tradisie het Markus in 49 n.C., ongeveer 19 jaar na die Hemelvaart van Jesus, na Alexandrië gereis en die Kerk van Alexandrië gestig. Die Kopties-Ortodokse Kerk, die Grieks-Ortodokse Kerk van Alexandrië en die Kopties-Katolieke Kerk spoor almal hul oorsprong na hierdie oorspronklike gemeenskap.[13] Aspekte van die Koptiese liturgie kan teruggevoer word na Markus self.[14] Hy het die eerste biskop van Alexandrië geword en hy word vereer as die stigter van die Christendom in Afrika.[15]

Volgens Eusebius,[16] is Markus in die agtste jaar van Nero (62/63 n.C.) waarskynlik deur Anianus opgevolg as die biskop van Alexandrië, weens sy komende dood. Latere Koptiese tradisie sê dat hy in 68 n.C. gemartel is.[1][17]

Bybelse en tradisionele inligting

[wysig | wysig bron]

Bewyse vir Markus die Evangelis se outeurskap van die Evangelie van Markus wat sy naam dra, het sy oorsprong by Papias van Hiërapolis (c. 60 – c. 130 n.C.).[18][19][20] deskundiges van die Trinity Evangelical Divinity School is "amper seker" dat Papias na Johannes Markus verwys.[21] Sekere moderne Bybeldeskundiges vind Papias se inligting moeilik om te interpreteer.[22]

Die Koptiese Kerk stem ooreen met die identifisering van Markus die Evangelis met Johannes Markus, asook dat hy een van die Sewentig Dissipels was wat deur Jesus uitgestuur is (Lukas 10:1), soos Hippolitus bevestig het. Koptiese tradisie hou ook voor dat Markus die Evangelis die dissipels na Jesus se dood in sy huis gehuisves het, dat die opgestane Jesus na Markus se huis gekom het (Johannes 20), en dat die Heilige Gees met Pinkster in dieselfde huis op die dissipels neergedaal het.[23] Verder word geglo dat Markus ook onder die dienaars by die Huwelik by Kana was wat die water wat Jesus in wyn verander het, uitgegooi het (Johannes 2:1–11).[24]

Volgens die Koptiese tradisie is Markus gebore in Cirene, 'n stad in die Pentapolis van Noord-Afrika (nou Libië). Hierdie tradisie voeg by dat Markus later in sy lewe na Pentapolis teruggekeer het, nadat hy deur Paulus na Kolosse gestuur is (Kolossense 4:10; Filemon 24.) (sommige meen egter dat dit eintlik verwys na Markus, die neef van Barnabas) en het saam met hom in Rome gedien (2 Timoteus 4:11); hy het van Pentapolis af na Alexandrië gegaan.[25][26] Toe Markus na Alexandrië teruggekeer het, het die heidene van die stad gegrief oor sy pogings om die Alexandriërs weg te keer van die aanbidding van hul tradisionele gode.[23] In 68 n.C. het hulle 'n tou om sy nek gesit en hom deur die strate gesleep totdat hy dood was.[23]

Moderne Kritiek

[wysig | wysig bron]

Moderne Bybeldeskundiges (d.w.s. kritiese navorsers) het egter tot die gevolgtrekking gekom dat die Evangelie van Markus deur 'n anonieme skrywer geskryf is, en nie deur Markus nie.[27][28][29] Voorbeelde wat die siening ondersteun is dat die skrywer van die Evangelie van Markus blykbaar baie min geweet van die geografie van Palestina (omdat hy dit moontlik nooit besoek het nie),[30][31] hy "was baie ver van 'n boer of 'n visserman",[30] hy was nie bekend met Joodse gebruike nie (onwaarskynlik vir iemand van Palestina),[32][33] en hy was moontlik 'n "Gehelleniseerde Jood wat buite Palestina gewoon het".[34] Mitchell Reddish gee wel toe dat die naam van die skrywer Markus kon gewees het (wat die evangelie moontlik homoniem maak), maar die identiteit van hierdie Markus is waarskynlik onbekend.[33] Francis Moloney stel voor dat die skrywer iemand met die naam Markus was, hoewel dit dalk nie enige van die Markusse wat in die Nuwe Testament genoem word is nie.[35] The Routledge Encyclopedia of the Historical Jesus volg dieselfde benadering: die skrywer is Markus genoem, maar deskundiges is besluitloos oor wie hierdie Markus was.[32]

Volgens Alan Millerd, is die vier kanonieke evangelies anoniem en die meeste kritiese navorsers stem saam dat nie een van hulle deur ooggetuies geskryf is nie.[36] Sommige konserwatiewe navorsers van kerkgeskiedenis betwis die kritiese navorsing en verdedig tradisionele outeurskap, maar om 'n verskeidenheid redes het die meeste kritiese deskundiges hierdie teorieë laat vaar of ondersteun dit nouliks. [37]

Verering

[wysig | wysig bron]
Festa del bocoło (roosknopfees) in Sint Markus se dorpsplein, Venesië (Italië)

Die fees van Sint Markus word op 25 April deur die Katolieke en Oosters-Ortodokse Kerke gevier. Vir die Kerke wat nog steeds die Juliaanse kalender gebruik, stem 25 April daarvolgens in lyn met 8 Mei op die Gregoriaanse kalender tot die jaar 2099. Die Kopties-Ortodokse Kerk vier die Fees van Sint Markus op Parmouti 30 volgens die Koptiese kalender wat altyd ooreenstem met April 25 op die Juliaanse kalender of 8 Mei op die Gregoriaanse kalender.

Waar Johannes Markus van Markus die Evangelis onderskei word, word Johannes Markus op 27 September (soos in die Romeinse Martelaarologie) en Markus die Evangelis op 25 April gevier.

Markus word onthou in die Kerk van Engeland en in 'n groot deel van die Anglikaanse Nagmaal, met 'n fees op 25 April.[38]

In Kuns

[wysig | wysig bron]

Markus die Evangelis word meestal uitgebeeld terwyl hy sy evangelie skryf of hou.[39] In Christelike tradisie word Markus die Evangelis gesimboliseer deur 'n gevleuelde leeu.[40]

Markus die Evangelis se simbool is die leeu in die woestyn; hy kan uitgebeeld word as 'n biskop op 'n troon wat met leeus versier is; as 'n man wat Venesiese matrose help. Hy word dikwels uitgebeeld met 'n boek met pax tibi Marce daarop geskryf of met 'n palm en boek. Ander uitbeeldings van Markus wys hom as 'n man met 'n boek of boekrol, vergesel deur 'n gevleuelde leeu. Die leeu kan ook met Jesus se Opstanding geassosieer word omdat daar geglo is dat leeus met oop oë slaap, dus 'n vergelyking met Christus in sy graf, en Christus as koning.

Markus die Evangelis kan ook uitgebeeld word as 'n man met 'n halter om sy nek en as die redder van die Sarasene se Christenslawe.

  • Uitbeeldings van Markus die Evangelis
  • Venesiese handelaars met die hulp van twee Griekse monnike neem Markus die Evangelis se liggaam na Venesië, deur Tintoretto.
    Venesiese handelaars met die hulp van twee Griekse monnike neem Markus die Evangelis se liggaam na Venesië, deur Tintoretto.
  • Markus die Evangelis luister na die gevleuelde leeu, Markus; beeld 21 van die Codex Aureus van Lorsch of Lorsch Evangelies
    Markus die Evangelis luister na die gevleuelde leeu, Markus; beeld 21 van die Codex Aureus van Lorsch of Lorsch Evangelies
  • Markus die Evangelis wat na die leeu kyk, c. 823
    Markus die Evangelis wat na die leeu kyk, c. 823
  • Die martelaarskap van Sint Markus. Très Riches Heures du duc de Berry (Musée Condé, Chantilly), c. 1412 en 1416.
    Die martelaarskap van Sint Markus. Très Riches Heures du duc de Berry (Musée Condé, Chantilly), c. 1412 en 1416.
  • Sint Markus deur Andrea Mantegna, 1448
    Sint Markus deur Andrea Mantegna, 1448
  • Markus die Evangelis met die   leeu, 1524
    Markus die Evangelis met die   leeu, 1524
  • Detail uit 'n venster in die parochiekerk van SS Maria en Lambert, Stonham Aspal, Suffolk, met gebrandskilderde glas wat Markus die Evangelis voorstel
    Detail uit 'n venster in die parochiekerk van SS Maria en Lambert, Stonham Aspal, Suffolk, met gebrandskilderde glas wat Markus die Evangelis voorstel
  • Sint Markus op 'n 17de-eeuse naïewe skildery deur onbekende kunstenaar in die koor van die Sint Maria-kerk (Sankta Maria kyrka) in Åhus, Swede
    Sint Markus op 'n 17de-eeuse naïewe skildery deur onbekende kunstenaar in die koor van die Sint Maria-kerk (Sankta Maria kyrka) in Åhus, Swede
  • Sint Markus skryf sy Evangelium volgens die diktaat van Sint Petrus, deur Pasquale Ottino, 17de eeu, Beaux-Arts, Bordeaux
    Sint Markus skryf sy Evangelium volgens die diktaat van Sint Petrus, deur Pasquale Ottino, 17de eeu, Beaux-Arts, Bordeaux
  • Markus die Evangelis deur Il Pordenone (c. 1484–1539)
    Markus die Evangelis deur Il Pordenone (c. 1484–1539)
  • Sint Markus die Evangelis-ikoon vanaf die koninklike poorte van die sentrale ikonostase van die Kazan-katedraal in Sint Petersburg, 1804
    Sint Markus die Evangelis-ikoon vanaf die koninklike poorte van die sentrale ikonostase van die Kazan-katedraal in Sint Petersburg, 1804
  • 'n Ikoon van Sint Markus die Evangelis, 1657
    'n Ikoon van Sint Markus die Evangelis, 1657
  • Sint Markus se basiliek
    Sint Markus se basiliek
  • Sint Markus in die Nuremberg Kroniek
    Sint Markus in die Nuremberg Kroniek
  • Sint Markus, 1411–1413, deur Donatello (Orsanmichele, Florence)
    Sint Markus, 1411–1413, deur Donatello (Orsanmichele, Florence)

Pelgrimsoorde

[wysig | wysig bron]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 "St. Mark The Apostle, Evangelist". Coptic Orthodox Church Network. Besoek op 21 November 2012.
  2. ↑ Walsh, p. 21.
  3. ↑ Lewis, Agnes Smith (2008). Through Cyprus. University of Michigan Press. p. 65. ISBN 978-0-88402-284-8. St. Mark is the patron saint of the Copts.
  4. ↑ "Markovdan: Slava Podgorice". Borba. 8 Mei 2023.
  5. ↑ Senior, Donald P. (1998), "Mark", in Ferguson, Everett, Encyclopedia of Early Christianity (2nd ed.), New York and London: Garland Publishing, Inc., p. 720, ISBN 0-8153-3319-6 
  6. ↑ Lane, William L. (1974). "The Author of the Gospel". The Gospel According to Mark. New International Commentary on the New Testament. Grand Rapids: Eerdmans. pp. 21–3. ISBN 978-0-8028-2502-5.
  7. ↑ Mark: Images of an Apostolic Interpreter p55 C. Clifton Black – 2001 –"... infrequent occurrence in the Septuagint (Num 36:11; Tob 7:2) to its presence in Josephus (JW 1.662; Ant 1.290, 15.250) and Philo (On the Embassy to Gaius 67), anepsios consistently carries the connotation of "cousin", though ..."
  8. ↑ Hippolitus. "The same Hippolytus on the Seventy Apostles". Ante-Nicene Fathers.
  9. ↑ The Ecclesiastical History 2.9.1–4
  10. ↑ The Ecclesiastical History 2.14.6
  11. ↑ The Ecclesiastical History 15–16
  12. ↑ Finegan, Jack (1998). Handbook of Biblical Chronology. Peabody, Massachusetts: Hendrickson. p. 374. ISBN 978-1-56563-143-4.
  13. ↑ "Egypt". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Desember 2011. Besoek op 14 Desember 2011. See drop-down essay on "Islamic Conquest and the Ottoman Empire"
  14. ↑ "The Christian Coptic Orthodox Church Of Egypt". Encyclopedia Coptica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Augustus 2005. Besoek op 26 Januarie 2018.
  15. ↑ Bunson, Matthew; Bunson, Margaret; Bunson, Stephen (1998). Our Sunday Visitor's Encyclopedia of Saints. Huntington, Indiana: Our Sunday Visitor Publishing Division. p. 401. ISBN 0-87973-588-0.
  16. ↑ The Ecclesiastical History 2.24.1
  17. ↑ "Catholic Encyclopedia, St. Mark". Besoek op 1 Maart 2013.
  18. ↑ "From Stories to Canon" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 5 Julie 2016. Besoek op 20 Augustus 2023.
  19. ↑ Papias (1885). "Ante-Nicene Christian Library/Fragments of Papias (Exposition of the Oracles of the Lord)" . Ante-Nicene Christian Library, Volume I. Vertaal deur Alexander Roberts and James Donaldson. T. & T. Clark in Edinburgh.
  20. ↑ Harrington, Daniel J. (1990), "The Gospel According to Mark", in Brown, Raymond E.; Fitzmyer, Joseph A.; Murphy, Roland E., The New Jerome Biblical Commentary, Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall, p. 596, ISBN 0-13-614934-0 
  21. ↑ D. A. Carson, Douglas J. Moo en Leon Morris, An Introduction to the New Testament (Apollos, 1992), 93.
  22. ↑ Wansbrough, Henry (22 April 2010). Muddiman, John; Barton, John (reds.). The Gospels. Oxford University Press. p. 243. ISBN 978-0-19-958025-5. Finally it is important to realize that none of the four gospels originally included an attribution to an author. All were anonymous, and it is only from the fragmentary and enigmatic and—according to Eusebius, from whom we derive the quotation—unreliable evidence of Papias in 120/130 CE that we can begin to piece together any external evidence about the names of their authors and their compilers. This evidence is so difficult to interpret that most modern scholars form their opinions from the content of the gospels themselves, and only then appeal selectively to the external evidence for confirmation of their findings.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Pous Shenouda III van Aleksandrië. The Beholder of God Mark the Evangelist Saint and Martyr, Hoofstuk Sewe. Tasbeha.org
  24. ↑ Pous Shenouda III van Aleksandrië, The Beholder of God Mark the Evangelist Saint and Martyr, Hoofstuk Een. Tasbeha.org
  25. ↑ "About the Diocese". Coptic Orthodox Diocese of the Southern United States.
  26. ↑ "Saint Mark". Besoek op 14 Mei 2009.
  27. ↑ Ehrman, Bart D. (2004). The New Testament. Oxford University Press, USA. pp. 58–59. ISBN 0-19-515462-2. Proto-orthodox Christians of the second century, some decades after most of the New Testament books had been written, claimed that their favorite Gospels had been penned by two of Jesus' disciples—Matthew, the tax collector, and John, the beloved disciple—and by two friends of the apostles—Mark, the secretary of Peter, and Luke, the travelling companion of Paul. Scholars today, however, find it difficult to accept this tradition for several reasons.
  28. ↑ Easley, Kendell H. (2002). Holman Quicksource Guide to Understanding the Bible: A Book-By-Book Overview. B&H Publishing Group. p. PT233. ISBN 978-1-4336-7134-0. Besoek op 13 Augustus 2023. Most critical scholars deny that Mark was the author or that he wrote on the basis of Peter's recollections
  29. ↑ Craig, William Lane; Lüdemann, Gerd; Copan, Paul; Tacelli, Ronald K. (2000). Jesus' Resurrection: Fact Or Figment?: A Debate Between William Lane Craig & Gerd Ludemann (in Nederlands). InterVarsity Press. p. 43. ISBN 978-0-8308-1569-2. Besoek op 13 Augustus 2023. I wanted to use that quotation in order to show that the results of historical scholarship can be made known to the public—especially to believers—only with difficulty. Many Christians feel threatened if they hear that most of what was written in the Bible is (in historical terms) untrue and that none of the four New Testament Gospels was written by the author listed at the top of the text.
  30. ↑ 30,0 30,1 Leach, Edmund (1990). "Fishing for men on the edge of the wilderness". In Alter, Robert; Kermode, Frank (reds.). The Literary Guide to the Bible. Harvard University Press. p. 590. ISBN 978-0-674-26141-9. 5. The geography of Gospel Palestine, like the geography of Old Testament Palestine, is symbolic rather than actual. It is not clear whether any of the evangelists had ever been there.
  31. ↑ Wells, George Albert (2013). Cutting Jesus Down to Size: What Higher Criticism Has Achieved and Where It Leaves Christianity. Open Court. p. 25. ISBN 978-0-8126-9867-1. Besoek op 13 Augustus 2023. Mark's knowledge even of Palestine's geography is likewise defective. [...] Kümmel (1975, p. 97) writes of Mark's "numerous geographical errors"
  32. ↑ 32,0 32,1 Hatina, Thomas R. (2014). "Gospel of Mark". In Evans, Craig A. (red.). The Routledge Encyclopedia of the Historical Jesus. Taylor & Francis. p. 252. ISBN 978-1-317-72224-3. Besoek op 13 Augustus 2023. Like the other synoptics, Mark's Gospel is anonymous. Whether it was originally so is, however, difficult to know. Nevertheless, we can be fairly certain that it was written by someone named Mark. [...] The difficulty is ascertaining the identity of Mark. Scholars debate [...] or another person simply named Mark who was not native to Palestine. Many scholars have opted for the latter option due to the Gospel's lack of understanding of Jewish laws (1:40–45; 2:23–28; 7:1–23), incorrect Palestinian geography (5:1–2, 12–13; 7:31), and concern for Gentiles (7:24–28:10) (e.g. Marcus 1999: 17–21)
  33. ↑ 33,0 33,1 Reddish 2011, p. 36: "Evidence in the Gospel itself has led many readers of the Gospel to question the traditional view of authorship. The author of the Gospel does not seem to be too familiar with Palestinian geography. [...] Is it likely that a native of Palestine, as John Mark was, would have made such errors?" [...] Also, certain passages in the Gospel contain erroneous statements about Palestinian or Jewish practices."
  34. ↑ Watts Henderson, Suzanne (2018). "The Gospel according to Mark". In Coogan, Michael; Brettler, Marc; Newsom, Carol; Perkins, Pheme (reds.). The New Oxford Annotated Bible: New Revised Standard Version. Oxford University Press. p. 1431. ISBN 978-0-19-027605-8. Besoek op 13 Augustus 2023. suggest that the evangelist was a Hellenized Jew who lived outside of Palestine.
  35. ↑ Tucker, J. Brian; Kuecker, Aaron (2020). T&T Clark Social Identity Commentary on the New Testament. Bloomsbury Publishing. p. 70. ISBN 978-0-567-66785-4. Besoek op 13 Augustus 2023. Francis Moloney suggests the author was someone named Mark, though maybe not any of the Marks mentioned in the New Testament (Moloney, 11-12).
  36. ↑ Millard, Alan (2006). "Authors, Books, and Readers in the Ancient World". In Rogerson, J.W.; Lieu, Judith M. (reds.). The Oxford Handbook of Biblical Studies. Oxford University Press. p. 558. ISBN 978-0-19-925425-5. The historical narratives, the Gospels and Acts, are anonymous, the attributions to Matthew, Mark, Luke, and John being first reported in the mid-second century by Irenaeus
  37. ↑ Lindars, Edwards & Court 2000, p. 41.
  38. ↑ "The Calendar". The Church of England. Besoek op 27 Maart 2021.
  39. ↑ Didron, Adolphe Napoléon (20 Februarie 1886). Christian Iconography: The Trinity. Angels. Devils. Death. The soul. The Christian scheme. Appendices. G. Bell. p. 356 – via Internet Archive. St. Mark iconography.
  40. ↑ "St. Mark in Art". www.christianiconography.info.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
Religieuse titels
Nuwe titel Patriarg van Alexandrië
43–68 		Opgevolg deur
Anianus
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Markus_die_Evangelis&oldid=2651220"